Από τα «Ορλωφικά» στη διπλωματία των αγωγών

Του ΓΙΑΝΝΗ ΒΑΣΙΛΑΚΟΠΟΥΛΟΥ

Είναι Μάρτης του 1770: Οι αδελφοί Θεόδωρος και Αλέξανδρος Ορλώφ, έχοντας βάλει ένα από τα πιο ισχυρά φιτίλια του εθνικού απελευθερωτικού αγώνα, αποχωρούν ηττημένοι από τον Οθωμανικό στόλο. Τέσσερις και πλέον δεκαετίες αργότερα (το 1814) μεταφερόμαστε στην Οδησσό, όπου οι Ξάνθος, Σκουφάς και Τσακάλωφ βάζουν τα θεμέλια της Φιλικής Εταιρείας και του πρώτου εθνικοαπελευθερωτικού κυττάρου του γένους, που στην ουσία υπήρξε ο ακρογωνιαίος λίθος του επαναστατημένου ελληνισμού (1821 – 1825). Αρχηγός της επανάστασης τίθεται ο Δημήτριος Υψηλάντης, απεσταλμένος του Τσάρου,

ο οποίος έλεγε σε όλους τους τόνους πως «είναι απαράδεκτο» μια ομόδοξη και παραδοσιακά αδελφική, με τη Ρωσία, χώρα να είναι υπόδουλη στους αλλόθρησκους.
Τον Μάρτιο του 1831 ο Ιωάννης Καποδίστριας –πρώην υπουργός Εξωτερικών του Τσάρου– πέφτει νεκρός από τις σφαίρες των γαλλόφιλων αδελφών Μαυρομιχάλη, έξω από την εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο και αμέσως ο ένας από τους Μαυρομιχαλαίους καταφεύγει ζητώντας άσυλο στη γαλλική πρεσβεία!
Τα χρόνια πέρασαν, η Ρωσία μεγάλωσε, υπέστη πολιτικές, κοινωνικές και οικονομικές μεταλλάξεις, φτάνοντας να γίνει ένας εχθρικός, αλλά σεβάσμιος γίγαντας για τη Δύση. Σεβάσμιος, γιατί το ιδεολογικό-πολιτικό και οικονομικό τείχος που χώριζε τον κόσμο μετά τη συμφωνία της Γιάλτας έκρυβε και τον φόβο των δυτικών για μια υπερδύναμη, που φάνταζε τεράστια και ανίκητη, πλην όμως άγνωστη στους εντός ή εκτός εισαγωγικών εχθρούς της.
Σε εκείνα τα δύσκολα χρόνια, ο Κωνσταντίνος Καραμανλής διατήρησε (όχι με πολύ κόπο) σχέσεις στενής φιλίας και (όχι πάντα εύκολες λόγω συνθηκών) συνεργασίες με τη Σοβιετική Ένωση, έχοντας ανοιχτούς διαύλους επικοινωνίας τόσο με τον Νικολάι Χρουτσώφ, όσο και με τον διάδοχό του Λεονίντ Μπρέζνιεφ.
Αυτή η διαδικασία πέρασε από σαράντα κύματα, από τις υποκλοπές τηλεφώνων εις βάρος του Κωνσταντίνου Καραμανλή στο διαμέρισμά του στην οδό Καρνεάδου έως και την ευθεία απειλή της ζωής του από τους Αμερικανούς και τους Βρετανούς, όταν μίλαγε για την ανάγκη δημιουργίας τού άξονα Μόσχας-Βελιγραδίου-Αθηνών-Καΐρου. Τότε ήταν, γύρω στο 1957, που ο αείμνηστος Ευάγγελος Αβέρωφ, ως υπουργός Εξωτερικών της κυβέρνησης Καραμανλή, κλήθηκε στη βρετανική πρεσβεία στην Αθήνα για την παροχή εξηγήσεων αποκαλύπτοντας έτσι ο δαιμόνιος Ηπειρώτης πολιτικός ότι τις υποκλοπές στο διαμέρισμα του Κωνσταντίνου Καραμανλή στην οδό Καρνεάδου τις έκανε η Intelligent Service.
Από τα παραπάνω, που δεν αποτελούν μόνο ένα σύντομο συμβολικό και ιστορικό ανάγνωσμα, προκύπτει ότι η Ρωσία ήταν παρούσα στα πολιτικά πράγματα της Ελλάδας, ακόμα και πριν από την εθνική παλιγγενεσία. Δήλωνε δε την έντονη και φιλική παρουσία της χωρίς να επιζητεί σώνει και ντε ανταλλάγματα και μάλιστα ασφυκτικά, καθώς η Ελλάδα, με βάση τη συμφωνία της Γιάλτας, δεν ανήκε στη ρωσική επιρροή.
Το γεγονός ότι ο «Μίσα» –η μασκότ των Ολυμπιακών Αγώνων της Μόσχας το 1980– δέχτηκε στην αγκαλιά του τους Έλληνες αθλητές, την ώρα που οι ΗΠΑ πίεζαν την Ελλάδα να ακολουθήσει το δικό τους μποϊκοτάζ, δείχνει πως οι σχέσεις Αθηνών-Μόσχας δεν στέκονται μονάχα στη συμφωνία επί συγκυριακών δεδομένων, αλλά βασίζονται σε πιο βαθιά και πιο ουσιαστικά χαρακτηριστικά.
Θα έλεγε κανείς ότι η Ελλάδα στη δύσκολη εποχή που περνάει σήμερα θα μπορούσε να στηριχτεί έως έναν βαθμό στη ρωσική επιρροή και δύναμη και να δώσει τις απαντήσεις στα αποτελέσματα της κρίσης και με τη βοήθεια της Μόσχας.

