Πόσο θα επηρεάσει η κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού τις διαπραγματεύσεις για τη Συρία;

Όποια και αν είναι τα σωστά και τα λάθη στο συμβάν στο οποίο ένα ρωσικό SU-24 μαχητικό αεροσκάφος καταρρίφθηκε από την τουρκική αεροπορία, ήταν ένα ατύχημα αναμενόμενο. Από τότε που η Μόσχα ανακοίνωσε ότι η Ρωσία επρόκειτο να ξεκινήσει αεροπορικές επιδρομές στη Συρία, οι κίνδυνοι ήταν προφανείς. Ένας, στην αρχή, ήταν ο κίνδυνος ότι ο ανεπαρκής συντονισμός μεταξύ της Ρωσίας και όλων των άλλων δυνάμεων που δραστηριοποιούνται στον εναέριο χώρο της Συρίας θα οδηγήσει τις ΗΠΑ,

για παράδειγμα, να καταρρίψουν ένα ρωσικό αεροπλάνο (ή το αντίστροφο), αν και οι δύο πλευρές επέμειναν ότι πολεμούν τον κοινό εχθρό, το Ισλαμικό Κράτος. Στην πραγματικότητα, οι αξιωματούχοι και από τις δύο πλευρές συναντήθηκαν άμεσα για να επεξεργαστούν κάποιους κανόνες, και αυτοί φαίνεται να έχουν παρατηρηθεί. Ευτυχώς, επίσης, φαίνεται πως το περιστατικό αντιμετωπίζεται ως διμερές και όχι σημασίας για τη συμμαχία - με άλλα λόγια, δεν είναι η πρώτη ένοπλη σύγκρουση ΝΑΤΟ-Ρωσίας μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.

Ο άλλος κίνδυνος είναι ότι τα ρωσικά αεροπλάνα - είτε λόγω της περιοχής στην οποία επιχειρούσαν, είτε γιατί, σύμφωνα τουλάχιστον με τις ΗΠΑ, τους έλειπε η υψηλής ακρίβειας τεχνολογία στόχευσης –

θα απομακρύνονταν από τον εναέριο χώρο της Συρίας και/ ή θα προκαλούσαν μεγάλες απώλειες αμάχων στο έδαφος. Ένα προηγούμενο περιστατικό, πριν η Ρωσία αρχίσει τους αεροπορικούς βομβαρδισμούς της, κατά το οποίο η Τουρκία είχε κατηγορήσει ένα ρωσικό αεροπλάνο ότι παραβίασε τον εναέριο χώρο της, είχε προκαλέσει προειδοποιήσεις από την Άγκυρα, ότι την επόμενη φορά οι πιλότοι τους θα πυροβολήσουν. Και αυτό συνέβη.

Όπως και στο προηγούμενο επεισόδιο, δεν υπάρχει σύμπνοια απόψεων σχετικά με το πού πετούσε το αεροπλάνο στην πραγματικότητα - και τα σύνορα είναι ιδιαίτερα περίπλοκα εδώ. Η Τουρκία αναφέρει ότι εξέδωσε αρκετές προειδοποιήσεις, αλλά το αεροπλάνο πέταξε στον εναέριο χώρο της και δεν είχε άλλη επιλογή από το να δράσει. Η Ρωσία αρνήθηκε αμέσως ότι το Sukhoi είχε περάσει τα σύνορα, επιμένοντας ότι είχε παραμείνει ένα χιλιόμετρο μέσα στον εναέριο χώρο της Συρίας, συνεχώς. Τα συντρίμμια βρέθηκαν στο εσωτερικό της Συρίας. Ένας από τους Ρώσους πιλότους πιστεύεται ότι αν σκοτώθηκε πριν το αεροπλάνο χτυπήσει στο έδαφος. Ο άλλος λέγεται ότι έπεσε στα χέρια των τοπικών δυνάμεων του Τουρκμενιστάν.

Όποια και αν είναι η αλήθεια -και οι έρευνες βρίσκονται ακόμα στο στάδιο της έξαλλης λασπολογίας- οι επιπτώσεις δεν θα μπορούσαν να είναι πιο επιζήμιες για τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις στη Συρία, όπου τόσο η Ρωσία όσο και η Τουρκία αποτελούν σημαντικούς παράγοντες. Παρά το γεγονός ότι οι δύο χώρες είχαν ως επί το πλείστον μια πραγματιστική σχέση τα τελευταία χρόνια, φαίνεται να υπάρχει πάντα ένα στοιχείο της έντασης στο σημείο όπου οι δύο δυνάμεις της Ευρασίας συμπίπτουν. Κατά τη διάρκεια του ψυχρού πολέμου, τα σοβιετικά-τουρκικά σύνορα τα φρουρούσαν τόσο βαριά, όσο και τα σύνορα στο Βερολίνο, όπως γνωρίζει όποιος έκανε ένα ταξίδι με τρένο από την Αρμενία προς τη Γεωργία. Για παλαιούς και νέους λόγους, αυτή η βαθιά ριζωμένη κατάσταση συναγερμού παραμένει.

