Η συμφωνία των λαών για την κλιματική αλλαγή

Του Στράτου Ιωακείμ

Η κλιματική αλλαγή είναι γεγονός, με την απειλή για τον πλανήτη να αυξάνεται καθώς οι «ισχυροί» του κόσμου αρνούνται να πάρουν αποφάσεις που θα βάλουν τέλος στη μείωση των εκπομπών ρύπων των ανεπτυγμένων χωρών και εξακολουθούν να χρησιμοποιούν τους φυσικούς πόρους μέχρι εξαντλήσεώς τους. Στη Ντόχα του Κατάρ, όπου ολοκληρώθηκε στις αρχές του μήνα η 18η Διεθνής Συνδιάσκεψη για την Κλιματική Αλλαγή, οι απεσταλμένοι 194 χωρών συμφώνησαν σε παράταση του Πρωτοκόλλου του Κιότο έως το 2020. Η συμφωνία προβλέπει ένα πακέτο αδύναμων μέτρων, για τα οποία κανείς δεν τρέφει αυταπάτες

Στον αντίποδα, η κυβέρνηση της Βολιβίας και ο πρόεδρός της Έβο Μοράλες, διαπιστώνοντας ότι οι ετήσιες διεθνείς συνδιασκέψεις του ΟΗΕ όχι μόνο δεν αντιμετωπίζουν, αλλά μάλλον οξύνουν το πρόβλημα του κλίματος, μετά και από την πλήρη αποτυχία της Συνδιάσκεψης του ΟΗΕ στην Κοπεγχάγη (Δεκέμβριος του 2010), συγκάλεσαν τον Απρίλιο του 2010 την Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Λαών για την Κλιματική Αλλαγή και τα Δικαιώματα της Μάνας Γης, με τη συμμετοχή 30.000 πολιτών, επιστημόνων και εκπροσώπων κινημάτων από όλο τον κόσμο. Γνωρίζοντας πολύ καλά αυτό που όλη η ανθρωπότητα σήμερα παραδέχεται, ότι δηλαδή το μεγαλύτερο ίσως οικολογικό πρόβλημα του πλανήτη είναι η επικίνδυνη μείωση των υδάτινων αποθεμάτων και η τυχοδιωκτική ιδιωτικοποίηση και εμπορευματοποίηση του νερού, ο Μοράλες συγκάλεσε τη Συνδιάσκεψη στην Κοτσαμπάμπα, πόλη-σύμβολο της επανάστασης ενάντια στην ιδιωτικοποίηση των υδάτινων πόρων.

Το περιεχόμενο των εργασιών της Συνδιάσκεψης στηρίχθηκε στο κείμενο του Πρωτοκόλλου των Λαών για την Κλιματική Αλλαγή (PPCC), που είχε συνταχθεί τον Νοέμβρη του 2009 σε διεθνή συνάντηση οικολογικών και κοινωνικών κινημάτων στο Μπαλί μετά από πρόσκληση του κινήματος των Λαών για την Κλιματική Αλλαγή (PMCC). Το Πρωτόκολλο των Λαών κατατέθηκε σαν πρόταση στην αντισύνοδο των κινημάτων στην Κοπεγχάγη τον Δεκέμβριο του 2009, απέναντι στην αποτυχημένη Συνδιάσκεψη του ΟΗΕ (COP 15).

Τόσο στο Πρωτόκολλο των Λαών, όσο και στη Συνδιάσκεψη στην Κοτσαμπάμπα βλέπουμε συμπερασματικά πως η κλιματική κρίση και κατ’ επέκταση η κλιματική αλλαγή δεν εξετάζονται απλά και μόνο σαν φαινόμενο υψηλών συγκεντρώσεων ρύπων στην ατμόσφαιρα, που έχει σαν αποτέλεσμα την υπερθέρμανση του πλανήτη. Διότι, εάν τα πράγματα ήταν έτσι, η κλιματική κρίση θα μπορούσε να αντιμετωπισθεί με διοικητικά και τεχνολογικής φύσης μέτρα. Αντίθετα η κλιματική κρίση θεωρείται μία ανάμεσα σε πολλές άλλες κρίσεις, όπως είναι η οικονομική, η ενεργειακή, η διατροφική και άλλες.

