Γιατί η δολοφονία του Ρώσου πρέσβη δημιουργεί μια κρίση για τον Ερντογάν

Οι λεπτές ισορροπίες που θα πρέπει να κρατήσει ο Ερντογάν, τον φέρνουν σε μια αρκετά δύσκολη θέση, σχολιάζει ο Ishaan Tharoor.

Τούρκοι και Ρώσοι αξιωματούχοι χαρακτήρισαν τη δολοφονία του Αντρέι Καρλόφ, απεσταλμένου της Μόσχας στην Τουρκία, σε μια έκθεση τέχνης στην Άγκυρα, μια "τρομοκρατική" επίθεση. Ο Καρλόφ πυροβολήθηκε στην πλάτη από έναν δράστη, ο οποίος, σύμφωνα με πληροφορίες, φώναζε τζιχαντιστικά συνθήματα.

Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε ότι η επίθεση ήταν "μια πρόκληση" που δεν θα επηρεάσει την αναθέρμανση των σχέσεων μεταξύ Μόσχας και Άγκυρας,

οι οποίες "βυθίστηκαν" πέρυσι καθώς οι χώρες πήραν διαφορετικές πλευρές στον εμφύλιο πόλεμο της Συρίας. Η παρέμβαση της Ρωσίας στον πόλεμο, για λογαριασμό του καθεστώτος του Σύρου προέδρου Μπασάρ αλ-Άσαντ, εξόργισε την Τουρκία και τον πρόεδρό της, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος ήταν ένας από τους πρώτους ηγέτες του κόσμου που ζήτησαν την αποχώρηση του Άσαντ.

Στους μήνες που ακολούθησαν, η Τουρκία έπρεπε να προσαρμόσει τη θέση της, καθώς το καθεστώς Άσαντ είχε κέρδη και οι συριακές κουρδικές δυνάμεις κέρδιζαν υποστήριξη μεταξύ της ανήσυχης κουρδικής μειονότητα της Τουρκίας. Πρόσφατα, η Τουρκία συνεργάστηκε στενά με τη Ρωσία για να βρει μια λύση για τους πολίτες που είναι παγιδευμένοι στο Χαλέπι, τη συριακή πόλη που καταστράφηκε από τον πόλεμο. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλοι οι Τούρκοι αποδέχονται το ρόλο της Ρωσίας σε μια σύγκρουση που μαίνεται στο κατώφλι τους. Διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν έξω από ρωσικά διπλωματικά κτίρια στην Κωνσταντινούπολη και την Άγκυρα. Στη σκηνή της δολοφονίας του Καρλόφ, ο δράστης φέρεται να δήλωσε ότι οι ενέργειές του ήταν αντίποινα για τον βομβαρδισμό των ανταρτών από τη Ρωσία, που πραγματοποιήθηκε σε περιοχές του Χαλεπίου. Ο ίδιος σκοτώθηκε αργότερα από το προσωπικό ασφαλείας.

Οι αναλυτές προειδοποίησαν για τους κινδυνολογικούς φόβους για την κατάρρευση των διπλωματικών σχέσεων μεταξύ των δύο χωρών. "Όχι, αυτό δεν είναι το Σεράγεβο του 1914" έγραψε ο Τούρκος αρθρογράφος Μουσταφά Ακιόλ, αναφερόμενος στη δολοφονία του βασιλικού μέλους των Αψβούργων από ένα σέρβο εθνικιστή, που προηγήθηκε του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου. "Η Άγκυρα και η Μόσχα δεν θα διεξάγουν πόλεμο. Το αντίθετο μάλιστα, μπορεί να έρθουν ακόμα πιο κοντά".

Παρόλα αυτά, ο Ερντογάν αντιμετωπίζει μια δύσκολη γεωπολιτική κατάσταση. Οι σχέσεις της Τουρκίας με τη Δύση είναι σε χαμηλά επίπεδα, με πολλές κυβερνήσεις να καταδικάζουν την εκκαθάριση των αντιπάλων του Ερντογάν, στον απόηχο της αποτυχημένης απόπειρας πραξικοπήματος το περασμένο καλοκαίρι. Ο Τούρκος πρόεδρος θα αναγκαστεί να προβεί σε παραχωρήσεις προς τη Ρωσία μετά τη δολοφονία του πρέσβη της. "Το γεγονός δεν θα μπορούσε να έρθει σε χειρότερη στιγμή για τον Ερντογάν, ο οποίος διαπραγματεύεται προσεχτικά με τον Πούτιν για τη Συρία. Σε μια εποχή που η σχέση του με τις ΗΠΑ και την Ευρώπη έχει χαλάσει, η εμφάνιση μιας επαναπροσέγγισης με τη Ρωσία ήταν κάτι που χρειαζόταν", δήλωσε ο Χένρι Μπάρκεϊ, διευθυντής του προγράμματος Μέσης Ανατολής στο Ινστιτούτο Wilson Woodrow στην Ουάσιγκτον. "Τώρα, θα διαπιστώσει ότι η σχέση του με τους Ρώσους είναι πιο αδύναμη από ποτέ και μπορεί κανείς να είναι σίγουρος ότι ο Πούτιν θα εκμεταλλευτεί το γεγονός κεκλεισμένων των θυρών, ενώ δημοσίως θα λέει κοινοτοπίες σχετικά με το αμετάβλητο των σχέσεων. Το μόνο πράγμα που πρέπει να αποφασίσει είναι το τίμημα που θα πρέπει να πληρώσει ο Ερντογάν".

