Οι χαμένες ευκαιρίες του Κατάρ στην Ελλάδα

Ανησυχια για τις εξελίξεις και τον αποκλεισμό της Ντόχα από άλλες αραβικές χώρες, το ενδιαφέρον των Καταριανών για επενδύσεις στη χώρα μας και τα εμπόδια που αποτελούν ανασταλτικό παράγοντα, καθώς και οι ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στο εμιράτο

Της Στεφανίας Σούκη

Ακίνητα, τουρισμός και ενέργεια είναι οι τομείς στους οποίους έχει κατά καιρούς εκδηλωθεί ενδιαφέρον από καταριανά κεφάλαια, τα οποία βέβαια σε πολλές περιπτώσεις πέρασαν από την Ελλάδα αλλά δεν ακούμπησαν ακριβώς λόγω

Του λόγου το αληθές επιβεβαιώνει από το Κατάρ, όπου ζει και εργάζεται από το 2011 ο κ. Γιώργος Μαντζαβινάτος, έχοντας ήδη διαγράψει σημαντική πορεία τα προηγούμενα χρόνια στην εγχώρια αγορά ακινήτων.

«To 2011 το ελληνικό στοιχείο στο Κατάρ είναι ζήτημα αν ισοδυναμούσε με 500 συμπατριώτες μας. Σχεδόν έξι χρόνια μετά, επισήμως, με βάση τα στοιχεία της ελληνικής πρεσβείας οι Ελληνες είναι κοντά στους 2.500, ενώ με βάση τους επίσημους υπολογισμούς το νούμερο ανεβαίνει κοντά στους 4.000. Οι Ελληνες που δουλεύουν εδώ βρήκαν μια δεύτερη πατρίδα, η ελληνική κοινότητα έχει γίνει πλήρως αποδεκτή και αυτό που έχουμε εισπράξει όλοι τα τελευταία χρόνια, πέρα από την ποιότητα ζωής, είναι και το αίσθημα ασφάλειας που παρέχει η χώρα στους πολίτες της και σε όσους διαμένουν και εργάζονται εδώ. Θεωρώ ότι αυτό που συμβαίνει τώρα στο Κατάρ είναι μια κατάσταση η οποία δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και θα πρέπει να υπάρξουν διπλωματικές λύσεις όσο γίνονται πιο γρήγορα».

Ο κ. Μαντζαβινάτος προτού φύγει για το Κατάρ κατείχε τη θέση του αναπληρωτή γενικού διευθυντή για το real estate στην Εθνική Τράπεζα και ήταν μέλος της ομάδας που ίδρυσε την Εθνική Πανγαία ΑΕΕΑΠ, ενώ νωρίτερα είχε διατελέσει αναπληρωτής γενικός διευθυντής real estate στην EFG Eurobank Εργασίας Α.Ε., όπου ήταν υπεύθυνος για τις δραστηριότητες στην Ελλάδα, στη Ρουμανία, στη Βουλγαρία, στη Σερβία, στην Πολωνία, στην Ουκρανία και την Κύπρο. Μετακόμισε στην Ντόχα στο τέλος του 2011 και μέσα από τον επιτελικό του ρόλο στην Doha Properties, μια συμβουλευτική και επενδυτική εταιρεία στον τομέα του real estate, έχει ασχοληθεί ενεργά με ουκ ολίγα deals στην ελληνική -και όχι μόνο- αγορά με τη συμμετοχή αραβικών κεφαλαίων, με σημαντικότερο για τη χώρα μας αυτό της μεταβίβασης του «Αστέρα» Βουλιαγμένης στο τουρκοαραβικό σχήμα της Jermyn Street, που πέρασε από σαράντα κύματα μέχρι να ολοκληρωθεί.

«Οι τελευταίες ημέρες στην Ντόχα δεν είναι εύκολες, ωστόσο είμαστε συγκρατημένα αισιόδοξοι ότι τα πράγματα θα εξομαλυνθούν, παρακολουθούμε τις εξελίξεις από κοντά και τηρούμε στάση αναμονής, αφού ούτως ή άλλως δεν υπάρχει κάποια άλλη ενημέρωση από την ελληνική πρεσβεία. Στο Κατάρ το ελληνικό στοιχείο έχει γιγαντωθεί τα τελευταία χρόνια, με το μεγαλύτερο ποσοστό, σχεδόν συντριπτικό, να απασχολείται στους τομείς των κατασκευών και των ακινήτων, ενώ ένα μικρό ποσοστό απασχολείται στο κομμάτι των χρηματοοικονομικών υπηρεσιών», αναφέρει ο κ. Μαντζαβινάτος, Πράγματι, τα τελευταία χρόνια στο κρατίδιο του Κατάρ και τις γύρω περιοχές βρήκαν δουλειά πολλοί Ελληνες μηχανικοί, συνεπεία της πλήρους κατάρρευσης της οικοδομής στην Ελλάδα, ενώ στην Ντόχα λειτουργεί και απογευματινό φροντιστηριακό πρόγραμμα για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας με περίπου 180 εγγεγραμμένα παιδιά Ελλήνων, τα οποία φοιτούν σε διεθνή σχολεία.

