Μαθήματα Ελληνικών για τον Ντέιβιντ Κάμερον

Ο Ντέιβιντ Κάμερον και ο Αλέξης Τσίπρας απέχουν πολύ στην πολιτική τους προσέγγιση, αλλά μοιράζονται περισσότερα κοινά από όσα φροντίζουν να παραδεχτούν. Τόσο ο βρετανός όσο και ο έλληνας πρωθυπουργός ανέλαβαν τα καθήκοντά τους μετά τις εκλογές στις οποίες τα κόμματά τους εξασφάλισαν μόλις το 37% των ψήφων. Και οι δύο υποστηρίζουν ότι έχουν μια ισχυρή εντολή για τη μεταρρύθμιση της σχέσης

της χώρας τους με την Ευρωπαϊκή Ένωση και καυχώνται ότι ο πραγματικός στόχος τους είναι να μεταρρυθμίσουν την ίδια την ΕΕ. Και οι δύο αντιμετωπίζουν του σκληροπυρηνικούς στα κόμματά τους, που θα προτιμούσαν να διακινδυνεύσουν μια μόνιμη ρήξη παρά να αποδεχθούν οποιαδήποτε συμβιβαστική λύση. Και οι δύο ηγέτες πιστεύουν ότι η υπόλοιπη Ευρώπη θα κάνει τα πάντα για να αποφευχθεί μια τέτοια ρήξη και έτσι θα πρέπει τελικά να αποδεχθεί τα αιτήματά τους.

Ο Τσίπρας θα μάθει σύντομα αν η εκτίμησή του ήταν σωστή: οι διαπραγματεύσεις της Ελλάδας για το χρέος πλησιάζουν στην στιγμή της κρίσης και αν η χώρα δεν συμφωνήσει για μια νέα χρηματοδότηση η κυβέρνηση θα ωθηθεί σε μια ανεξέλεγκτη χρεοκοπία. Αλλά η οδύσσεια του Κάμερον στην ΕΕ μόλις άρχισε: θα πρέπει τώρα να δώσει συνέχεια στο θέμα της προεκλογικής υπόσχεσής του για τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος στη Βρετανία σχετικά με τη συνέχιση της ένταξής της στην ΕΕ μέχρι το τέλος του 2017. Το διακύβευμα δεν θα μπορούσε να είναι υψηλότερο. Πολλοί αναλυτές πιστεύουν ότι μια ελληνική έξοδος του ευρώ θα ήταν αποσταθεροποιητική αλλά τελικά συγκρατημένη. Αλλά μια βρετανική έξοδος από την ΕΕ θα υποβάθμιζε την Ένωση στα μάτια του κόσμου, αποδυναμώνοντας την ικανότητά της να εξασφαλίσει εμπορικές συμφωνίες, την εμβάθυνση της ευρωπαϊκής ενιαίας αγοράς και την ικανότητά της να αντιμετωπίσει τις απειλές από τη Ρωσία και τη Μεσόγειο.

Ακριβώς όπως λέει ο Τσίπρας ότι θέλει να κρατήσει την Ελλάδα στη ζώνη του ευρώ, έτσι και ο Κάμερον δεν έχει καμία επιθυμία να οδηγήσει το Ηνωμένο Βασίλειο εκτός ΕΕ. Και όπως και στην Ελλάδα, υπάρχει μικρή δημόσια διάθεση για έξοδο. Μια πρόσφατη δημοσκόπηση έδειξε ότι οι Βρετανοί ψηφοφόροι υποστηρίζουν την ένταξη στην ΕΕ κατά 45% -έναντι 33% που θέλουν την έξοδο- ποσοστό που αυξάνεται σε 56% εάν ο Κάμερον επαναδιαπραγματευτεί τους όρους της ένταξης.

