Ξανά στο τραπέζι η βιωσιμότητα του χρέους

Επιμέλεια: Βαγγέλης Δουράκης

Για μια light επιθεώρηση και ολιγοήμερη διαμονή στην Αθήνα θα έρθουν στις αρχές Ιουνίου οι επικεφαλής της τρόικας, σύμφωνα με εκτιμήσεις από το υπουργείο Οικονομικών: ανάλογη ήταν η αίσθηση όμως και πριν από την τελευταία επίσκεψή τους που εξελίχθηκε σε… θρίλερ. Λίγες ημέρες πριν από την άφιξη των πιστωτών

Η Ελλάδα, όπως και να έχει, το τελευταίο διάστημα βρίσκεται στο επίκεντρο: Η Moody’s προσπάθησε να τραβήξει «φρένο» στις προσδοκίες που υπάρχουν για άμεση αναστροφή του κλίματος και είναι χαρακτηριστικό ότι –πέρα από το γεγονός πως είναι ο διεθνής οίκος που δεν έχει αναβαθμίσει ακόμη και τη χώρα– επισημαίνει πως το ελληνικό χρέος δεν είναι βιώσιμο. Εκτιμά πως το χρέος θα χρειαστεί νέο «κούρεμα», βάζοντας στο παιχνίδι και πάλι τους ιδιώτες ομολογιούχους, ενώ θεωρεί πως είναι περιορισμένες οι προοπτικές ανάπτυξης, μιλώντας για εύθραυστες πολιτικές και κοινωνικές ισορροπίες.

Η ελληνική κυβέρνηση, ωστόσο, βρίσκεται «επί ποδός», καθώς η τρόικα επιστρέφει στην Αθήνα για τον έλεγχο των δράσεων, οι οποίες είναι συνδεδεμένες με τη δόση του Ιουνίου, ύψους 3,3 δισ. ευρώ. Αυτές αφορούν το νέο φορολογικό, τον νόμο για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά και στο σχέδιο για την απελευθέρωση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας. Σε αυτή την αξιολόγηση, η παραμονή της τρόικας θα είναι ολιγοήμερη, καθώς ακολουθεί ο μεγάλος έλεγχος του φθινοπώρου, με ό,τι αυτό συνεπάγεται γα τους φορολογούμενους.

Σε άνοδο
Οι δανειστές έρχονται σε μια στιγμή που τα οικονομικά της χώρας πηγαίνουν από το κακό στο χειρότερο, με χαρακτηριστικότερο το μέγεθος του δημοσίου χρέους, το οποίο συνεχίζει να κινείται ανοδικά, σημειώνοντας νέα αύξηση κατά 4 δισ. ευρώ μέσα σε ένα τρίμηνο.
Παρά τις δύο διαγραφές που έχουν προηγηθεί με το PSI+ και με το πρόγραμμα επαναγοράς ομολόγων, το δημόσιο χρέος «σκαρφάλωσε» στα 309,357 δισ. ευρώ τον Μάρτιο του 2013 από 305,537 δισ. ευρώ που είχε διαμορφωθεί στο τέλος του 2012.
Το χρέος θα συνεχίσει να κινείται ανοδικά και φέτος. Σύμφωνα με το νέο Μεσοπρόθεσμο προβλέπεται να φτάσει στο τέλος του 2013 στα επίπεδα του 318,8 δισ. ευρώ ή στο 174,2% του ΑΕΠ.
Αν όλα πάνε καλά, η αποκλιμάκωση του χρέους θα αρχίσει από το 2015 και αυτό όχι ως απόλυτο μέγεθος, αλλά ως ποσοστό του ΑΕΠ. Τη χρονιά εκείνη το χρέος εκτιμάται ότι θα υποχωρήσει στο 171,5% του ΑΕΠ για να μειωθεί και άλλο στο 164% του ΑΕΠ το 2016.
Στα νούμερα, όμως, το δημόσιο χρέος κάθε άλλο παρά μειώνεται, καθώς συνεχίζει και αυξάνεται. Για την ιστορία και μόνο, να σημειωθεί ότι οι υποχρεώσεις της χώρας σε δάνεια έφταναν το 2009 τα 298,5 δισ. ευρώ.
Τέσσερα χρόνια το χρέος συνεχίζει να κινείται σε αυτή την επικίνδυνη ζώνη και ενώ έχει μεσολαβήσει ένα «κούρεμα» κατά 100 δισ. ευρώ στο ποσό.