Δεμένοι με την τρόικα
Είναι, όμως, γραμμένο ως βασική προϋπόθεση σ’ όλα τα μνημόνια που υπέγραψε η χώρα ότι η Ελλάδα είναι ασφυκτικά και αποκλειστικά δεμένη για πολλά χρόνια με την τρόικα, μην μπορώντας να αποπληρώσει τους δανειστές της, απ’ όπου κι αν προσφερθεί βοήθεια… Ακόμη κι αν πρόκειται να τους ξεχρεώσει!
Πολλοί πολιτικοί και διεθνείς παρατηρητές επισημαίνουν ότι μόνο τυχαία δεν είναι η σύνδεση της Ελλάδας με αυτά τα μνημόνια, όπως και δεν είναι καθόλου συμπτωματικό το γεγονός ότι ταυτόχρονα η κυβέρνηση Γεωργίου Παπανδρέου του νεότερου φρόντισε να «παγώσει» τη συμφωνία για τον Αγωγό Μπουργκάς – Αλεξανδρούπολης, που με ψυχικό κόπο και πολιτικό κόστος είχε συνάψει ο προγενέστερος απ’ αυτόν πρωθυπουργός Κώστας Καραμανλής, μέχρι που φτάσαμε στο απόλυτο «γκρέμισμα» από τη βουλγαρική απροθυμία, ελέω ΗΠΑ…

Ο αγωγός ΤΑΡ
Έτσι, με τα λίγα και τα πολλά, φτάσαμε στην κατασκευή του αγωγού φυσικού αερίου Trans Adriatic Pipeline, ο οποίος χαρακτηρίστηκε από τον Αντώνη Σαμαρά εξαιρετικής γεωπολιτικής και στρατηγικής σημασίας, ο οποίος όμως εξαιρεί τα ρωσικά συμφέροντα από το εν λόγω πλαίσιο. Αν ισχύει αυτό που λένε ενόψει της διαδικασίας των αποκρατικοποιήσεων στο τεράστιο ενεργειακό πεδίο οι έξωθεν ενδιαφερόμενοι, ότι δηλαδή η Ελλάδα είναι μία ανεξάρτητη χώρα που πρόκειται να αποφασίσει από μόνης της για τους θεσμικούς της εταίρους, τότε ο δρόμος για τις «χρυσοφόρες» ΔΕΠΑ και ΔΕΣΦΑ θα είναι μάλλον εύκολος… Θα είναι όντως, όμως, έτσι;
Οι δυο ρωσικοί κολοσσοί, που μετέχουν στον διαγωνισμό, έχουν καταθέσει ήδη τις δυο μεγαλύτερες προσφορές για την αγορά των ελληνικών ενεργειακών θησαυρών, ενώ η χαρτογράφηση της ελληνικής ΑΟΖ και η αρχή των εξορύξεων στο Ιώνιο και στο Αιγαίο για το φυσικό αέριο είναι προ των πυλών τοποθετημένες στην αρχή της άνοιξης.
Η πραγματικότητα, όμως, όπως μας πληροφορούν όσοι γνωρίζουν καλά το παρασκήνιο των εξελίξεων είναι κατά πολύ πιο διαφορετική, όπως και τα γεγονότα που ως οιωνοί διαψεύδουν την υποτιθέμενη ευκολία όλης αυτής της διαδικασίας…
Γνωστός έγκυρος αναλυτής έλεγε προ καιρού πως, αν η πρώτη μετακατοχική κυβέρνηση είχε φωνάξει τον Ιωσήφ Στάλιν και του είχε πει ότι επειδή η Ελλάδα και η (τότε) Σοβιετική Ένωση έσωσαν την Ευρώπη από τον χιτλερικό ζυγό, μπορούσαν να μιλήσουν επί ίσοις όροις, χωρίς άλλες δεσμεύσεις, τα πράγματα θα ήταν πολύ διαφορετικά έως και σήμερα… Είχε δε κλείσει το όλο σκεπτικό του, αναρωτώμενος εάν η Ελλάδα έπαιξε, τις τελευταίες ειδικά δεκαετίες, σε επίπεδο διπλωματικού πόκερ, με τους σωστούς παίκτες – και ειδικά αν έκανε καλά, που απέκλεισε τον Ρώσο παίκτη.
Τούτες τις ημέρες, λοιπόν, θα έπρεπε να έχει γίνει μεγάλη συζήτηση για τον Ιωάννη Βαρβάκη που, ξεκινώντας από τα Ψαρά, ανακάλυψε το χαβιάρι και το έδωσε στη Μεγάλη Αικατερίνη της Ρωσίας, για να μεγαλουργήσει εμπορευόμενη αυτό το πανάκριβο είδος. Είναι γεγονός ότι το χρονικό των ελληνορωσικών σχέσεων είναι ατέλειωτο. Θα χρειαζόταν ολόκληρος τόμος για να περιγραφούν και να αναλυθούν. Εντούτοις, αυτό στο οποίο μπορεί να καταλήξει κανείς ως ασφαλές συμπέρασμα είναι ότι η Ρωσία ήταν και παραμένει ένας παράγοντας ισορροπίας και ότι η Ελλάδα θα αποτελεί πάντα μια μόνιμη και αξιόπιστη(;) πόρτα για αυτήν προς την ΕΕ και τη Δύση.