Έκθεση OECD για Κύπρο: Κίνδυνος φτώχειας & ανυπαρξία θεσμών

Απογοητευτικές είναι οι επιδόσεις της Κύπρου στην έκθεση αξιολόγησης για την Αειφόρο Διακυβέρνηση 2016 που αξιολογεί 41 χώρες μέλη του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (OECD) και καλύπτει την περίοδο Νοέμβριος 2014 - Οκτώβριος 2015..

Η διαχείριση της κρίσης στην Κύπρο και οι αδυναμίες του τραπεζικού τομέα, λαμβάνονται υπόψη στην έκθεση σε σχέση με τις οικονομικο-κοινωνικές πολιτικές. Σημειώνεται επίσης και η κατακόρυφη

πτώση στην εμπιστοσύνη σε πολιτικούς θεσμούς. Εξάλλου, σύμφωνα με τα συμπεράσματα, η Κύπρος στερείται ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής πολιτικής.

Στο βυθό της κατάταξης για τις οικονομικές πολιτικές

Βαθμός 4,3 Κατάταξη # 39

Παρά κάποια λαμπρά σημεία στη διαχείριση της κρίσης, η Κύπρος κατατάσσεται διεθνώς στο βυθό της κατάταξης (κατάταξη 39) σε σχέση με τις οικονομικές πολιτικές. Η βαθμολογία της σε αυτόν τον τομέα έχει βελτιωθεί κατά 0,4 μονάδες σε σχέση με το 2014.

Ραγδαία αυξανόμενα χρέη και αδυναμίες του τραπεζικού τομέα ανάγκασαν την Κύπρο να αποδεχθεί διεθνή βοήθεια διάσωσης το 2013, με αποτέλεσμα σημαντικές περικοπές σε δαπάνες και ωφελήματα. Ακολούθησε ανάπτυξη με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι αναμενόταν, με αισθητή μείωση στα ελλείμματα. Ωστόσο, η πρόοδος για ευρύτερες μεταρρυθμίσεις υπήρξε αργή, ενώ έχουν βασικές κοινωνικές δυνάμεις έχουν αποκλειστεί από τη διαδικασία.

Τα ποσοστά ανεργίας μειώθηκαν, αλλά παραμένουν πολύ υψηλά. Η αγορά εργασίας εξακολουθεί να στρεβλώνεται από τους τραπεζικό και δημόσιο τομέα που είναι υπερμεγέθεις και προνομιακοί απέναντι στο μικρό, αδύναμο ιδιωτικό τομέα.

Ο ΦΠΑ και οι φόροι ακινήτων έχουν αυξηθεί, ισχύει ειδική εισφορά επί των αποδοχών, ενώ μεταρρυθμίσεις βρίσκονται σε εξέλιξη με στόχο την αύξηση αποτελεσματικότητας γενικά στην είσπραξη φόρων. Η εποπτεία του χρηματοοικονομικού τομέα έχει ενισχυθεί σημαντικά. Η επίτευξη συναίνεσης σχετικά με μακροπρόθεσμες μεταρρυθμίσεις παραμένει σημαντικός στόχος.

Κοινωνικές Πολιτικές - Υψηλός ο κίνδυνος φτώχειας

Βαθμός 5,6 /κατάταξη # 27

Με ένα σύστημα κοινωνικής πρόνοιας που το επηρεάζουν οι εντάσεις της κρίσης, η Κύπρος πέφτει λίγο χαμηλότερα από το διεθνή μέσο όρο (κατάταξη 27) σε σχέση με τις κοινωνικές πολιτικές. Η βαθμολογία της σε αυτόν τον τομέα έχει βελτιωθεί κατά 0,1 της μονάδας από το 2014.

Πολιτικές λιτότητας και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας έχουν αυξήσει τον κίνδυνο της φτώχειας και του αποκλεισμού, αν και στοχευμένες ενισχύσεις και η πολιτική για εγγυημένο-ελάχιστο εισόδημα βοηθούν πολλά νοικοκυριά, ιδίως μεταξύ των ηλικιωμένων. Το υψηλής ποιότητας σύστημα υγείας του δημόσιου τομέα παρουσιάζει ανισότητες πρόσβασης, ενώ έχουν εισαχθεί νέα τέλη και κριτήρια εισοδήματος.

Οικογενειακά δίκτυα συμπληρώνουν υπανάπτυκτες πολιτικές στήριξεης της οικογένειας. Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό για τις γυναίκες είναι υψηλό. Βελτιωμένες συνταξιοδοτικές παροχές έχουν μειώσει τον κίνδυνο φτώχειας για τους ηλικιωμένους, με τους δημόσιους υπάλληλους να είναι σε καλύτερη θέση από τους εργαζόμενους του ιδιωτικού τομέα.