Στα 19,5 δισ. τα δάνεια με εγγύηση του δημοσίου
Υψηλό παραμένει και το ποσό των δανείων που έχουν χορηγηθεί με εγγύηση του ελληνικού Δημοσίου, τα οποία φτάνουν τα 19,483 δισ. ευρώ. Κατά τις πληροφορίες, μία πρώτη αξιολόγηση για την πορεία του ελληνικού χρέους και το ενδεχόμενο ενός νέου «κουρέματος» όχι απαραίτητα με τη μορφή που είχε το πρώτο «hair cut», αλλά στη βάση της επιμήκυνσης των δανείων αποπληρωμής ή ακόμη και της «μεταφοράς» των 50 δισ. της ανακεφαλαιοποίησης στις πλάτες των τραπεζών, θα γίνει με τον μεγάλο φθινοπωρινό έλεγχο της τρόικας.

ΚΑΙ ΣΤΗ ΜΕΣΗ Η ΕΛΛΑΔΑ

Εντός της εβδομάδας εκπνέει η προθεσμία υποβολής δεσμευτικών προσφορών για την πώληση της ΔΕΠΑ και του ΔΕΣΦΑ και το γεωπολιτικό «μπρα ντε φερ» που έχει στηθεί γύρω από την Αθήνα έχει ανάψει για τα καλά. Η στάση της Ευρώπης και των Αμερικανών «μπερδεύει» τα… πράγματα, ενώ οι Ρώσοι εμφανίζονται αποφασισμένοι να βάλουν πόδι στην Ελλάδα.

Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι ο ισχυρός άνδρας της Gazprom, Αλεξέι Μίλερ –που θεωρείται «δεξί χέρι» του Πούτιν–, συναντήθηκε για δεύτερη φορά μέσα σε δυόμισι μήνες με τον Αντώνη Σαμαρά. Η ρωσική πλευρά εξακολουθεί να εμφανίζεται ανήσυχη για πιθανό «φρένο» από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού, με αποτέλεσμα να παραμένει «αγκάθι» στη συμφωνία το ποσοστό της εγγυητικής επιστολής που θα καταπέσει υπέρ του ελληνικού Δημοσίου σε περίπτωση αρνητικής γνωμοδότησης.

Οι Βρυξέλλες φαίνεται να είναι αντίθετες στην προοπτική να πάρει η Gazprom τον έλεγχο της ενέργειας στην Ελλάδα, καθώς η Ευρώπη εδώ και καιρό επιδιώκει να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό φυσικό αέριο και να «ανοιχτεί» σε άλλες πηγές τροφοδοσίας. Στο ίδιο μήκος κύματος και οι ΗΠΑ με την εκπρόσωπο του State Department, Βικτόρια Νούλαντ, να δηλώνει ανοιχτά στις αρχές της χρονιάς την αντίθεσή της με το ενδεχόμενο να πάρει τον έλεγχο των ελληνικών εταιρειών αερίου η Gazprom.

Η Sintez

Η ρωσική πλευρά δείχνει να θέλει πάντως να πάρει τον διαγωνισμό με κάθε τρόπο. Ερωτηματικά, ωστόσο, «γεννά» η στάση της Sintez, η οποία ελέγχεται από τον μεγιστάνα Λεονίντ Λέμπεντεβ. Αρχικά, η εταιρεία αρχικά εκδήλωσε ενδιαφέρον για τη ΔΕΠΑ και τη ΔΕΣΦΑ. Στη συνέχεια, ζήτησε και εγκρίθηκε να «χτυπήσει» μόνο τη ΔΕΣΦΑ, καθώς η ΔΕΠΑ «κλείδωνε» για την Gazprom και έπρεπε να αποφευχθεί ένας ρωσικός εμφύλιος πόλεμος.