Αυτές οι κρίσεις δε μπορούν να αντιμετωπίζονται αποσπασματικά και χωριστά η μία από την άλλη, γιατί όλες αποτελούν συμπτώματα της ίδιας ασθένειας: «Είναι όλες το αποτέλεσμα της ανάγκης του κεφαλαίου για χωρίς όρια ανάπτυξη, μια επικίνδυνη ανάπτυξη, που τροφοδοτείται από τη συνεχώς επεκτεινόμενη εκμετάλλευση των κοινωνικών και φυσικών πόρων, συμπεριλαμβανομένων και των ορυκτών καυσίμων», όπως επισημαίνεται στο κείμενο των συμπερασμάτων της Συνδιάσκεψης της Κοτσαμπάμπα.

Επιμέρους προτάσεις και διεκδικήσεις από το Πρωτόκολλο των Λαών

Η ουσιαστική και συντονισμένη, αλλά παράλληλα διαφοροποιημένη και δίκαιη παγκόσμια προσπάθεια για επίτευξη ριζικής, γρήγορης και βιώσιμης μείωσης των εκπομπών ρύπων, προκειμένου να σταθεροποιηθούν οι συγκεντρώσεις άνθρακα (CO2) στα 350 ppm και η μέση αύξηση της θερμοκρασίας παγκοσμίως στον 1,5 βαθμό Κελσίου, διαμορφώνεται με βάση τις παρακάτω προτάσεις, όπως αυτές αποτυπώθηκαν στο Πρωτόκολλο των Λαών:

1. Τα κράτη του Βορρά και οι επιχειρήσεις, έχοντας κάνει υπέρμετρη χρήση της ατμόσφαιρας και του περιβάλλοντος και έχοντας καταστρέψει αυτά σε τέτοιο σημείο, ώστε να προκαλέσουν κλιματική αλλαγή, θα πρέπει να προβούν χωρίς όρους σε δραστικές μειώσεις ρύπων σε τέτοιο βαθμό και κλίμακα, ώστε να μειωθούν γρήγορα οι συγκεντρώσεις διοξειδίου του άνθρακα (CO2) στα 350 ppm ή χαμηλότερα, με τις ανώτερες εκπομπές να έχουν πραγματοποιηθεί το αργότερο μέχρι το 2015. Όλα τα κράτη του βόρειου ημισφαιρίου πρέπει να ενταχθούν σε ένα και δεσμευτικό πλαίσιο για μειώσεις εκπομπών, που θα συμφωνηθεί και θα επιβληθεί διεθνώς.

2. Τα κράτη του Νότου πρέπει να προσανατολίσουν εκ νέου τις οικονομίες τους προς μία ανάπτυξη με χαμηλές εκπομπές άνθρακα και να πραγματοποιούν μετρήσιμες, ανακοινώσιμες και επαληθεύσιμες (MRV) μειώσεις εκπομπών, αξιοποιώντας αντισταθμιστικές οικονομικές παροχές και τεχνολογικές διευκολύνσεις από τον Βορρά.

3. Ταχεία απομάκρυνση από τη χρήση ορυκτών καυσίμων σαν πηγές ενέργειας και προσανατολισμός προς νέες ανανεώσιμες πηγές και συστήματα, όπως η αιολική ενέργεια, η ηλιακή, η γεωθερμική, η ήπια υδροηλεκτρική ενέργεια και άλλες.

4. Εγκατάλειψη της μη αειφορικής αγροτικής παραγωγής και παραγωγής τροφίμων που κυριαρχούνται από κερδοσκοπικές αγροεπιχειρήσεις και αγροχημικές πολυεθνικές. Η βιομηχανική γεωργία όπως είναι σήμερα, είναι η αιτία για πολλές εκπομπές αερίων, ξεκινώντας από τον σφετερισμό της γης, την υποβάθμιση του χώματος έως και την ασύστολη χρήση ορυκτών καυσίμων για λιπάσματα, παρασιτοκτόνα και τη μεταφορά των προϊόντων σε μεγάλες αποστάσεις. Είναι αναγκαία η στροφή σε οικολογικά υγιείς μεθόδους καλλιέργειας, οι οποίες κρατούν τον άνθρακα στο χώμα, στα πλαίσια μιας διαφοροποιημένης αγροτικής παραγωγής, που βασίζεται στην κοινότητα και δίνει προτεραιότητα στην επίτευξη ασφάλειας και επάρκειας των τροφίμων.

