Πώς τα τοξικά δάνεια απειλούν την παγκόσμια ανάπτυξη

Το πρόβλημα είναι τα γιγαντιαία, λιμνάζοντα νερά των δανείων που οι εταιρείες και οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται να αποπληρώσουν. Οι επισφάλειες αποτέλεσαν τροχοπέδη για την οικονομική δραστηριότητα από την οικονομική κρίση του 2008, αλλά τους τελευταίους μήνες η απειλή των επισφαλών δανείων φαίνεται να αυξάνεται. Η Κίνα είναι η μεγαλύτερη πηγή ανησυχίας. Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν ότι το διαταραγμένο πιστωτικό σύστημα της Κίνας θα μπορούσε να υπερβαίνει τα 5 τρις δολάρια, ένα εντυπωσιακό νούμερο που ισοδυναμεί με το μισό μέγεθος της ετήσιας οικονομικής παραγωγής της χώρας.

Τα

επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι κινεζικές τράπεζες περιόρισαν τον δανεισμό τους τον Δεκέμβριο. Εάν εξακολουθήσουν να υπάρχουν τέτοιες τάσεις, η οικονομία της Κίνας, η δεύτερη μεγαλύτερη στον κόσμο μετά τις Ηνωμένες Πολιτείες, μπορεί να επιβραδυνθεί ακόμη περισσότερο από ό,τι επιβραδύνεται ήδη, πλήττοντας περαιτέρω πολλές χώρες που επί χρόνια στηρίχθηκαν στην Κίνα για την ανάπτυξή τους. Αλλά δεν είναι μόνο η Κίνα. Όπου οι κυβερνήσεις και οι κεντρικές τράπεζες εξαπέλυσαν επιθετικές πολιτικές τόνωσης κατά τα τελευταία χρόνια, ακολούθησε μια τοξική περίοδος χρέους. Στις Ηνωμένες Πολιτείες, χρειάστηκαν πολλοί μήνες για να μειωθούν οι αθετήσεις στεγαστικών δανείων μετά την πιο πρόσφατη κατάρρευση της στεγαστικής αγοράς - και οι εταιρείες ενέργειας αγωνίζονται για να εξοφλήσουν το φθηνό χρήμα που δανείστηκαν για να συσσωρεύσουν στην έκρηξη του σχιστόλιθου.

Στην Ευρώπη, οι αναλυτές λένε ότι τα επισφαλή δάνεια συνολικά ξεπερνούν το 1 τρις δολάρια. Πολλές μεγάλες ευρωπαϊκές τράπεζες εξακολουθούν να βαρύνονται με ανεξόφλητα δάνεια, περιπλέκοντας τις προσπάθειες των φορέων χάραξης πολιτικής να αναβιώσουν την οικονομία της ηπείρου. Η Ιταλία, για παράδειγμα, ανακοίνωσε ένα σχέδιο την περασμένη εβδομάδα για να "καθαρίσει" τα κόκκινα δάνεια από τον βραδυκίνητο τραπεζικό κλάδο της.

Τα επισφαλή δάνεια είναι επίσης σε άνοδο σε μεγαλύτερες τράπεζες της Βραζιλίας, καθώς η χώρα παλεύει με τις επιπτώσεις μιας τεράστιας πιστωτικής κραιπάλης. "Αν έχετε μια έκρηξη και στη συνέχεια μια πτώση, δημιουργούνται οικονομικές απώλειες", δήλωσε ο Alberto Gallo, επικεφαλής της παγκόσμιας μακροοικονομικής πιστωτικής έρευνας στη Royal Bank of Scotland στο Λονδίνο. "Μπορεί κάποιος να ελπίζει ότι οι απώλειες θα μετατραπούν σε κέρδη μια μέρα, αλλά αν δεν συμβεί αυτό είναι μια τροχοπέδη για την οικονομία".

Στις καλές εποχές, οι εταιρείες και οι άνθρωποι παίρνουν νέα δάνεια, συχνά με χαμηλά επιτόκια, για να αγοράσουν αγαθά και υπηρεσίες. Όταν οι οικονομίες μπαίνουν σε ύφεση, πολλοί δανειολήπτες είναι δύσκολο να πληρώσουν αυτά τα χρέη. Και όσο μεγαλύτερη είναι η έκρηξη, τόσο πιο όξινο είναι το χρέος που έχει μείνει πίσω για να αντιμετωπίσουν οι τραπεζίτες και οι φορείς χάραξης πολιτικής.

Στη θεωρία, είναι λογικό οι τράπεζες να αναγνωρίσουν γρήγορα τις απώλειες που είναι ενσωματωμένες σε επισφαλή δάνεια - και στη συνέχεια να καλύψουν αυτές τις απώλειες από την αύξηση νέων κεφαλαίων. Οι μη προβληματικές τράπεζες είναι πιο πιθανό να αρχίσουν να δανείζουν και πάλι - και έτσι να διαδραματίσουν το ρόλο τους, τροφοδοτώντας την ανάκαμψη.

Αλλά στην πραγματικότητα, αυτή η προσέγγιση μπορεί να είναι δύσκολο να πραγματοποιηθεί. Αναγνωρίζοντας τις ζημιές από επισφαλή δάνεια μπορεί να σημαίνει ότι πιέζουν τους εταιρικούς δανειολήπτες σε πτώχευση και τα νοικοκυριά σε αποκλεισμό. Οι διαταραχές αυτές μπορεί να "παγώσουν" την οικονομία, να απαιτούν αντιλαϊκές διασώσεις από τους φορολογούμενους και να έχουν οδυνηρές κοινωνικές συνέπειες. Και σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο για τις τράπεζες να συγκεντρώσουν νέα κεφάλαια στις αγορές.