Εντούτοις, την περασμένη εβδομάδα, δικηγορικό γραφείο από το Λονδίνο, το οποίο εκπροσωπεί τη Sintez, φέρεται να ενημέρωσε το ΤΑΙΠΕΔ πως είναι πιθανό ο όμιλος του Λεονίντ Λέμπεντεφ να υποβάλει προσφορά και για τη ΔΕΠΑ. Ο ρωσικός όμιλος, ο οποίος συμμετέχει στον διαγωνισμό μέσω μιας μικρής θυγατρικής του, της Νegusneft, θεωρείται ότι ενεργεί συντονισμένα με την Gazprom. Ο στόχος μοιάζει να είναι –αν η Ευρώπη επιχειρήσει, τελικά, να μπλοκάρει την πώληση της ΔΕΠΑ στην Gazprom επικαλούμενη θέματα ανταγωνισμού– να υπάρχει η εναλλακτική της Sintez, η οποία δεν έχει ανοιχτούς λογαριασμούς με την ΕΕ.

Μάλιστα, η Sintez σε κατά καιρούς δηλώσεις στελεχών της εμφανίζεται να βρίσκεται απέναντι στην Gazprom και ο διευθύνων σύμβουλός της είχε δηλώσει ότι η Gazprom προσπαθεί να εγκαθιδρύσει ένα μονοπώλιο. Ωστόσο, ο ολιγάρχης Λεονίντ Λέμπεντεφ, στον οποίο ανήκει η Sintez, έχει πολύ καλές σχέσεις με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και είναι μέλος του κόμματός του.

Γεωπολιτικό «θρίλερ» και στον διαγωνισμό για ΔΕΣΦΑ

Ο όμιλος του Λεονίντ Λεμπέντεφ διεκδικεί και τη ΔΕΣΦΑ, η αποκρατικοποίηση της οποίας εξελίσσεται με φόντο ένα γεωπολιτικό «θρίλερ», καθώς στη μάχη της διεκδίκησης θα ριχτούν πέρα από τη ρωσική εταιρεία Sintez και η αζέρικη Soccar. Το Αζερμπαϊτζάν μπαίνει στον διαγωνισμό κρατώντας ως ατού την επικείμενη συμφωνία για παροχή φυσικού αερίου είτε στον αγωγό ΤΑP που θα διέρχεται από την Τουρκία, την Ελλάδα και την Αλβανία, με προορισμό την Ιταλία, είτε στον ανταγωνιστικό Nabuko West που θα διέρχεται από τη Βουλγαρία και την Ουγγαρία προκειμένου να καταλήξει στην Αυστρία.

Οι Βρυξέλλες, δεδομένης της φιλοσοφίας τους για διαφοροποίηση των προμηθευτών φυσικού αερίου, «ψηφίζουν» Αζέρους. Αλλωστε, ο αγωγός TAP σχεδιάστηκε προκειμένου να μεταφέρει φυσικό αέριο από το κοίτασμα Σαχ Ντενίζ του Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη, αυξάνοντας τις πηγές τροφοδοσίας και βελτιώνοντας την ασφάλεια εφοδιασμού.

Η κατασκευή του έργου θα εξαρτηθεί, ωστόσο, από την απόφαση της κοινοπραξίας εκμετάλλευσης του κοιτάσματος, την οποία απαρτίζουν οι εταιρείες BP, Total και η εταιρεία φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, SOCAR, για την επιλογή του αγωγού που θα τροφοδοτηθεί από το κοίτασμα. Ενδιαφέρον έχουν και τα ονόματα των εταιρειών που μετέχουν στην κοινοπραξία κατασκευής του αγωγού. Η ελβετική Axpo με 42,5%, η νορβηγική Statoil (42,5%) και η γερμανική E.ON (15%).