Ο κ. Γιώργος Μαντζαβινάτος

«Αυτό που έχουμε εισπράξει όλα αυτά τα χρόνια στη χώρα είναι ότι έχει καλοδεχτεί τους Ελληνες, σε μια περίοδο μάλιστα κατά την οποία τα πράγματα στην Ελλάδα ήταν και εξακολουθούν να είναι πολύ δύσκολα. Το Κατάρ είναι φιλόξενο για τους ξένους και προσπαθεί να απορροφήσει με τον καλύτερο δυνατό τρόπο το εργατικό δυναμικό που μετακομίζει για δουλειά στην Ντόχα, με διαφανείς και αξιοκρατικές διαδικασίες. Δεν είναι τυχαίο ότι στο Κατάρ συμβιώνουν πολλές διαφορετικές εθνικότητες, με μεγάλη διαστρωμάτωση και πολύ υψηλό ποσοστό νέων ανθρώπων στη χώρα», συνεχίζει.

Ο κ. Μαντζαβινάτος ζει πλέον με την οικογένειά του στην Ντόχα και δραστηριοποιείται σε έναν τομέα ο οποίος παραδοσιακά βρίσκεται στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος για τα αραβικά κεφάλαια. «Real estate και τουρισμός είναι τομείς που ενδιαφέρουν ιδιαίτερα τα αραβικά κεφάλαια, εξ ου και το βλέμμα πολλών επενδυτών είναι στραμμένο στην Ευρώπη. Η Doha Properties, ως μέλος ενός ομίλου με 47 εταιρείες, αναζητεί επενδυτικές ευκαιρίες σε όλη την Ευρώπη, με έμφαση κυρίως στις πιο ώριμες ευρωπαϊκές αγορές, δεδομένου ότι οι επενδυτές αναζητούν ξεκάθαρες και γρήγορες διαδικασίες στο κομμάτι τόσο των αδειοδοτήσεων όσο και της ανάπτυξης, τομείς στους οποίους, δυστυχώς, η ελληνική αγορά αντιμετωπίζει σημαντικό έλλειμμα, ακόμη και τώρα, μετά από τόσα χρόνια κρίσης. Η πορεία των πραγμάτων και οι συνεχιζόμενες εμπλοκές, δικαστικές και μη, για τις επενδύσεις αραβικών κεφαλαίων στην Ελλάδα, όπως στη Ζάκυνθο και την Οξυά, έχουν λειτουργήσει αρνητικά στην ψυχολογία των επενδυτών για τη χώρα μας, πολύ περισσότερο δε από τη στιγμή που υπάρχει μεγάλη ροή κεφαλαίων από τις αραβικές χώρες για επενδυτικές επιλογές σε πάνω από... 200 αγορές σε όλο τον κόσμο.

Η πρόσφατη εμπειρία από την Ελλάδα το τελευταίο διάστημα λειτουργεί ανασταλτικά - παρά το γεγονός μάλιστα ότι η χώρα μας έχει αυτή τη στιγμή ανταγωνιστικό πλεονέκτημα στο κομμάτι του τουρισμού ως ένας από τους πλέον ασφαλείς προορισμούς στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου, ενώ και οι τιμές των ακινήτων είναι ελκυστικές λόγω της κατάρρευσης της αγοράς την τελευταία οκταετία.

Αυτοί είναι άλλωστε και οι λόγοι για τους οποίους εξακολουθούμε να έχουμε στο ραντάρ μας την Ελλάδα ως επενδυτικό προορισμό για το κομμάτι του τουρισμού, είτε πρόκειται για resorts σε δημοφιλείς ελληνικούς προορισμούς, είτε ακόμη και για ξενοδοχεία στα μεγάλα αστικά κέντρα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Προς αυτή την κατεύθυνση μάλιστα σκοπεύει να κινηθεί και η Doha Properties στο αμέσως προσεχές διάστημα. Συνολικά, πάντως, οι Αραβες αναζητούν ευκαιρίες στον τομέα του real estate, κυρίως στο Λονδίνο, στο Παρίσι, στη Ρώμη κ.λπ., όσον αφορά ειδικά την ευρωπαϊκή αγορά», λέει ο κ. Μαντζαβινάτος.

