ΚΤΚ: Μικρό αλλά επίμονο καμπανάκι για τις τράπεζες

Πορεία σταδιακής ανάκαμψης βλέπει η Κεντρική Τράπεζα παρά τις σοβαρές προκλήσεις που αντιμετωπίζει η κυπριακή οικονομία. Επίμονο ακούγεται το καμπανάκι για τις τράπεζες, ακόμα και μετά τα σημάδια βελτίωσης στον τομέα των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Βασικά σημεία που επισημαίνονται, είναι οι προκλήσεις που εξακολουθούν να έχουν οι τράπεζες, με τα μη εξυπηρετούμενα

δάνεια να βρίσκονται σε αρκετά υψηλό ποσοστό, με την ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων να είναι επιβαρυμένη. Επιπλέον, ανησυχίες προκαλούν ο υπερδανεισμός των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, οι μειωμένες προοπτικές κερδοφορίας για τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες σε περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και μικρότερης ανάπτυξης, καθώς και οι αυξημένοι οι κίνδυνοι που υπάρχουν μετά τα μέτρα διάσωσης με ίδια μέσα (bail-in) των ανασφάλιστων πιστωτών και τον κλονισμό στην εμπιστοσύνη.

Μεγαλύτερη από την αναμενόμενη η ανάπτυξη

Κατά το 2015 η Κυπριακή οικονομία επέστρεψε σε μέτρια οικονομική ανάπτυξη μετά από τρία χρόνια συρρίκνωσης και έχει εισέλθει σε πορεία σταδιακής ανάκαμψης. Η οικονομική δραστηριότητα παρουσίασε μεγαλύτερη ανάπτυξη από την αναμενόμενη, με το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) για το 2015 να αναμένεται να κλείσει με αύξηση 1,6%, ενώ για το 2016 προβλέπεται αύξηση κατά 2,0%. Η Κύπρος έχει σημειώσει σημαντική πρόοδο στην εφαρμογή του προγράμματος οικονομικής προσαρμογής.

Βοηθούν οι νέες νομοθεσίες

Νέες νομοθεσίες για τις εκποιήσεις ακινήτων και την αφερεγγυότητα έχουν πλέον εγκριθεί. Η πρόσβαση της Κύπρου στις αγορές για χρηματοδότηση έχει βελτιωθεί, όπως αντικατοπτρίζεται στην επιτυχή έκδοση τίτλων του δημοσίου στις διεθνείς αγορές κατά το 2015. Η οικονομική κατάσταση των τραπεζών ανακάμπτει σταδιακά, η ρευστότητα και η φερεγγυότητα του τραπεζικού συστήματος έχει βελτιωθεί και είναι ενθαρρυντικό το γεγονός ότι ο αργός ρυθμός των αναδιαρθρώσεων δανείων σε καθυστέρηση επιταχύνεται. Συνολικά προβλέπεται σταδιακή ανάκαμψη της οικονομίας. Ενώ το κλίμα βελτιώνεται, οι προκλήσεις παραμένουν.

Κίνδυνοι και προκλήσεις

Πρωτοφανή επίπεδα απομειωμένων δανείων (από τα υψηλότερα στην Ευρώπη) έχει το τραπεζικό σύστημα, ενώ η αντιμετώπιση αυτών των δανείων αναμένεται να πάρει χρόνο. Η χορήγηση νέων δανείων βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο, τα νοικοκυριά και οι μη χρηματοοικονομικές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από αυξημένα επίπεδα χρέους, η ανεργία - μολονότι μειώνεται - παραμένει σε υψηλά επίπεδα και το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ, ενώ έχει βελτιωθεί σημαντικά, παραμένει σε υψηλά επίπεδα.

Πέραν των χρηματοοικονομικών κινδύνων, παρατηρούνται κάποιες καθυστερήσεις και στη ψήφιση νομοθεσιών, όπως για παράδειγμα τη νομοθεσία που θα επιτρέπει την τιτλοποίηση δανείων από τις τράπεζες.

Επιπλέον, παρά τους μειωμένους πραγματικούς και οικονομικούς δεσμούς ανάμεσα στην Ελλάδα και στην Κύπρο, τυχόν αρνητικές εξελίξεις στην Ελλάδα θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανεπιθύμητες επιπτώσεις στην εμπιστοσύνη. Παρατηρούνται επίσης πολλές γεωπολιτικές εξελίξεις μέσα και γύρω από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οποιοδήποτε από αυτά θα μπορούσε να επηρεάσει την χρηματοοικονομική σταθερότητα της Κύπρου.

