Γιατί τρομάζει τους τραπεζίτες η αναμενόμενη απόφαση της ΕΚΤ για αρνητικά επιτόκια

Οι τραπεζίτες της ευρωζώνης που έχουν ήδη πληγεί από τα μειωμένα συναλλαγματικά έσοδα και τη χαμηλή κερδοφορία, προβλέπουν ότι η ΕΚΤ ετοιμάζεται σήμερα να ρίξει τα επιτόκια σε αρνητικό έδαφος.

Κι ενώ τους τελευταίους 18 μήνες οι τράπεζες κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τις επιπτώσεις της μείωση των επιτοκίων υπό του μηδενός, τα στελέχη τους υποστηρίζουν ότι μια μεγαλύτερη μείωση απειλεί να ανατρέψει το παραδοσιακό μοντέλο τραπεζικής που

προβλέπει τη διασφάλιση των καταθέσεων και την επιβολή τόκων στα δάνεια. Σε ένα κόσμο όπου θα ισχύουν αρνητικά επιτόκια, οι καταθέτες χρεώνεται και τα δάνεια δίνονται σχεδόν τσάμπα, με στόχο την τόνωση της οικονομικής ανάπτυξης και του πληθωρισμού.

«Μπορούμε να κάνουμε με το τρέχον επιτοκιακό περιβάλλον ή ακόμα και με μια μείωση», ανέφερε την προηγούμενη εβδομάδα από τη Σανγκάη, ο CEO της ABN Amro στη Νέα Υόρκη, Gerrit Zalm. «Όμως αν πάμε σε αρνητικά πρόσημα, πολλές τράπεζες, μεταξύ τους και εμείς, θα περάσουμε μια δύσκολη περίοδο».
Υπό την ασφυκτική πίεση να εξοστρακιστεί ο πληθωρισμός, η ΕΚΤ πιθανότατα θα μειώσει τα επιτόκια καταθέσεων από -0.30% και θα αυξήσει το πρόγραμμα μηνιαίας αγοράς ομολόγων ύψους 60 δισ. ευρώ, αναφέρεται σε έρευνα του Bloomberg. Η απόφαση για τα επιτόκια θα ανακοινωθεί ως είθισται στις 14:45 σήμερα το μεσημέρι στη Φρανκφούρτη και 45 λεπτά αργότερα, ο Μάριο Ντράγκι ενδέχεται να αποκαλύψει επιπλέον μέτρα.

Θέτοντας χρέωση για τους αδρανείς λογαριασμούς, η ΕΚΤ προτίθεται να μειώσει τα κόστη δανεισμού και να ενθαρρύνει τον δανεισμό. Το πρόβλημα για τις τράπεζες είναι ότι δεν μπορούν εύκολα να μετακυλήσουν τα κόστη στους πελάτες λιανικής,υπό τον φόβο ότι οι τελευταίοι θα αποσύρουν τις αποταμιεύσεις τους, που αποτελούν και τη βασική πηγή χρηματοδότησης. Αυτό απειλές να διαβρώσει τον βασικότερο παράγοντα κερδοφορίας για τις τράπεζες, αυξάνοντας ο χάσμα μεταξύ του κόστους χρηματοδότησης και των εσόδων από τον δανεισμό. Όσο περισσότερο πέφτουν τα επιτόκια, τόσο μεγαλύτερη γίνεται η πίεση.

«Το να εναποθέτουμε ελπίδες στα αρνητικά επιτόκια, πρέπει να σταματήσει κάποτε», ανέφερε από τη Φρανκφούρτη ο Wolfgang Kirsch, CEO της γερμανικής DZ Bank. «Πρέπει να βλέπει κανείς τι σηματοδοτεί αυτό για την ευρύτερη χρηματοοικονομική βιομηχανία».

Η κατάσταση βάζει τους τραπεζίτες στην ασυνήθιστη θέση να απομακρύνονται από τις καταθέσεις. Ο Stuart Gulliver, CEO της HSBC Holdings είπε ότι η εταιρεία έχει αρχίσει να αποθαρρύνει τις τράπεζες και τις χρηματοοικονομικές εταιρείες να μην τοποθετούν καταθέσεις στην περιοχή της ευρωζώνης.

Η πρόκληση των ολοένα χαμηλότερων επιτοκίων έρχεται την ώρα που οι μεγαλύτερες τράπεζες της Ευρωζώνης αναμορφώνουν τις επιχειρήσεις τους και απολύουν προσωπικό προκειμένου να αυξήσουν την κερδοφορία και να πετύχουν αυστηρότερους κεφαλαιακούς και ρυθμιστικούς στόχους. Η μεγαλύτερη πίεση για κερδοφορία οδηγεί και στις μεγαλύτερες περικοπές.

