Δεν μπορεί (ούτε πρέπει) να τεθεί εκτός νόμου η Χρυσή Αυγή

Τον τελευταίο καιρό κυκλοφορούν, με διάφορους τρόπους, σκέψεις για απαγόρευση της «Χρυσής Αυγής» με νόμο ή με δικαστική απόφαση. Το κύριο ζήτημα που τίθεται, βέβαια, είναι κατά πόσο στην ελληνική έννομη τάξη υπάρχουν περιθώρια για διάλυση κόμματος.

Το ισχύον Σύνταγμα δεν προβλέπει καμία διαδικασία απαγόρευσης «αντιδημοκρατικών» κομμάτων, σε αντίθεση με άλλα ευρωπαϊκά συνταγματικά κείμενα (π.χ. τον γερμανικό Θεμελιώδη Νόμο, άρθρο 21 παρ. 2). Τέτοια απαγόρευση  δεν μπορεί να θεσμοθετηθεί ούτε με κοινό νόμο, είτε

σε βάρος συγκεκριμένου κόμματος (όπως είχε συμβεί στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου με το ΚΚΕ, α.ν. 509/1947) είτε γενικότερα με την καθιέρωση διαδικασίας για δικαστική απαγόρευση ενός οποιουδήποτε κόμματος, εφόσον διαπιστωθεί πως οι αρχές και/ή η πρακτική του αντιστρατεύονται τις βάσεις του πολιτεύματος.

Πρέπει, εξάλλου, να επισημανθεί ότι η πραγματική ελευθερία είναι η «ελευθερία εκείνου που σκέφτεται διαφορετικά» (Rosa Luxemburg) και εκεί εντοπίζεται διαφορά μεταξύ ενός δημοκρατικού Πολιτεύματος και ενός δικτατορικού καθεστώτος, αφού προφανώς και οι δικτατορίες δε φιμώνουν τους ομοϊδεάτες τους, αλλά όσους διαφωνούν μαζί τους.

Το άρθρο 29 παρ. 1 του Συντάγματος ορίζει ότι «Έλληνες πολίτες που έχουν το εκλογικό δικαίωμα μπορούν ελεύθερα να ιδρύουν και να συμμετέχουν σε πολιτικά κόμματα, που η οργάνωση και η δράση τους οφείλει να εξυπηρετεί την ελεύθερη λειτουργία του δημοκρατικού Πολιτεύματος. Πολίτες που δεν απέκτησαν ακόμη το δικαίωμα να εκλέγουν, μπορούν να συμμετέχουν στα τμήματα νέων των κομμάτων».

Όπως επισήμανε σε ανύποπτο χρόνο ο Δημήτρης Τσάτσος (Συνταγματικό Δίκαιο, τόμ. Β’, 1993, σ.83), «ο συνταγματικός νομοθέτης, έχοντας επίγνωση της εγγενούς ρευστότητας των ρητρών περί υποχρέωσης εξυπηρέτησης ή στήριξης της ελεύθερης λειτουργίας του δημοκρατικού Πολιτεύματος, μόνο κατ’ εξαίρεση τις συνόδευσε με κυρώσεις». Τέτοια εξαίρεση συνιστά π.χ. το άρθρο 14 παρ. 3 του Συντάγματος, το οποίο επιτρέπει την κατάσχεση εντύπου για δημοσίευμα που έχει σκοπό τη βίαιη ανατροπή του Πολιτεύματος, ενώ αντίθετα κυρώσεις δεν προβλέπονται στο άρθρο 29 παρ. 1. Σε εναρμόνιση προς το Σύνταγμα το άρθρο 29 ν. 3023/2002 απαιτεί απλώς το περιεχόμενο της ιδρυτικής δήλωσης κόμματος (που απευθύνεται στον Εισαγγελέα του Αρείου Πάγου) να επαναλαμβάνει τη φρασεολογία του άρθρου 29 παρ. 1 Συντ.

Σημειωτέον ότι το άρθρο 29 παρ. 1 κάνει λόγο και για την «οργάνωση» των κομμάτων, δηλαδή επιτάσσει τον σεβασμό στην εσωκομματική δημοκρατία. Αν, όμως, ο μη-σεβασμός της τελευταίας αποτελούσε επαρκή δικαιολογητικό λόγο για την απαγόρευση του «παραβατικού» κόμματος, τότε και πολλά άλλα ελληνικά πολιτικά κόμματα θα έπρεπε να απαγορευθούν, αφού παραβιάζουν κατά συρροή τις δημοκρατικές διαδικασίες που εξαγγέλονται στα καταστατικά τους και στην πράξη όλες οι κρίσιμες αποφάσεις λαμβάνονται προσωπικά από τους αρχηγούς τους.

Το ζητούμενο, συνεπώς, δεν είναι η απαγόρευση της «Χρυσής Αυγής», η οποία θα ήταν άλλ