Τα ευάλωτα σημεία της οικονομίας

Οι ανησυχίες για τη ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων που οφείλονται στην υπερβολική έκθεση του τραπεζικού τομέα σε μη εξυπηρετούμενα δάνεια, είναι υπαρκτές. Η αποφασιστική και αποτελεσματική εφαρμογή του νέου πλαισίου αφερεγγυότητας αναμένεται να είναι υποβοηθητική για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.

Επιπλέον, ευάλωτο σημείο αποτελεί και ο υπερδανεισμός των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών. Το υψηλό επίπεδο δανεισμού των νοικοκυριών και των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων είναι πιθανό να δημιουργήσει δυσκολίες στη αποπληρωμή αν υπάρξει απότομη μείωση των εισοδημάτων τους. Η αποφασιστική εφαρμογή του νέου πλαισίου αφερεγγυότητας αναμένεται να μειώσει το συνολικό επίπεδο του δανεισμού και μπορεί να επιφέρει επιτάχυνση της αναδιάρθρωσης του χρέους στον ιδιωτικό τομέα.

Οι ειωμένες προοπτικές κερδοφορίας για τις τράπεζες και τις ασφαλιστικές εταιρείες σε περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων και μικρότερης ανάπτυξης, απασχολεί την Κεντρική Τράπεζα. Οι συνεχείς πιέσεις στην κερδοφορία, ιδιαίτερα για τις ασφαλιστικές εταιρείες κλάδου ζωής όπου οι χαμηλές αποδόσεις οδηγούν σε υψηλά τεχνικά αποθέματα.

Κίνδυνοι υπάρχουν και στον τομέα των ακινήτων. Η τιμές των ακινήτων φαίνεται να έχουν φτάσει στο κατώτατο επίπεδο και πιθανόν να υπάρξει ανάκαμψη μεσοπρόθεσμα, δεδομένων των ενδείξεων αυξημένης ζήτησης τόσο από ξένους όσο και από το εσωτερικό. Ωστόσο, οι προοπτικές για ανάκαμψη της αγοράς ακινήτων είναι δύσκολο να εκτιμηθούν με βεβαιότητα. Η στενή παρακολούθηση του τομέα των ακινήτων είναι απαραίτητη λόγω της σημασίας του τόσο για τα περιουσιακά στοιχεία των νοικοκυριών όσο και για τα δανειακά χαρτοφυλάκια των τραπεζών.

Επιπροσθέτως, οι κίνδυνοι χρηματοδότησης επανέρχονται αυξημένοι στο προσκήνιο μετά τα μέτρα διάσωσης με ίδια μέσα (bail-in) των ανασφάλιστων πιστωτών και τον κλονισμό στην εμπιστοσύνη. Η πρόσβαση σε βιώσιμη μεσοπρόθεσμη και μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση εξακολουθεί να αποτελεί πρόκληση για τις τράπεζες, καθώς η χρηματοδότηση από την Κεντρική Τράπεζα παραμένει ένα σημαντικό μέρος της χρηματοδοτικής βάσης. Οι τράπεζες έχουν καταφέρει να μειώσουν την εξάρτηση τους στην παροχή χρηματοδότησης από την Κεντρική Τράπεζα και οι καταθέσεις έχουν αυξηθεί. Οι απαιτήσεις σε ευρώ της Κεντρικής Τράπεζας έναντι πιστωτικών ιδρυμάτων της ζώνης του ευρώ, σε ευρώ, έχουν μειωθεί από το μέγιστο ποσό των €11,4 δις. τον Μάρτιο του 2013 σε €4,9 δις. τον Σεπτέμβρη 2015. Η διατήρηση της εμπιστοσύνης είναι ουσιαστικής σημασίας για τη χρηματοοικονομική σταθερότητα.

Τέλος, ο περιορισμός της ρευστότητας και παρατεταμένη περίοδος στενότητας πιστωτικών συνθηκών λόγω της ασθενούς οικονομικής κατάστασης των μη χρηματοοικονομικών επιχειρήσεων και των νοικοκυριών είναι μια σημαντική πρόκληση για την οικονομία. Η εμπιστοσύνη των καταθετών εξακολουθεί να είναι ευάλωτη, παρόλο που οι εκροές καταθέσεων περιορίστηκαν σημαντικά.

Διαβάστε ολόκληρη την έκθεση της Κεντρικής Τράπεζας ΕΔΩ.