Όπως και με τον Τσίπρα, το πρόβλημα του Κάμερον βρίσκεται στο κόμμα του και όχι στο λαό. Πάνω από το ένα τέταρτο των 331 βουλευτών του φαίνεται βέβαιο ότι θα κάνουν εκστρατεία για να αποχωρήσει η Βρετανία από την ΕΕ, δεδομένου ότι τα αιτήματά τους για εξαιρέσεις από μεγάλα τμήματα της νομοθεσίας της ΕΕ, το δικαίωμα του βέτο του Ηνωμένου Βασιλείου σχετικά με τους μελλοντικούς κανόνες της ΕΕ και το τέλος του δικαιώματος των πολιτών της ΕΕ να αναζητήσουν εργασία στο Ηνωμένο Βασίλειο, δεν μπορεί να ικανοποιηθούν. Σκοπός του Κάμερον είναι να αποφευχθεί μια ακόμη μεγαλύτερη διάσπαση που θα βλάψει το κύρος του και θα μπορούσε να γίνει μόνιμη.

Για έναν πρωθυπουργό ο οποίος έχει ποντάρει το στρατηγικό μέλλον της χώρας του στην ικανότητά του να επαναδιαπραγματευτεί τους όρους της ένταξης στην ΕΕ, η έλλειψη λεπτομερούς σχεδιασμού είναι εντυπωσιακή. Αξιωματούχοι του Ηνωμένου Βασιλείου υποστηρίζουν ότι έτσι όπως έχουν τα πράγματα, η Ντάουνινγκ Στριτ δεν έχει μία σαφή πρόοδο, καμία ομάδα, δεν υπάρχουν λεπτομερείς προτάσεις πολιτικής, δεν υπάρχει σαφής άποψη σχετικά με το τι χρειάζεται για να κηρύξει την επιτυχία της επαναδιαπραγμάτευσης και καμία απόφαση σχετικά με το χρονοδιάγραμμα του δημοψηφίσματος.

Οι ηγέτες της ΕΕ αναμένουν ότι ο Κάμερον θα παρουσιάσει τα σχέδιά του σε μια σύνοδο κορυφής των ηγετών της ΕΕ τον Ιούνιο, αλλά δεν έχει ακόμη αποφασίσει σχετικά με την προσέγγισή του. Προς το παρόν, μιλάει σκληρά στο λαό για να καθησυχάσει τους σκληροπυρηνικούς του κόμματός του και να εντυπωσιάσει τις άλλες κυβερνήσεις της ΕΕ, ενώ βολιδοσκοπεί μανιωδώς τα κράτη-μέλη για να προσδιορίσει τις κόκκινες γραμμές τους. Φαίνεται πιθανό ότι πολλά από όσα καταλήξει να απαιτήσει ο Κάμερον θα εξαρτηθούν από το τι νομίζει ότι μπορεί να πάρει.

Πράγματι, για να διατηρήσει την ελευθερία του ελιγμού, ο Κάμερον έχει κρατήσει το μεγαλύτερο μέρος των απαιτήσεών του ασαφές. Ακόμα και βρετανοί αξιωματούχοι λένε ότι εξακολουθούν να γνωρίζουν ελάχιστα για το τι θέλει η κυβέρνηση από την επαναδιαπραγμάτευση του, πέρα από αυτά που βρίσκονται σε τέσσερα κείμενα: στην ομιλία του Κάμερον το 2013 στην οποία υποσχέθηκε για πρώτη φορά ότι θα διεξαγάγει δημοψήφισμα, σε ένα άρθρο γνώμης τον Μάρτιο του 2014 σε μια κυριακάτικη εφημερίδα, σε μια ομιλία του υπουργού Οικονομικών Τζορτζ Όσμπορν από τον Ιανουάριο του 2014 με θέμα την οικονομική μεταρρύθμιση της ΕΕ και μια ομιλία του Κάμερον σχετικά με τη μεταρρύθμιση των κανόνων της ΕΕ σχετικά με την μετανάστευση τον Νοέμβριο του περασμένου έτους.