Σε μια δήλωση μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στα μέσα ενημέρωσης από το γραφείο του Τούρκου προέδρου, ο Ερντογάν ανέφερε ότι, σε μια τηλεφωνική συνομιλία με τον Πούτιν τη Δευτέρα, "συμφωνήσαμε να ενισχύσουμε περαιτέρω τη συνεργασία μας ιδιαίτερα στον διεθνή αγώνα κατά της τρομοκρατίας κατά τις προσεχείς ημέρες". Το τι σημαίνει αυτό είναι ασαφές. Ανώτεροι Τούρκοι αξιωματούχοι, συμπεριλαμβανομένου του υπουργού Εξωτερικών της χώρας, είχαν προγραμματίσει να είναι στη Μόσχα την Τρίτη για συνομιλίες με τους Ρώσους και τους ιρανούς ομολόγους τους, για την πορεία στη Συρία. Είναι η πιο πρόσφατη ένδειξη ότι η Τουρκία μπορεί να παραιτηθεί για να επιτρέψει στους συμμάχους του Άσαντ στη Μόσχα και στην Τεχεράνη να διαμορφώσουν το μέλλον της Συρίας.

"Το παιχνίδι της Τουρκίας στη Συρία τελείωσε", δήλωσε ο Σελίμ Σαζάκ, ένας ερευνητής στο Century Foundation, μια δεξαμενή σκέψης με έδρα τη Νέα Υόρκη. Στο εσωτερικό, οι σύμμαχοι του Ερντογάν κατηγορούν το εθνικό "μαύρο πρόβατο", τον Φετουλάχ Γκιουλέν, τον τούρκο κληρικό που ζει αυτοεξόριστος στις Ηνωμένες Πολιτείες και κατηγορείται από την Άγκυρα ότι είναι ο εγκέφαλος πίσω από την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος του Ιουλίου. Μια δήλωση του πρωθυπουργού της χώρας συνέδεσε την επίθεση με "σκοτεινές δυνάμεις", μια συνωμοτική κίνηση που αναπτύσσεται εδώ και καιρό από κυβερνητικούς αξιωματούχους.

"Η καλύτερη διέξοδος της Άγκυρας εδώ είναι να κατηγορήσει τους γκιουλενιστές, όπως έκανε και με την κατάρριψη του ρωσικού τζετ", δήλωσε ο Σαζάκ, αναφερόμενος στο επεισόδιο του περασμένου έτους, όταν οι τουρκικές δυνάμεις κατέρριψαν ένα ρωσικό μαχητικό αεροσκάφος που πετούσε πάνω από τη Συρία. Ο Πούτιν είπε, επίσης, ότι ήθελε να γνωρίζει ποιος "κατεύθυνε" τον δολοφόνο. Η Τουρκία μπορεί να εντείνει την πίεση στην Ουάσιγκτον για να εκδώσει τον Γκιουλέν, ένα αδιέξοδο που εκμεταλλεύεται η Μόσχα. Η Δυτική εχθρότητα προς τον Ερντογάν και την κυβέρνηση της Τουρκίας, όπως την αντιλαμβάνονται, έχει δώσει φωνή σε έναν υπερεθνικιστικό στρατόπεδο "Ευρασιανισμού" στην τουρκική πολιτική, που θέλει η Άγκυρα να γυρίσει την πλάτη της στην Ευρώπη και το ΝΑΤΟ και να στραφεί σε έθνη, όπως η Ρωσία και η Κίνα αντ' αυτού.

"Μέσα από τις θεωρίες συνωμοσίας, με το να δείχνει με το δάχτυλο τη Δύση, θα μπορούσαμε να δούμε μια περαιτέρω στροφή της Τουρκίας προς τη Ρωσία", δήλωσε ο Αϊκάν Ερντεμίρ, ένας ανώτερος συνεργάτης στο Ίδρυμα για την Άμυνα της Δημοκρατίας, μια νεοσυντηρητική δεξαμενή σκέψης στην Ουάσιγκτον. Ο Ερντογάν και η απόφαση του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης αντλούν δύναμη από μια συντηρητική σουνιτική μουσουλμανική βάση, μεγάλο μέρος της οποίας ενοχλείται από τις υποστηριζόμενες από τους Ρώσους επιθέσεις εναντίον ανταρτών στη Συρία. Ο πρόεδρος της Τουρκίας πρέπει "να περπατήσει σε ένα τεντωμένο σχοινί" είπε ο Ερντεμίρ, εξισορροπώντας τον θυμό του πυρήνα των οπαδών του με την ανάγκη να επιδιορθώσει τις σχέσεις με τη Ρωσία και το Ιράν.

Εν τω μεταξύ, η δολοφονία του ρώσου πρεσβευτή ήταν η τελευταία ένδειξη μιας κρίσης ασφαλείας πιάνοντας την Τουρκία. Η χώρα έχει δει μια ανησυχητική άνοδο των τρομοκρατικών επιθέσεων που συνδέονται με ξεχωριστές φατρίες των ισλαμιστών εξτρεμιστών και των Κούρδων αυτονομιστών, αλλά τροφοδοτούνται όλες από τη δράση του κλιμακούμενου χάος στη Συρία. "Συνολικά, η στρατηγική θα πρέπει να εκτρέψει τα εσωτερικά θέματα ασφάλειας όσο το δυνατόν περισσότερο προς την κατεύθυνση των παγκόσμιων συνωμοσιών" λέει ο Ερντεμίρ. "Αν αποδεχτεί ότι απέτυχε στην ασφάλεια, θα είναι σα να αποδέχεται την κακή διακυβέρνηση".

washingtonpost.com

Διαβάστε περισσότερα