Ενδεικτικό είναι ότι η γερμανική Deutsche Bank ανακοίνωσε για το 2015 τις πρώτες ετήσιες ζημιές από το 2008 μετά τη διαγραφή της αξίας της μονάδας τιτλοποιήσεων και των τμημάτων λιανικής τραπεζικής. Η Commerzbank, Νο2 στη Γερμανία, μείωσε του στόχους κερδοφορίας για το 2016, ενώ η Societe Generale ανακοίνωσε ότι ενδέχεται να χάσει τους στόχους των αποδόσεων για φέτος.

«Τα χαμηλά και τα αρνητικά επιτόκια τελικά βλάπτουν τις τράπεζες, καθώς αυτές είναι που πρέπει τελικά να βγάλουν χρήματα για να δανείσουν και πάλι» , λέει ο David Moss, της BMO Global Asset Managemenet που επιβλέπει κεφάλαια πάνω από 237 δισ. δολ. «Πλέον δεν έχουν κεφαλαιακό πρόβλημα, αλλά πρόβλημα κερδών».

Μια μείωση 0,25% στα επιτόκια της ΕΚΤ μπορεί να μειώσει τα κέρδη ανά μετοχή έως και 4% για τις ευρωπαϊκές τράπεζες, αναφέρουν οι αναλυτές της Credit Suisse. Οι αναλυτές της Goldman Sachs προβλέπουν ότι θα υπάρξει αντίκτυπος των κερδών ανά μετοχή στις τράπεζες που βασίζονται περισσότερο σε καταθέσεις της τάξης του 10% για κάθε 10 μ.β. μείωσης στα επιτόκια.

Η προοπτική για μείωση των επιτοκίων κάτω του μηδενός οδήγησα σε πτώση των τραπεχζικών μετοχών. Ο δείκτης Euro Stoxx για τις τράπεζες που αφορά 30 τράπεζες της ευρωζώνης, υποχώρησε περί το 15% μέχρι τώρα από τις αρχές της χρονιάς. Αυτό αντιστοιχεί σε υπερδιπλάσια πτώση σε σχέση με αυτήν του ευρύτερου EuroStoxx 600.

Όπως πάντα βέβαια, υπάρχει και ο αντίλογος: Στη Δανία, τα επιτόκια είναι αρνητικά κυρίως, εδώ και 4 χρόνια κι όμως, ο τραπεζικός κλάδος έχει αποδειχθεί ότι σημειώνει τη μεγαλύτερη κερδοφορία από το 2008, αναφέρει ο Lars Rohde, διοικητής της κεντρικής τράπεζας της χώρας.

Οι τράπεζες στη Δανία επωφελήθηκαν από τα λιγότερα κόκκινα δάνεια,τις υψηλότερες αμοιβές καθώς οι πελάτες μετακινούνταν από απλούς καταθλιπτικούς λογαριασμούς σε λογαριασμούς διαχείρισης ενεργητικού καθώς και από ένα κλιμακωτό σύστημα που σήμαινε ότι έπρεπε να πληρώσουν τόκο μόνο επί ενός ποσοστού από τις καταθέσεις της Κεντρικής Τράπεζας. Η ΕΚΤ εξετάζει την επιβολή ενός παρόμοιου μέτρου για να μετριάσει τον αντίκτυπο στις τράπεζες, όπως αναφέρουν πηγές με γνώση του θέματος.

Τι συνέβη όμως στην ευρωζώνη; Όπου η ΕΚΤ επέβαλε αρνητικά επιτόκια στα μέσα του 2014, τα καθαρά έσοδα από τόκους αυξήθηκαν κατά 5,5% σε 12 από τις μεγαλύτερες τράπεζες.

Το σίγουρο είναι ότι η ΕΚΤ ξέρει καλά τις συνέπειες. Το μέλος της Benoit Coeure είπε την περασμένη εβδομάδα ότι μελετούν προσεκτικά τα συστήματα που χρησιμοποιούνται από άλλες χώρες για να μειώσουν τυχόν αρνητικές συνέπειες.

Παράλληλα, ο Draghi σκέφτεται να τονώσει τον πληθωρισμό με φθηνά δάνεια προς τράπεζες και το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων.

Ωστόσο, οι επικεφαλής των τραπεζών θεωρούν ότι το «φάρμακο» των αρνητικών επιτοκίων μπορεί να αποδειχθεί χειρότερο από την ασθένεια.

«Αν τα επιτόκια πέσουν κι άλλο, οι τράπεζες θα έχουν μεγαλύτερες ζημιές στο ένα σκέλος του ισολογισμού τους, τις καταθέσεις», σημειώνει ο John Cryan, συνδιευθύνων σύμβουλος της Deutsche Bank. «Αρα θα πρέπει να έχεις μεγαλύτερα κέρδη στο άλλο σκέλος, δηλ. να χρεώνεις περισσότερα στα δάνεια. Κι αυτός ακριβώς είναι που δεν θέλουν να κάνουν οι τραπεζίτες».

Χ.Ρ.