Από αυτά, μόνο η ομιλία σχετικά με τη μετανάστευση περιέχει συγκεκριμένες και λεπτομερείς πολιτικές. Ο Κάμερον θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι πολλά από όσα περιέχονται σε αυτά τα έγγραφα έχουν ήδη επιτευχθεί. Για παράδειγμα, η νέα Ευρωπαϊκή Επιτροπή έθεσε την εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς, την αφαίρεση της περιττής γραφειοκρατίας και την ολοκλήρωση των φιλόδοξων εμπορικών συμφωνιών που ο Όσμπορν απαίτησε στο επίκεντρο του προγράμματος εργασίας του. Πολλές από τις ασφαλιστικές δικλείδες με τις οποίες η Βρετανία είχε επιδιώξει να προστατεύσει τη βιομηχανία χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών της από τον συνασπισμό των μελών της ευρωζώνης έχουν επίσης επιτευχθεί.

Η εξαίρεση της Βρετανίας από την αυτοαποκαλούμενη μεγάλη φιλοδοξία της ΕΕ –τη διαρκώς στενότερη ένωση- έχει αναγνωριστεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Το Ηνωμένο Βασίλειο θα προτιμούσε αυτές οι δύο τελευταίες επιτυχίες να τεθούν σε μια πιο στέρεα νομική βάση με αλλαγές στις συνθήκες της ΕΕ. Αλλά με δεδομένα τα πολιτικά εμπόδια στην αλλαγή των συνθηκών, ο Κάμερον μπορεί να συμπεράνει ότι η δέσμευση να παραδώσει τις απαραίτητες αλλαγές στη Συνθήκη σε κάποια μελλοντική ημερομηνία θα μπορούσε να είναι αρκετή.

Όμως, εκεί όπου ο Κάμερον δεν έχει αφήσει κανένα περιθώριο για ελιγμούς είναι στις απαιτήσεις τους για τους μετανάστες της ΕΕ, που θα πρέπει να αποκλείονται από τη λήψη παροχών κοινωνικής πρόνοιας του Ηνωμένου Βασιλείου για τέσσερα χρόνια, συμπεριλαμβανομένων και των παροχών που διατίθενται σε όσους έχουν εργασία. Οι περισσότεροι ευρωπαίοι και βρετανοί αξιωματούχοι πιστεύουν ότι κάτι τέτοιο εμπεριέχει προφανείς διακρίσεις που θα απαιτήσουν αλλαγές στις συνθήκες της ΕΕ, η οποία απαιτεί ομοφωνία μεταξύ των κρατών-μελών, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων των οποίων οι πολίτες θα είναι τα θύματα αυτής της διάκρισης.

Ακόμη και αν ο Κάμερον βρει έναν τρόπο για να εξασφαλίσει τους στόχους του χωρίς αλλαγές στη συνθήκη, θα χρειάζεται την υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για οποιαδήποτε μεταβολή των ισχυόντων κανόνων της ΕΕ, ένα δυνητικά ανυπέρβλητο εμπόδιο. Ο Κάμερον μπορεί, ως εκ τούτου, να χρησιμοποιήσει μια μικροπολιτική ελληνικού τύπου. Φυσικά, αυτό μπορεί και πάλι να αποδειχθεί μια στρατηγική νίκης. Αλλά τα στοιχεία προς το παρόν δεν δείχνουν κάτι τέτοιο.

Αντ 'αυτού, φαίνεται όλο και περισσότερο ότι ο Τσίπρας πιστεύει υπερβολικά στην ικανότητά του να εξασφαλίσει μια πολιτική συμφωνία, πίστεψε πολύ στις διμερείς διαπραγματεύσεις με τη Γερμανία, υποτίμησε τη δυσκολία της διαλεύκανσης των πολύπλοκων κανόνων της ΕΕ και υποτίμησε την προθυμία των άλλων κρατών-μελών να εφαρμόσουν μια έξοδο του από το ευρώ. Το αποτέλεσμα είναι ότι τώρα θα πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε μια ταπεινωτική υποχώρηση ή στο να οδηγήσει τη χώρα του σε μια κατεύθυνση που δεν σκόπευε ποτέ. Το τι θα συμβεί στην Ελλάδα τις επόμενες εβδομάδες θα μπορούσε να προσφέρει στον Κάμερον ορισμένα απαραίτητα μαθήματα.

www.wsj.com

Διαβάστε περισσότερα