Ενα ακόμη τρανό παράδειγμα για τις προοπτικές αλλά ταυτόχρονα και τις χαμένες δυνατότητες της Ελλάδας για την προσέλκυση ξένων κεφαλαίων είναι και η μεταβίβαση του «Αστέρα» Βουλιαγμένης στο τουρκοαραβικό σχήμα της Jermyn Street, στο οποίο αρχικά ήταν να συμμετάσχουν και καταριανά κεφάλαια, ωστόσο κατέληξε τελικά στη συμμετοχή των δύο κρατικών κεφαλαίων του Αμπού Ντάμπι και του Κουβέιτ, Αράβων επενδυτών, της τουρκικής Dogus Group και των δύο funds της AGC. Να θυμίσουμε ότι ο διαγωνισμός για τη μεταβίβαση του 90% της εταιρείας είχε ξεκινήσει από το ΤΑΙΠΕΔ και την Εθνική Τράπεζα τον Ιανουάριο του 2013 και χρειάστηκε να περάσουν κάτι λιγότερο από τέσσερα χρόνια μέχρι την ολοκλήρωση της συναλλαγής, τον Οκτώβριο του 2016, με διαβουλεύσεις και περίσσια υπομονή από τους επενδυτές ακριβώς λόγω της μοναδικότητας του ακινήτου σε ολόκληρη τη Μεσόγειο. «Η Ελλάδα θα μπορούσε να έχει μοναδική δυναμική στη Νοτιοανατολική Ευρώπη στο κομμάτι του τουρισμού αν τα πράγματα ήταν πιο εύκολα στον επενδυτικό τομέα. Ωστόσο οι Αραβες επενδυτές αναζητούν έναν πιο βατό δρόμο σε σχέση με αυτόν που επιφυλάσσει η ελληνική αγορά για τους επενδυτές που θα αποφασίσουν να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους στη χώρα».

Μέσα από τη δουλειά του στην Ντόχα ο κ. Μαντζαβινάτος ασχολήθηκε σταδιακά και με ένα δεύτερο κομμάτι, αυτό της εισαγωγής ελληνικών προϊόντων από Ελληνες παραγωγούς και της τοποθέτησής τους στα ράφια των σούπερ μάρκετ της Ντόχα. «Τα ελληνικά προϊόντα που έχουν μεγαλύτερη ζήτηση είναι αρχικά το λάδι και οι ελιές, ενώ το τελευταίο διάστημα έχουν ανέβει πολύ τα γαλακτοκομικά, κυρίως το ελληνικό γιαούρτι αλλά και τα τυριά», αναφέρει ο ίδιος.

Η πορεία των καταριανών επενδύσεων στην Ελλάδα

Οσον αφορά τις (ελάχιστες) business του Κατάρ στην Ελλάδα, όσοι έχουν γερή μνήμη θα θυμούνται το (θεωρητικό) ενδιαφέρον των Καταριανών για το μεγάλο project του Αστακού, μέσω της Qatar Petroleum International Ltd (QPI), αλλά και την έτερη επένδυση δισεκατομμυρίων ευρώ για την αξιοποίηση των 6.200 στρεμμάτων του Ελληνικού, όπως είχε εκδηλωθεί στο πλαίσιο των αρχικών διαβουλεύσεων για το έργο πριν ακόμα από τη διαγωνιστική διαδικασία και την κατακύρωση του διαγωνισμού στο επενδυτικό σχήμα υπό τη Lamda Development, όπου συμμετέχουν κινεζικά (Fosun) και αραβικά κεφάλαια από το Αμπού Ντάμπι. Αντ’ αυτών η QPI περιορίστηκε το καλοκαίρι του 2013 στην υπογραφή της συμφωνίας στρατηγικής συμμαχίας με τον όμιλο ΓΕΚ-Τέρνα, με την απόκτηση από την QPI ποσοστού 25% του μετοχικού κεφαλαίου της Ηρων ΙΙ Βοιωτίας Α.Ε. (σταθμός ηλεκτροπαραγωγής Ηρων II).

Πολύ μελάνι έχει χυθεί εδώ και μία πενταετία για τις τουριστικές business του εμίρη του Κατάρ -της οικογένειας Αλ Θανί- στην Ελλάδα και τις δικαστικές εμπλοκές με τις εκτάσεις στο Ιόνιο και τη σχεδιαζόμενη επένδυση ύψους εκατοντάδων εκατομμυρίων ευρώ στο νησί Οξυά για τη δημιουργία του πολυσυζητημένου art island. Από το 2014, όταν το όνομα του ιδίου ακούστηκε για πρώτη φορά για την αγορά του «Miramare» στην Κέρκυρα (το ιστορικό ξενοδοχείο που είχε κατασκευαστεί από τον Γεράσιμο Πατρονικόλα, σύζυγο της Καλλιρρόης Ωνάση, αδερφής του Αριστοτέλη Ωνάση, τη δεκαετία του ’60), έχουν περάσει ήδη τρία χρόνια και τώρα, όπως λέγεται, οι εργασίες ανακαίνισης υπολογίζεται ότι θα ολοκληρωθούν το 2018, με το συνολικό κόστος (αγορά, ανακαίνιση και εκσυγχρονισμός) να εκτιμάται στα 40 εκατ. ευρώ.