5. Η αποψίλωση των δασών πρέπει να σταματήσει μια για πάντα. Το ίδιο πρέπει να γίνει και για τις εξορύξεις μεγάλης κλίμακας και στις συνδεδεμένες με αυτές εμπορικές δραστηριότητες των πολυεθνικών επιχειρήσεων στον Νότο. Πρέπει επίσης να σταματήσει και η καταπάτηση των δασών με σκοπό την πραγματοποίηση εμπορεύσιμων καλλιεργειών για εξαγωγές.

6. Απόρριψη της υπό προϋποθέσεις βοήθειας και της επιβολής πολιτικών από την Παγκόσμια Τράπεζα (WB) και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (IMF) και ακύρωση των άδικων πολυμερών και διμερών κανονισμών εμπορίου που παραβιάζουν τους περιβαλλοντικούς κανόνες και επιτρέπουν την ασύδοτη εκμετάλλευση, τη ρύπανση και την καταστροφή των φυσικών πόρων του Νότου από τις εταιρείες του Βορρά.

7. Άμεση παύση όλων των επιδοτήσεων και επενδύσεων από κυβερνήσεις του Βορρά και διεθνή δημόσια χρηματοοικονομικά ιδρύματα για έργα που θα χρησιμοποιούν ορυκτά καύσιμα και θα δεσμεύσουν μακροπρόθεσμα τον κόσμο σε πηγές ενέργειας, μεθόδους παραγωγής και μεταφορικά συστήματα, που εξαρτώνται από τον άνθρακα. Διάθεση δημοσίων δαπανών στην έρευνα και σε επενδύσεις για την ανάπτυξη των φιλικών προς το περιβάλλον τεχνολογιών, ανανεώσιμα ενεργειακά συστήματα, αειφορικά μέσα μαζικής μεταφοράς κ.λπ.

8. Παύση των επιζήμιων και καταστροφικών πολέμων, διοχέτευση των στρατιωτικών δαπανών στην προστασία του περιβάλλοντος και στη μετάβαση σε αειφορικές τεχνολογίες και συστήματα.

Η Συνδιάσκεψη στην Κοτσαμπάμπα και οι καθοριστικές αρχές

«Σήμερα, η Μητέρα-Γη πληγώνεται και το Μέλλον της ανθρωπότητας είναι σε κίνδυνο», είναι η φράση με την οποία αρχίζει η «Συμφωνία των Λαών», που ανακοινώθηκε στις 22 Απριλίου 2010, σαν κατάληξη της Συνδιάσκεψης. Αν η θερμοκρασία ανέβει κατά 2 βαθμούς Κελσίου, τότε κατά 50% οι βλάβες που θα προκληθούν θα είναι μη επανορθώσιμες και το 20-30% των ειδών θα εξαφανιστεί. Αυτό που καταγράφεται σήμερα είναι η επιταχυνόμενη μείωση των δασών, η επέκταση των ερήμων, το λιώσιμο των χιονιών στα Ιμαλάια και στις Άνδεις, η έλλειψη νερού, οι εξαφανίσεις νησιών απ’ την άνοδο της επιφάνειας της θάλασσας, η μειωμένη παραγωγή τροφίμων, η αύξηση της πείνας και μέσα σ’ όλα αυτά, η ικανότητα αναγέννησης του πλανήτη έχει ξεπεραστεί κατά 30%.