Οι μετανάστες υπήκοοι της ΕΕ αποτελούν μεγάλο μερίδιο του εργατικού δυναμικού, αλλά λίγα γίνονται για να διευκολύνουν τη μακροπρόθεσμη ένταξη. Οι μη-Κύπριοι αντιμετωπίζουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο φτώχειας από ό,τι οι ιθαγενείς, και πολλοί έχουν εγκαταλείψει το νησί τα τελευταία χρόνια.

Περιβαλλοντικές Πολιτικές - Η χώρα στερείται ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής πολιτικής

Βαθμός 4,5 / Κατάταξη # 37

Με κατακερματισμένες, περιβαλλοντικές πολιτικές και απουσία γενικού συντονισμού, η Κύπρο τοποθετείται στο βυθό της κατάταξης διεθνώς (κατάταξη 37). Η αξιολόγηση τον τομέα αυτό παραμένει αμετάβλητη από το 2014.
Η χώρα στερείται ολοκληρωμένης περιβαλλοντικής πολιτικής. Η χρήση ηλιακής ενέργειας αυξάνεται, αλλά η πρόοδος στη χρήση ανανεώσιμων πηγών γενικότερα παραμένει αργή. Η αναγκη διαφύλαξη των υδάτινων πόρων και η υπερεκμετάλλευση των υπόγειων υδάτων είναι πιεστικά ζητήματα. Η κρίση οδηγεί σε χαλάρωση των περιορισμών ανάπτυξης, προκαλώντας ζημιά στα οικοσυστήματα.

Η χώρα έχει επικυρώσει τις διεθνείς συμβάσεις, και συμμετέχει σε πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις. Ωστόσο, δεν έχει καταφέρει να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της ως μέλος της ΕΕ σε αυτόν τον τομέα.

Ποιότητα της δημοκρατίας - Δεν εφαρμόζονται οι νόμοι...

Βαθμός 6,2 / κατάταξη # 32

Με τις μεταρρυθμίσεις μετά την κρίση να οδηγούν σε πολιτικές εντάσεις, η Κύπρος λαμβάνει συγκριτικά χαμηλή συνολική βαθμολογία (κατάταξη 32) για την ποιότητα της δημοκρατίας. Η βαθμολογία της σε αυτόν τον τομέα έχει μειωθεί κατά 0,2 μονάδες σε σχέση με το 2014.

Οι νόμοι για υποχρεωτική ψήφο δεν εφαρμόζονται πλέον, και τα ποσοστά συμμετοχής στις εκλογές έχουν μειωθεί. Το δικαίωμα ψήφου στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου έχουν επεκταθεί στους Τουρκοκύπριους, αλλά η ανταπόκριση ήταν περιορισμένη. Ο πολιτικός διάλογος, δημόσιος και στα μέσα ενημέρωσης επικεντρώνεται σε άγονες συζητήσεις. στην κομματική αντιπαράθεση και αλληλο- καταλογισμό ευθύνης για την κρίση.

Η εμπορία προσώπων έχει αναδειχθεί σε σοβαρό θέμα ανησυχίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η αποκάλυψη ότι οι υπηρεσίες ασφαλείας χρησιμοποιούσαν λογισμικό παρακολούθησης δεν πέτυχε να οδηγήσει σε ευρεία συζήτηση. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης εξαρτώνται όλο και περισσότερο από οικονομικά συμφέροντα, υπονομεύοντας την κριτική δημοσιογραφία.

Τα πολιτικά κόμματα ελέγχουν την πρόσβαση σε διορισμούς και άλλα αγαθά, δημιουργώντας πίεση για να ενταχθούν σε αυτά οι πολίτες. Μέτρα για την καταπολέμηση της διαφθοράς δεν εφαρμόζονται αποτελεσματικά. Η κρίση έχει επιδεινώσει μεροληπτικές συμπεριφορές. Οι μεταρρυθμίσεις με βάση τις πρόνοιες του σχεδίου διάσωσης στερούνταν μερικές φορές αναγκαίας νομικής βάσης, με αναπόφευκτη την παρέμβαση δικαστηρίων.

Εκτελεστική ικανότητα - Δεν υπάρχει γραφείο κυβέρνησης με επαρκή τεχνογνωσία

Βαθμός 3,7 / κατάταξη # 41

Με ελλειμματικό προγραμματισμό και επιτήρηση, στοιχεία που συνέβαλαν στην οικονομική κρίση, η Κύπρος λαμβάνει τη χαμηλότερη συνολική βαθμολογία της έκθεσης για την Αειφόρο Διακυβέρνηση - SGI 2016 (κατάταξη 41) όσον αφορά την εκτελεστική ικανότητα. Ωστόσο, το σκορ του σε αυτόν τον τομέα έχει βελτιωθεί κατά 0,6 μονάδες από το 2014.

