Έπονται τομές στο οικογενειακό δίκαιο

Ικανοποίηση Επιτρόπου Προστασίας Δικαιωμάτων του Παιδιού για τις προτάσεις του Υπουργείου Δικαιοσύνης
Έτοιμη να συμμετέχει στη δημόσια διαβούλευση επί του εγγράφου που παρουσίασε ο Υπουργός Δικαιοσύνης, δηλώνει η Λήδα Κουρσουμπά

Την πλήρη ικανοποίησή της για την αποφασιστικότητα που επιδεικνύει ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως Ιωνάς Νικολάου, να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό των νομοθεσιών που ρυθμίζουν το οικογενειακό δίκαιο με κεντρικό άξονα τη διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού, καθώς και την ετοιμότητά της να συμμετέχει στη δημόσια διαβούλευση επί του εγγράφου

που παρουσίασε ο Υπουργός, εκφράζει η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού Λήδα Κουρσουμπά.

Η κ. Κουρσουμπά σε χθεσινή ανακοίνωσή της χαιρετίζει «την εξαγγελία του Υπουργού Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, την περασμένη Τρίτη, να προχωρήσει άμεσα σε τομές για τον εκσυγχρονισμό του οικογενειακού δικαίου».

Στην γραπτή ανακοίνωσή της, σημειώνει ότι «οι θέσεις/ προτάσεις της ομάδας εμπειρογνωμόνων και της ομάδας ακαδημαϊκών, όπως αυτές αποτυπώνονται στη συνοπτική καταγραφή που παρουσίασε ο Υπουργός Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, εδράζονται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού και τις γενικές Αρχές που τη διέπουν».

Πλήρης ικανοποίηση
Η Επίτροπος εκφράζει, παράλληλα, την πλήρη ικανοποίησή της για την αποφασιστικότητα που επιδεικνύει ο Υπουργός να προχωρήσει στον εκσυγχρονισμό των νομοθεσιών που ρυθμίζουν το οικογενειακό δίκαιο μέσα από μια παιδοκεντρική προοπτική και με κεντρικό άξονα τη διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η κ. Κουρσουμπά συμμετείχε στην ομάδα εμπειρογνωμόνων που είχε συστήσει ο Υπουργός Δικαιοσύνης με σκοπό την ετοιμασία προτάσεων για αναθεώρηση της νομοθεσίας και ότι στο πλαίσιο αυτό, «κατέθεσε ολοκληρωμένες θέσεις και εισηγήσεις, όπως αυτές προέκυψαν τόσο από τις κατά καιρούς θέσεις/εκθέσεις/τοποθετήσεις της σε σχέση με θέματα που αφορούν τα παιδιά στο πλαίσιο του οικογενειακού δικαίου, όσο και από τις κατά καιρούς συζητήσεις και επαφές της με ενδιαφερόμενους φορείς καθώς και με ομάδες παιδιών, με τις οποίες διαβουλεύεται».

Η Επίτροπος καταληκτικά, εκφράζει «την ετοιμότητά της να συμμετέχει στη δημόσια διαβούλευση επί του εγγράφου που παρουσίασε ο Υπουργός και την αποφασιστικότητά της, ώστε στο πλαίσιο άσκησης του ελεγκτικού της ρόλου, να συνεχίσει να παρακολουθεί τη διαδικασία εκσυγχρονισμού των νομοθεσιών του οικογενειακού δικαίου, μέσα πάντα από μια παιδοκεντρική προοπτική».

Εκσυγχρονισμός ζητημάτων
Υπενθυμίζεται ότι στη διάσκεψη Τύπου που έδωσε ο Υπουργός Δικαιοσύνης την Τρίτη, τόνισε μεταξύ άλλων ότι έχει κατατεθεί εισήγηση για τον εκσυγχρονισμό των ζητημάτων που αφορούν στο γάμο και στο κύρος του, με την αναθεώρηση των σχετικών διατάξεων του Συντάγματος.

Συγκεκριμένα κατατέθηκαν εισηγήσεις όπως: (α) καταργηθεί η γνωστοποίηση στον Επίσκοπο πρόθεσης έγερσης αγωγής διαζυγίου, με βάση τον νόμο, εφόσον στην πράξη δεν εφαρμόζεται και (β) η εξαίρεση από την υποχρέωση για γνωστοποίηση της πρόθεσης έγερσης αγωγής διαζυγίου να επεκταθεί και στις περιπτώσεις που ο λόγος διαζυγίου οφείλεται σε ισχυρό κλονισμό του γάμου που στηρίζεται σε ενδοοικογενειακή βία.

Το Οικογενειακό Δικαστήριο
Σε συμπλήρωση των μέτρων που ήδη προωθήθηκαν στο Ανώτατο Δικαστήριο, για σκοπούς επιτάχυνσης της δικαστικής διαδικασίας όσον αφορά στη σύνθεση του Δικαστηρίου σε υποθέσεις διαζυγίου, υποβάλλονται οι εξής εισηγήσεις: (α) τα προσόντα για διορισμό και οι όροι υπηρεσίας των δικαστών Οικογενειακού Δικαστηρίου να είναι τα ίδια με τα προσόντα που προβλέπονται για διορισμό και τους όρους υπηρεσίας των επαρχιακών δικαστών και (β) η γνώση σε θέματα παιδαγωγικής, ψυχολογίας και κοινωνιολογίας, οικογενειακών διαφορών και προστασίας ανηλίκων να θεωρείται πλεονέκτημα σε διαδικασίες διορισμού και θεματολόγιο για τη συνεχή υποχρεωτική επιμόρφωση των δικαστών.

