ΗΠΑ: Γκρεμίζουν τα σύμβολα της Συνομοσπονδίας

Υπάρχει μια κενή Επισκοπική εκκλησία κοντά στη βάση της γέφυρας Verrazano-Narrows σε μια ήσυχη γωνιά του Μπρούκλιν με μία πινακίδα που γράφει "πωλείται" μπροστά. Μαζί υπάρχουν και ταπεινά ερείπια, όπως ένα ζωγραφισμένο ξυλόγλυπτο άγαλμα του Ιησού πάνω από τις επιβλητικές κόκκινες πόρτες μεσαιωνικού τύπου και, μέχρι την Τετάρτη που αφαιρέθηκε, μια πλάκα που υπενθύμιζε τη φύτευση ενός δέντρου από τον Συνομοσπονδιακό στρατηγό Ρόμπερτ Λι. Το να βρεις ένα μνημείο για τον αρχηγό του στρατού που πήρε τα όπλα εναντίον των ΗΠΑ

σε αυτή την βόρεια πόλη κυρίως Γιάνκηδων μπορεί να φαίνεται ασυμβίβαστο. Αλλά υπάρχει και ένα άλλο ακριβώς πάνω στο δρόμο, στην είσοδο στο Fort Hamilton, μια στρατιωτική βάση που πήρε το όνομά της από τον στρατηγό του οποίου τη χώρα ο Λι αργότερα πολέμησε για να χωρίσει. Η πλάκα σε ένα μικρό ογκόλιθο με υπερηφάνεια αναγγέλλει ότι ο Λι "κατοικούσε σε αυτόν τον τόπο". Είναι ένα από τα τουλάχιστον 1.500 μνημεία της Συνομοσπονδίας, που είναι διασκορπισμένα σε όλες τις ΗΠΑ - πολλά από αυτά, όπως αυτό στο Μπρούκλιν, ανεγέρθηκαν τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα, πολύ μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου το 1865 - αποτίοντας φόρο τιμής σε άντρες που αγωνίστηκαν για να διατηρήσουν τη δουλεία.

Μια συζήτηση αναπτύσσεται τελευταία για το αν αυτά τα αγάλματα πρέπει να απομακρυνθούν και οι δρόμοι να μετονομαστούν, αλλά τις τελευταίες μέρες υπάρχει έντονη κινητικότητα. Τις πρώτες πρωινές ώρες της Τετάρτης, εργάτες υπό την προστασία ένοπλων αστυνομικών, αφαίρεσαν τέσσερα αγάλματα στην Βαλτιμόρη -μια πόλη κατά πλειοψηφία μαύρων. Την Τρίτη, οι Δημοκρατικοί ζήτησαν την απομάκρυνση των 10 αγαλμάτων της Συνομοσπονδίας στο κτίριο του Καπιτωλίου των ΗΠΑ. Τη Δευτέρα, οι διαδηλωτές κατέστρεψαν το άγαλμα ενός στρατιώτη της Συνομοσπονδίας στο Ντάρχαμ της Βόρειας Καρολίνας. Οι υπερασπιστές της λευκής υπεροχής προγραμματίζουν μια διαδήλωση για να αντιταχθούν στη σχεδιαζόμενη απομάκρυνση δύο αγαλμάτων της Συνομοσπονδίας στο Λέξινγκτον του Κεντάκι, παρόμοια με αυτή στο Σάρλοτσβιλ της Βιρτζίνια το Σαββατοκύριακο, στην οποία σκοτώθηκε ένας αντιρατσιστής διαδηλωτής.