Οι συνεχιζόμενες εμπλοκές, δικαστικές και μη, για τις επενδύσεις αραβικών κεφαλαίων στην Ελλάδα, όπως του εμίρη του Κατάρ στη Ζάκυνθο και την Οξυά, έχουν επιδράσει αρνητικά στην ψυχολογία των επενδυτών για τη χώρα μας

Στα 8 εκατ. ευρώ, με προοπτική ολοκλήρωσης το 2018, τοποθετείται το επενδυτικό πλάνο για τις ξενοδοχειακές μονάδες που έχουν περάσει επίσης σε αραβικά κεφάλαια στη Μύκονο και έχουν ήδη μισθωθεί.

Εκτός του τουριστικού κλάδου, επενδύσεις στο εγχώριο real estate έχουν υλοποιηθεί από Καταριανούς σε εμπορικά ακίνητα ανά την Ελλάδα, κυρίως μεγάλα καταστήματα τα οποία έχουν μισθωθεί σε μεγάλες αλυσίδες σούπερ μάρκετ σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο Κρήτης κ.τ.λ., ενώ η Doha Properties είναι αυτή που έχει προχωρήσει στην αγορά επενδυτικού χαρτοφυλακίου ακινήτων εισοδήματος αξίας άνω των 100 εκατ. ευρώ περίπου προ τριετίας.

Οι ελληνικές εταιρείες στο Κατάρ

Αντίστοιχα, τα θεμέλια μεγάλων έργων υποδομής όπως μετρό, οδικοί άξονες, στάδια και αεροδρόμια, βάζουν τα τελευταία χρόνια στο Κατάρ οι μεγάλες ελληνικές κατασκευαστικές εταιρείες βρίσκοντας ένα ικανοποιητικό μαξιλάρι -εν μέσω... ανομβρίας στη χώρα μας- για να αυξήσουν το ανεκτέλεστό τους και να διατηρήσουν την επαφή τους με τη Μέση Ανατολή, ενώ πολλοί Ελληνες μηχανικοί αλλά και μελετητικές εταιρείες βρήκαν επίσης διέξοδο τα χρόνια της ελληνικής κρίσης στα έργα της περιοχής.

Η Ελλάκτωρ υλοποιεί σήμερα ένα από τα μεγαλύτερα έργα υποδομής στην Ντόχα: η κοινοπραξία ALYSJ, επικεφαλής της οποίας είναι ο Ακτωρ με ποσοστό 32%, έχει αναλάβει τη μελέτη και κατασκευή της γραμμής Gold Line του μετρό, με 32 χιλιόμετρα υπόγεια σήραγγα. Το έργο, που διασχίζει την Ντόχα από ανατολή προς δύση, προβλέπεται να ολοκληρωθεί σε έναν χρόνο.

Στο Κατάρ, αναπτύσσοντας τους μεγάλους δεσμούς με τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα της μητρικής εταιρείας J&P Overseas, βρίσκεται και η J&P Αβαξ, συμμετέχοντας με 25% στην κοινοπραξία που έχει αναλάβει τη μελέτη και κατασκευή ενός καινούριου δρόμου (New Orbital Highway and Truck Route), μήκους 45 χιλιομέτρων. Επιπλέον, ο όμιλος συμμετέχει στο σχήμα για την κατασκευή του νέου σταδίου Qatar Foundation για το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2022, χωρητικότητας 40.000 θέσεων. Στην περιοχή, η κοινοπραξία J&P Overseas - J&P Αβαξ υλοποιεί ακόμα ένα οδικό έργο, προϋπολογισμού περίπου 350 εκατ. ευρώ.

Το Qatar Foundation Stadium, το οποίο θα κατασκευαστεί από κοινοπραξία με τη συμμετοχή του ομίλου J&P Αβαξ

Εργασίες ακόμη ενός έτους έχει η ΓΕΚ-Τέρνα στο Κατάρ προκειμένου να ολοκληρώσει το έργο οδοποιίας που ανέλαβε το 2015 σε κοινοπραξία με τοπική εταιρεία. Η ελληνική τεχνική ανακατασκευάζει ένα δίκτυο αυτοκινητοδρόμων 40 χιλιομέτρων σε βιομηχανική περιοχή μαζί με όλα τα δίκτυα (ομβρίων υδάτων, υποσταθμών κ.ά). Η σύμβαση είναι διάρκειας 3 ετών με προϋπολογισμό 300 εκατ. ευρώ.