Ποιες είναι οι εξελίξεις στις θεραπείες για τα αυτοφλεγμονώδη νοσήματα;

Τα αυτοφλεγμονώδη νοσήματα αφορούν πλέον ένα πολύ μεγάλο αριθμό του πληθυσμού σε παγκόσμιο επίπεδο. Η κλινική εικόνα, καθώς και οι νέες θεραπείες, θα συζητηθούν εκτενώς αυτές τις μέρες στο Πανευρωπαϊκό Ρευματολογικό Συνέδριο EULAR 2012 που ξεκίνησε στις 6 Ιουνίου, στο Βερολίνο.

Ένα σημαντικό σημείο στο οποίο θα εστιάσουν οι ειδικοί είναι η αλματώδης πρόοδος της γνώσης σχετικά με τη λειτουργία του συστήματος της φυσικής ανοσίας και η ολοένα αυξανόμενη αναγνώριση των αυτοφλεγμονωδών νοσημάτων τις τελευταίες δεκαετίες,

γεγονός που κορυφώθηκε πρόσφατα με την απονομή των φετινών βραβείων Nobel Ιατρικής & Φυσιολογίας σε μερικούς από τους πρωτεργάτες αυτών των ανακαλύψεων.

Όπως επισημαίνουν οι επιστήμονες, η φλεγμονή είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο, αλλά και ένας μηχανισμός απαραίτητος για την άμυνα των οργανισμών από εξωτερικούς και εσωτερικούς παράγοντες κινδύνου, όπως λοιμώξεις και κατάλοιπα νεκρών κυττάρων.

Η ανοσία διακρίνεται στη φυσική και την ειδική ανοσία. Το σύστημα της φυσικής ανοσίας είναι η πρώτη γραμμή άμυνας του οργανισμού εναντίον των παθογόνων παραγόντων και ενεργοποιείται άμεσα. Δεύτερη γραμμή άμυνας είναι το σύστημα της ειδικής ανοσίας, που χαρακτηρίζεται κυρίως από την παραγωγή αντισωμάτων, τα οποία αναγνωρίζουν συγκεκριμένα εξωγενή μόρια ή μικρόβια και βοηθούν στην οριστική αντιμετώπιση των λοιμώξεων και άλλων βλαπτικών επιδράσεων.

Σε ορισμένες περιπτώσεις, όμως, οι ανοσολογικοί μηχανισμοί μπορεί να υπερλειτουργούν, με αποτέλεσμα την εμφάνιση νοσημάτων. Όταν η δυσλειτουργία γίνεται στο σύστημα της ειδικής ανοσίας, τότε παρουσιάζονται στον οργανισμό τα λεγόμενα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως είναι ο ερυθηματώδης λύκος και η ρευματοειδής αρθρίτιδα. Αντιθέτως, όταν η δυσλειτουργία γίνεται στο σύστημα της φυσικής ανοσίας, τότε παρουσιάζονται τα αυτοφλεγμονώδη νοσήματα, όπως είναι ο οικογενής μεσογειακός πυρετός, τα περιοδικά σύνδρομα που σχετίζονται με την κρυοπυρίνη (CAPS), το περιοδικό σύνδρομο που σχετίζεται με τον υποδοχέα του TNF (TRAPS) και το σύνδρομο υπερανοσοσφαιριναιμίας D με περιοδικό πυρετό (HIDS).

Τα σύνδρομα αυτά επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την ποιότητα ζωής των ασθενών, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ιδιαίτερα βαριάς και μακρόχρονης νόσου, μπορεί να παρουσιαστεί μια επιπλοκή που ονομάζεται αμυλοείδωση και οδηγεί σε μη αναστρέψιμη νεφρική ανεπάρκεια.

Οι, μέχρι πρότινος, διαθέσιμες θεραπείες ήταν τα αντιφλεγμονώδη, τα ανοσοκατασταλτικά και τα αντιισταμινικά, τα οποία όμως είχαν μειωμένα αποτελέσματα στην αντιμετώπιση της παθολογικής φλεγμονής στα αυτοφλεγμονώδη νοσήματα.

Τα τελευταία χρόνια, όμως, χάρη στην πληρέστερη κατανόηση των σχετικών μηχανισμών, κατέστη δυνατή η παρασκευή νέων, πιο αποτελεσματικών φαρμάκων, όπως είναι το canakinumab, ένα πλήρως ανθρωποποιημένο μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι της ιντερλευκίνης-1β, εγκεκριμένο για τη θεραπεία των CAPS.

Οι ιντερλευκίνες ανήκουν στα μόρια-διαμεσολαβητές της φλεγμονής και οι επιστημονικές έρευνες έδειξαν ότι είναι πολύ αποτελεσματικέ