Ο αμερικανικός στρατός πρόσφατα απέρριψε αίτημα της Ιβέτ Κλαρκ, Γερουσιαστή από την περιοχή, να μετονομάσει δύο δρόμους μέσα στο Φορτ Χάμιλτον, που πήραν το όνομά τους από τον Λι και τον Στόουνγουολ Τζάκσον. Ένας εκπρόσωπος του στρατού απάντησε ότι οι δρόμοι πήραν το όνομά τους από τους δύο άντρες "στο πνεύμα της συμφιλίωσης" και ότι η μετονομασία τους "θα ήταν αμφιλεγόμενη και διχαστική". Ο πρόεδρος του Μπρούκλιν Έρικ Άνταμς, ο οποίος είναι μαύρος, χαρακτήρισε την απάντηση του στρατού "γελοία στην καλύτερη περίπτωση". "Οι στρατηγοί Λι και Στόουνγουολ ήταν οι Άιχμαν της αφροαμερικανικής εμπειρίας - δεν μπορούμε να τους οδηγήσουμε στη δικαιοσύνη, αλλά δεν πρέπει και να τους μνημονεύουμε", είπε. "Δεν υπήρχε περίοδος συμφιλίωσης και συγχώρεσης - δεν θυμόμαστε κανέναν από αυτούς τους ανθρώπους να λέει ότι λυπάται για την προδοσία του συντάγματος".

Πράγματι, οι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι το "πνεύμα συμφιλίωσης" που οδήγησε σε έκρηξη των μνημείων της Συνομοσπονδίας στις ΗΠΑ συνέπεσε με την ανάπτυξη του συστήματος διαχωρισμού του Τζιμ Κρόου, που επιβεβαίωσε τη λευκή υπεροχή και τα αγάλματα κοινοποίησαν αυτό το μήνυμα δημοσίως. Ήρθε επίσης εν μέσω ενός εθνικού κουκουλώματος των αιτιών του πολέμου, λέει ο Εντουαρντ Άγερς, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Ρίτσμοντ, μια πόλη με μια λεωφόρο αφιερωμένη σε τεράστια μνημεία της Συνομοσπονδίας, τα οποία ο νέος Δημοκρατικός δήμαρχος δήλωσε την Τετάρτη ότι πιθανόν να αφαιρεθούν. "Αυτό που χάθηκε μέσα σε όλα αυτά είναι οποιαδήποτε αναφορά στη δουλεία - και ήταν τόσο σκόπιμο όσο και επιθυμητό να φαντάζεται κάποιος ότι το θέμα αφορούσε στην πραγματικότητα τα δικαιώματα των πολιτειών" λέει ο Άγερς. "Αν κοιτάξετε έστω και για λίγο ποιο ήταν το δικαίωμα της πολιτείας, θα διαπιστώσετε ότι ήταν να ελέγχουν τη σκλαβιά". Ο Λόρι Μάρτιν, αναπληρωτής καθηγητής αφρικανοαμερικανικών σπουδών στο κρατικό πανεπιστήμιο της Λουιζιάνα, λέει ότι τα ρατσιστικά περιστατικά όπως οι πυροβολισμοί στο Τσάρλεστον το 2015 -στους οποίους ένας υπερασπιστής της υπεροχής της λευκής φυλής, οπαδός της Συνομοσπονδίας, σκότωσε εννέα μαύρους που εκκλησιάζονταν- και το Σάρλοτσβιλ έδωσαν περισσότερη προσοχή σε μία διαμάχη που οι μαύροι άνθρωποι και οι υποστηρικτές τους συζητούν εδώ και πολύ καιρό.

"Για ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων των Αφροαμερικανών, αυτά τα μνημεία αντιπροσωπεύουν ένα σύμβολο μίσους", λέει. Υπάρχουν τρία βασικά επιχειρήματα από τους υποστηρικτές των αγαλμάτων, λέει ο Άγερς: ότι η απομάκρυνση περιφρονεί τους "αξιότιμους" προγόνους της Συνομοσπονδίας, ότι είναι κοινωνικά διχαστικό να τα αφαιρούν και ότι τα χρήματα θα μπορούσαν να δαπανηθούν καλύτερα για την αντιμετώπιση των σημερινών κοινωνικών δεινών. Ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ, σε μία έντονη συνέντευξη Τύπου την Τρίτη, παρουσίασε ένα ακόμα δημοφιλές επιχείρημα. Αναρωτήθηκε αν η απομάκρυνση θα ολοκληρωθεί με τον Τζορτζ Ουάσιγκτον και τον Τόμας Τζέφερσον, τον πρώτο και τρίτο πρόεδρο που είχαν δούλους. Οι επικριτές αντιτάχθηκαν λέγοντας ότι ενώ και οι δύο είχαν δούλους, αγωνίστηκαν επίσης και βοήθησαν στην ίδρυση των ΗΠΑ, ενώ το κύριο επίτευγμα του Λι και άλλων της Συνομοσπονδίας ήταν να πολεμήσουν σε έναν πόλεμο εναντίον των ΗΠΑ για τη δουλεία.