Ο πόλεμος στη Συρία, και η παρέμβαση της Ρωσίας, περιπλέκει ακόμη περισσότερο αυτή τη σχέση. Όπως έχουν τα πράγματα σήμερα, η Τουρκία και η Ρωσία καταφέρνουν να αγωνίζονται ταυτόχρονα σε αντίθετες και στις ίδιες πλευρές. Η Τουρκία ήταν τουλάχιστον εξίσου ενθουσιώδης όπως οι ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο - ίσως ακόμα περισσότερο - για την προσπάθεια να φύγει ο Μπασάρ αλ-Ασαντ και δεν έχει μετριάσει τον εν λόγω στόχο. Στο πλαίσιο αυτό, ο στόχος της είναι αντίθετος με της Ρωσίας. Αλλά και οι δύο χώρες δεσμεύονται για την καταπολέμηση του Ισλαμικού Κράτους, παρά το γεγονός ότι η Τουρκία έχει χρησιμοποιήσει την παρέμβαση των αεροπορικών της επιχειρήσεων περισσότερο ως κάλυψη για να πολεμήσει τους Κούρδους αντάρτες και η Ρωσία φέρεται να επιτίθεται σε ομάδες αντίθετες στον Άσαντ, όπως και σε γνωστά προπύργια του Ισλαμικού Κράτους.

Η ασάφεια της θέσης της Τουρκίας, ιδίως, εξηγεί και την άγρια αντίδραση του προέδρου της Ρωσίας, ο οποίος περιέγραψε την κατάρριψη του αεροπλάνου της Ρωσίας ως «πισώπλατη μαχαιριά» από «συνένοχους των τρομοκρατών». Πρέπει, βέβαια, να εξετάσει και την πτυχή στο εσωτερικό. Η απώλεια ενός ρωσικού αεροπλάνου και ενός πιλότου, έρχεται μόλις τρεις εβδομάδες μετά τη συντριβή ενός εμπορικού ρωσικού επιβατηγού αεροπλάνου, που η Μόσχα δέχεται τώρα ότι καταρρίφθηκε από μια βόμβα. Αμφότερες οι απώλειες θα μπορούσαν να απειλήσουν τη λαϊκή στήριξη ρεκόρ στον Πούτιν, που έχει απολαύσει μετά την προσάρτηση της Κριμαίας.

Για τον Πούτιν, όμως, μία τουλάχιστον ίση ανησυχία είναι πιθανό να είναι η μοίρα των διεθνών συζητήσεων σχετικά με τη Συρία, που δεν έχουν ακόμα χαρακτηριστεί ως μια ειρηνευτική διαδικασία. Αυτές πρέπει να θεωρηθούν κάτι καλό - και είναι δίκαιο να πούμε ότι η Ρωσία, με την απόφασή της να συμμετάσχει στον πόλεμο της Συρίας και λόγω των εναλλακτικών διαύλων επικοινωνίας με τον Άσαντ και ορισμένες ομάδες ανταρτών, ήταν σε μια μοναδική θέση να αρχίσει τις συνομιλίες.

Αλλά η Μόσχα, και ο Πούτιν προσωπικά, έχουν επενδύσει περισσότερο στις συνομιλίες που έχουν ξεκινήσει στη Βιέννη παρά σε μια ενδεχόμενη διευθέτηση της ειρήνης. Θα μπορούσε να προσφέρει στη Ρωσία την επιστροφή του διεθνούς κύρους της, μετά τις δυτικές προσπάθειες να απομονώσουν το Κρεμλίνο για το θέμα της Ουκρανίας. Η υπογραφή της Τουρκίας σε οποιαδήποτε συμφωνία είναι τόσο απαραίτητη όσο κανενός άλλου. Υπό την έννοια αυτή, η εικόνα του ρωσικού αεροπλάνου της Ρωσίας καθώς συντρίβεται στη γη αρχίζει να μοιάζει πολύ σαν μια μεταφορά, τόσο για τις άμεσες προοπτικές της ειρήνης στη Συρία όσο και για τις ελπίδες του Πούτιν να κάνει τη Ρωσία έναν παγκόσμιο διπλωματικό παίκτη.

theguardian.com

Διαβάστε περισσότερα