Η δικαιοδοσία των Δικαστηρίων
Υποβλήθηκαν επίσης εισηγήσεις για συνολική θεώρηση ζητημάτων που άπτονται της δικαιοδοσίας των Οικογενειακών Δικαστηρίων, όπως: (α) επέκταση της δικαιοδοσίας τους, ώστε να εκδικάζουν υποθέσεις οικογενειακού δικαίου που αφορούν θρησκευτικές ομάδες και τα μέλη της Τουρκοκυπριακής Κοινότητας (β) διεύρυνση της δικαιοδοσίας τους, ώστε να μπορούν να επιλαμβάνονται υποθέσεων που σχετίζονται με τη νεανική παραβατικότητα, να εκδικάζουν ποινικά αδικήματα που συνιστούν πλημμέλημα για ενδοοικογενειακή βία, διατάραξη της οικιακής ειρήνης, επίθεση κ.ά., (γ) η καθ’ ύλην αρμοδιότητα να επεκτείνεται επί όλων των θεμάτων που εντάσσονται στις οικογενειακές διαφορές, ώστε ο ίδιος δικαστής να επιλαμβάνεται όλων των υποθέσεων που εγείρονται μεταξύ των ιδίων διαδίκων, (δ) ρύθμιση της κατά τόπο αρμοδιότητας των Δικαστηρίων σε υποθέσεις περιουσιακών διαφορών, χωρίς να απαιτείται διαμονή των διαδίκων ή οποιουδήποτε από αυτούς στην Κύπρο και (ε) καθορισμός της κατά τόπο αρμοδιότητας των Δικαστηρίων σε υποθέσεις τροποποίησης διαταγμάτων διατροφής ή γονικής μέριμνας, όταν ο πατέρας που βρίσκεται στην Κύπρο επιθυμεί την τροποποίηση διατάγματος, ενώ η μητέρα με το παιδί βρίσκονται στο εξωτερικό.

Εξουσίες δικαστών
Σε σχέση με τις εξουσίες Δικαστών Οικογενειακών Δικαστηρίων, υποβλήθηκαν εισηγήσεις όπως ο Δικαστής: (α) διορίζει αυτεπάγγελτα ψυχολόγο, παιδοψυχολόγο ή άλλο εξειδικευμένο επιστήμονα για να παράσχει βοήθεια, όπου η διαδικασία το απαιτεί και σε περίπτωση που κρίνει ότι είναι προς το συμφέρον του παιδιού, (β) αποφασίζει αυτεπαγγέλτως για παροχή συμβουλευτικής/ ψυχολογικής στήριξης στο παιδί, χωρίς να απαιτείται η συγκατάθεση των γονέων και (γ) ζητεί όποτε κρίνει αναγκαίο τη συνδρομή του Γενικού Εισαγγελέα ή της Επιτρόπου για τα Δικαιώματα του Παιδιού για την υποστήριξη των πιο πάνω πρωτοβουλιών του Δικαστηρίου.

Πρώτιστα το συμφέρον του παιδιού
Υποβλήθηκαν, επίσης, εισηγήσεις όπως: (α) ρυθμιστεί η δυνατότητα έκδοσης συναινετικού διαζυγίου, κατόπιν συμφωνίας των συζύγων, (β) ο χρόνος διάστασης που ρυθμίζεται για το αμάχητο τεκμήριο κλονισμού των σχέσεων μεταξύ συζύγων να περιοριστεί από τα 4 στα 2 ή 3 χρόνια, (γ) το δικαστήριο εφαρμόσει τη γενική αρχή για διασφάλιση του συμφέροντος του παιδιού, τόσο στο στάδιο της διαδικασίας εξέτασης του αιτήματος για παραχώρηση γονικής μέριμνας όσο και κατά την ουσιαστική ρύθμισή της, (δ) εισαχθεί γενική και οριζόντια ρύθμιση όπως κάθε εμπλεκόμενο μέρος ή/και κρατική αρχή, καθώς και το Δικαστήριο έχουν υποχρέωση να διασφαλίζουν πρωταρχικά το συμφέρον του παιδιού, (ε) καταστεί υποχρεωτική από κάθε εμπλεκόμενη αρχή η εφαρμογή της απαγόρευσης των διακρίσεων για οποιοδήποτε λόγο, του δικαιώματος του παιδιού στη ζωή, επιβίωση και ανάπτυξη, καθώς και του δικαιώματος του παιδιού να ακούγεται και να εκφέρει τις απόψεις του.

Τέλος υποβλήθηκαν εισηγήσεις όπως: (α) πριν από την έκδοση της απόφασης του Δικαστηρίου, γίνεται διατμηματική αξιολόγηση του συμφέροντος του παιδιού και λαμβάνονται υπ' όψιν οι εισηγήσεις των ειδικών για εφαρμογή ενδιάμεσων προστατευτικών μέτρων για τη διασφάλιση της αρμονικής συμβίωσης του παιδιού με τους γονείς του, (β) διασφαλιστεί το δικαίωμα του παιδιού να μην αποχωρίζεται παρά τη θέλησή του από τους γονείς του και να διατηρεί κανονικά προσωπικές σχέσεις και άμεση επαφή και με τους δύο, και (γ) το πρόγραμμα φύλαξης του παιδιού στον κάθε γονέα να καταρτίζεται κατά τρόπο αναλυτικό και να περιλαμβάνεται στο δικαστικό διάταγμα, ώστε η εφαρμογή του να είναι σαφής και η τήρησή του υποχρεωτική και από τους δύο γονείς.