Ο Άλφρεντ Μπρόφι, καθηγητής του Δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Αλαμπάμα, υποστηρίζει ότι τα αγάλματα μπορεί να είναι σημαντικά εκπαιδευτικά εργαλεία που αναφέρουν την ιστορία των "κακών παλιών ημερών", μολονότι ομολογεί ότι το άγαλμα του Λι στο Σάρλοτσβιλ θα έπρεπε πιθανότατα να αφαιρεθεί λόγω των πρόσφατων γεγονότων. "Αν και υπάρχει ένα αδιαμφισβήτητο επιχείρημα υπέρ του να αφαιρεθούν - είναι εικόνες που υπενθυμίζουν τη λευκή υπεροχή- υπάρχει ένα σημαντικό επιχείρημα για να παραμείνουν. Είναι δημόσιες υπενθυμίσεις του ότι οι άνθρωποι που κάποτε είχαν τον έλεγχο της χώρας πίστευαν ότι θα γιορτάζουν… εκείνοι που υποστήριζαν την απόσχιση και τον πόλεμο για να κρατήσουν τη δουλεία", λέει. "Και νομίζω ότι η απομάκρυνση διευκολύνει τη λήθη".

Ο Έρικ Φόνερ, καθηγητής ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Columbia, υποστηρίζει ότι πρέπει να περισσότερα αγάλματα και όχι λιγότερα. Αυτό δείχνει, όπως υποστηρίζει, ότι υπάρχουν λίγα μνημεία που θυμίζουν τους μαύρους Αμερικανούς ή τους σκλάβους στο νότο. "Εάν ο Ρόμπερτ Λι, ο οποίος εξεγέρθηκε εναντίον της αμερικανικής κυβέρνησης, αξίζει τον κόπο, τότε γιατί όχι και ο Νατ Τάρνερ, ο οποίος ξεκίνησε μια εξέγερση των σκλάβων;" Σημειώνει ότι τα αγάλματα που ανατράπηκαν - ο Σαντάμ Χουσεΐν στο Ιράκ, της κομμουνιστικής προπαγάνδας στην πρώην ΕΣΣΔ- τείνουν να υποδηλώνουν την αλλαγή καθεστώτος. "Έτσι κάποιος θα μπορούσε να αναρωτηθεί πόσο είχαμε πραγματικά μια αλλαγή καθεστώτος στις ΗΠΑ όσον φορά τον ρατσισμό και τη δουλεία όταν όλα αυτά τα αγάλματα είναι ακόμα εδώ", λέει.

Ο Ελάια Άντερσον, κορυφαίος αστικός εθνογράφος των ΗΠΑ στο Πανεπιστήμιο του Γέιλ, αναφέρει ότι η συνεχιζόμενη προβολή των μνημείων έχει βαθιά επίδραση στους μαύρους ανθρώπους, ιδιαίτερα στα παιδιά, ενισχύοντας τη θέση τους στο ταξικό σύστημα της Αμερικής όπως καθορίστηκε από τη δουλεία. "Όταν πηγαίνετε σε πόλεις και αυτά τα μνημεία είναι εκεί, αιωρούνται από πάνω σας. Ως ενήλικας μπορεί να έχετε έναν τρόπο να το αντιμετωπίσετε, αλλά ως ένα μικρό παιδί, είστε πολύ ευαίσθητοι αν είστε κάτω από το πόδι αυτού του ατόμου που μνημονεύεται ως σπουδαία προσωπικότητα", λέει. "Έτσι επηρεάζει πραγματικά την ψυχή των μαύρων ανθρώπων, αυτή η αντίφαση που θέλει να είναι πρόσωπα πρώτης κατηγορίας, αλλά υπενθυμίζεται ότι η θέση των μαύρων ανθρώπων βρίσκεται στο κάτω μέρος της αμερικανικής κοινωνικής τάξης".

ft.com

Διαβάστε περισσότερα