Οι κλιματικοί μετανάστες ήδη από το 1995 ήταν 25 εκατομμύρια. Τώρα φτάνουν τα 50 εκατομμύρια και μέχρι το 2050 θα είναι 200 εκατομμύρια έως 1 δισεκατομμύριο. Μέσα σε αυτό το ζοφερό κλίμα προτείνεται η λειτουργία ενός νέου συστήματος, που θα αποκαθιστά την Αρμονία με τη Φύση κι ανάμεσα στους ανθρώπους. Οι Αρχές που θεωρήθηκαν καθοριστικές για το Νέο Μοντέλο Ζωής είναι:

1) Αρμονία και Ισορροπία ανάμεσα σε όλα και με όλα τα όντα,

2) Συμπληρωματικότητα, Αλληλεγγύη και Ισότητα,

3) Συλλογική Καλή Διαβίωση και ικανοποίηση των βασικών αναγκών όλων,

4) Αναγνώριση των ανθρώπων γι’ αυτό που είναι και όχι γι’ αυτά που έχουν,

5) Εξάλειψη όλων των μορφών Αποικιοκρατίας, Ιμπεριαλισμού και Επεμβατισμού,

6) Ειρήνη ανάμεσα στους λαούς και με τη Μάνα-Γη.

Ανοικτή πρόταση για νέα Συνδιάσκεψη στην Αθήνα

Η «Εναλλακτική Δράση» με την ευκαιρία της 8ης Συνδιάσκεψης του ΟΗΕ (26/11-7/12) διοργάνωσε μια πετυχημένη εκδήλωση τη Δευτέρα 3 Δεκεμβρίου στο πολιτιστικό και συνεδριακό κέντρο «Μίκης Θεοδωράκης» στην Αργυρούπολη, με καλεσμένο τον Νέλσον Εστράδα, (πολιτικό υπεύθυνο της Κυβέρνησης της Βολιβίας για τις ευρωπαϊκές υποθέσεις), ο οποίος ανέλυσε τη φιλοσοφία, τους στόχους και τις προτάσεις της Συνδιάσκεψης της Κοτσαμπάμπα για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Ο Νέλσον Εστράδα, μάλιστα, μετέφερε μήνυμα-πρόταση του Βολιβιανού ηγέτη Έβο Μοράλες για να διεξαχθεί η νέα Παγκόσμια Συνδιάσκεψη των Λαών για την Κλιματική Αλλαγή και τα Δικαιώματα της Μάνας Γης στην Αθήνα.

Ανησυχία προκαλεί η έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετεωρολογίας

Χαρακτηριστική για τη μεγάλη ανησυχία που υπάρχει για τον πλανήτη είναι η ετήσια έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Μετεωρολογίας, που αποκαλύπτει ότι τα επίπεδα του συσσωρευμένου διοξείδιου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έφθασαν το 2011 τα 390,9 ppm, σημειώνοντας αύξηση κατά 2 ppm από τα επίπεδα του 2010. Η συγκέντρωση του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο επίπεδο που έχει καταγραφεί. Η έκθεση του ΠΟΜ είναι πολύ σημαντική, αφού δείχνει ότι το μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει σήμερα η ανθρωπότητα δεν είναι μόνο οι συνεχιζόμενες εκπομπές αερίων ρύπων, αλλά και η υπερσυσσώρευσή τους στην ατμόσφαιρα.

Παράταση της ισχύος του Πρωτοκόλλου του Κιότο

Οι υπουργοί Περιβάλλοντος παρέτειναν την ισχύ του Πρωτοκόλλου του Κιότο, το οποίο υποχρέωνε 35 βιομηχανοποιημένες χώρες να μειώσουν τις εκπομπές τους έως το 2012, έως ότου καταλήξουν σε συμφωνία για το πλαίσιο που θα το αντικαταστήσει. Όμως, η Ρωσία, η Ιαπωνία και ο Καναδάς επέλεξαν να αποχωρήσουν από το πλαίσιο του «Κιότο», με το επιχείρημα ότι είναι ανούσιο να δεσμευτούν για οτιδήποτε, όταν χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία, οι εκπομπές των οποίων καταγράφουν ραγδαία αύξηση, δεν πράττουν το ίδιο. Το βάρος καλούνταν πλέον να επωμιστούν κυρίως η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Αυστραλία. Έτσι, σε αριθμούς, το πρωτόκολλο στηρίζουν πλέον χώρες που οι εκπομπές τους δεν ξεπερνούν το 15% επί του παγκοσμίου συνόλου.