Ο στρατηγικός σχεδιασμός στον πυρήνα της εκτελεστικής εξουσίας, ιδίως για φορολογικά θέματα, έχει βελτιωθεί ως αποτέλεσμα μνημονιακών μεταρρυθμίσεων. Ωστόσο, διοικητικές μονάδες εξακολουθούν να στερούνται ικανοτήτων προγραμματισμού. Δεν υπάρχει γραφείο της κυβέρνησης με επαρκή τεχνογνωσία στους διάφορους τομείς για να αξιολογεί το κατάλληλα τα νομοσχέδια φορολογικής νομοθεσίας και στρατηγικά σχέδια.

Η διυπουργική αλληλεπίδραση και ο συντονισμός έχουν βελτιωθεί κάπως. Όμως ο μηχανισμός αξιολόγησης επιπτώσεων από νομοθεσίες (RIA) παραμένει ανοργάνωτος και η αξιολόγηση συχνά επιφανειακή. Η σημασία της διαβούλευσης με τους κοινωνικούς φορείς έχει υποβαθμιστεί σαν αποτέλεσμα της ανάγκης ανταπόκρισης στις υποχρεώσεις του μνημονίου.

Ένα ολοκληρωμένο σχέδιο για διοικητικές μεταρρυθμίσεις έχει εγκριθεί, αλλά δεν υπάρχει κεντρικός φορέας που είναι επιφορτισμένος με την παρακολούθηση. Η κυβέρνηση έχει υλοποιήσει ορισμένες μνημονιακές υποχρεώσεις με συγκριτικά επιτυχή τρόπο, αλλά με έντονα αρνητικές επιπτώσεις στην ευημερία πολλών ατόμων.

Εκτελεστική Λογοδοσία - Κρίση στην εμπιστοσύνη σε πολιτικούς θεσμούς

Βαθμός 5,0 / κατάταξη # 39

Με σημαντικά κενά στους μηχανισμού; επιτήρησης, η Κύπρος κατατάσσεται διεθνώς στις τελευταίες θέσεις (κατάταξη 39) στον τομέα της εκτελεστικής λογοδοσίας. Η βαθμολογία της σε αυτόν τον τομέα έχει βελτιωθεί κατά 0,2 μονάδες από το 2014.

Τα ποσοστά εκλογικής συμμετοχής έχουν μειωθεί κατά πολύ, σημάδι κατακόρυφης πτώσης στην εμπιστοσύνη σε πολιτικούς και θεσμούς. Το κοινό επέδειξε μεγάλο βαθμό κατανόησης στα μέτρα προσαρμογής μετά την κρίση, αλλά η διεύρυνση της αποξένωσης απειλεί να υπονομεύσει την διστακτική υποστήριξη που επέδειξε στο παρελθόν ο πληθυσμός για επώδυνα μέτρα.

Οι βουλευτές έχουν συγκριτικά λίγους πόρους, ενώ οι εξουσίες τους γι εποπτεία της εκτελεστικής εξουσίας είναι αρκετά περιορισμένες. Η Ελεγκτική Υπηρεσία είναι υπεύθυνη απέναντι στον πρόεδρο. Δεν υπάρχει στη Βουλή γραφείο Επίτροπου Διοικήσεως, αλλά ο Επίτροπος Διοικήσεως [που διορίζεται από την εκτελεστική εξουσία] έχει ανάλογο ρόλο.

Τα ΜΜΕ πάσχουν συχνά από μεροληψία και η αυξανόμενη εξάρτηση από οικονομικά συμφέροντα επηρεάζει την κάλυψη που προσφέρουν. Τα συνδικάτα και οι οργανώσεις των εργοδοτών είναι ισχυρά, και συνήθως αναζητούν συναινετικές λύσεις. Ένας αριθμός ομάδων της κοινωνίας των πολιτών έχουν δημιουργηθεί για αντιμετώπιση θεμάτων σχετικών με την κρίση, με αυξανόμενη επιρροή παρά την περιορισμένη συνολική απήχηση που έχουν.

Σημειώνεται ότι η σύνταξη της έκθεσης γίνεται από το Ίδρυμα Bertelsmann για λογαριασμό του OECD. Ακολουθεί διαδικασίες σύνταξης και μεθόδους ελέγχου σε διάφορα επίπεδα ώστε να εγγυούνται την αξιοπιστία και το συγκριτικό χαρακτήρα της έκθεσης, βάσει συνολικά πέραν των 70 δεικτών.