Ακόμα κι έτσι, το μειονέκτημα στην καθυστέρηση της εκκαθάρισης είναι ότι οι τράπεζες παραμένουν "τραυματισμένες" και διστάζουν να δανείσουν, αποσβένοντας οποιαδήποτε ανάκαμψη συμβαίνει. Η Ιαπωνία, λένε οι οικονομολόγοι, περίμενε πάρα πολύ καιρό μετά την πιστωτική έκρηξη της δεκαετίας του 1980 για να αναγκάσει τις τράπεζες της να αναγνωρίσουν τις τεράστιες απώλειες -και, ως αποτέλεσμα, η οικονομία υποφέρει για πολλά χρόνια μετά.

Τώρα, πολλοί εμπειρογνώμονες του τραπεζικού τομέα αρχίζουν να ανησυχούν για τα επισφαλή δάνεια της Κίνας. Οι φόβοι ότι η οικονομία της χώρας επιβραδύνεται έχουν επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό τις παγκόσμιες αγορές κατά τους τελευταίους μήνες, διότι μία ασθενής Κίνα μπορεί να επιβραδύνει την ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο. Πολλές από αυτές τις ανησυχίες επικεντρώνονται στην τραπεζική βιομηχανία της Κίνας. Τα τελευταία χρόνια, οι τράπεζες και άλλες χρηματοοικονομικές εταιρείες στην Κίνα εξέδωσαν ένα παλιρροιακό κύμα νέων δανείων και άλλων πιστωτικών προϊόντων, πολλά από τα οποία δεν θα επιστραφούν στο ακέραιο.

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας της Κίνας θα έχει δάνεια και άλλα χρηματοοικονομικά περιουσιακά στοιχεία 30 τρις δολ. στο τέλος του τρέχοντος έτους, σε σχέση με 9 τρις δολ. πριν από επτά χρόνια, σχολιάζει η αναλύτρια Τσαρλέν Τσου. "Ο κόσμος δεν έχει δει ποτέ την πιστωτική επέκταση αυτού του μεγέθους σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα", σχολιάζει. "Πιστεύουμε ότι έχει επηρεάσει, άμεσα ή έμμεσα, σχεδόν κάθε τιμή των περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο, το οποίο είναι ο λόγος που η αγορά είναι τόσο νευρική σχετικά με την ιδέα ότι τα πιστωτικά προβλήματα στην Κίνα θα μπορούσαν να αποκαλυφθούν".

Τα επίσημα στοιχεία για τα επισφαλή δάνεια στην Κίνα πιθανότατα δεν αποτυπώνουν το μέγεθος του προβλήματος, λένε οι αναλυτές. Στην ανάλυσή της, η Τσου εκτιμά ότι στο τέλος του 2016, μέχρι και το 22 τοις εκατό των δανείων και των περιουσιακών στοιχείων του κινεζικού χρηματοπιστωτικού συστήματος θα είναι 'μη εξυπηρετούμενα'. Σε όρους δολαρίου, αυτό σημαίνει 6,6 τρις προβληματικών δανείων και περιουσιακών στοιχείων.

"Αυτή η εκτίμηση δεν είναι πραγματικά παράλογη", δήλωσε η Τσου . "Έχουμε δει παρόμοιες αναλογίες και σε άλλες χώρες. Αυτό που είναι διαφορετικό είναι η κλίμακα, η οποία αντανακλά το μαζικό μέγεθος της πιστωτικής άνθηση της Κίνας. "Εκτιμά ότι τα επισφαλή δάνεια θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε πραγματικές ζημίες 4,4 τρις δολ.

Αν και δεν υπάρχουν αρκετά επίσημα στοιχεία για να καταλήξουμε σε μια ακριβή εικόνα για τα επισφαλή δάνεια, άλλοι αναλυτές έχουν καταλήξει σε μια εκτίμηση περίπου 5 τρις δολ.

Δεδομένης της ομιχλώδους κατάστασης στον κινεζικό χρηματοπιστωτικό κλάδο, άλλοι αναλυτές καταλήγουν σε βασικές εκτιμήσεις για τα επισφαλή δάνεια. Ο Christopher Balding, αναπληρωτής καθηγητής στο HSBC School of Business στο Πανεπιστήμιο του Πεκίνου, δήλωσε ότι η ανάλυση των τόκων επιχειρήσεων στις κινεζικές τράπεζες δείχνει ότι το 8 τοις εκατό των δανείων προς τις επιχειρήσεις μπορεί να έχει πρόβλημα. Ο Balding είπε επίσης ότι ήταν πιθανό ο αριθμός των κόκκινων δανείων στο συνολικό χρηματοπιστωτικό σύστημα της Κίνας να είναι υψηλότερος.

Η διαφαινόμενη ερώτηση για την παγκόσμια οικονομία, όμως, είναι πώς η Κίνα θα μπορούσε να ασχοληθεί με το τεράστιο "βουνό" των επισφαλών απαιτήσεων.

Μετά από μια προηγούμενη πιστωτική έκρηξη στη δεκαετία του 1990, η κινεζική κυβέρνηση παρείχε οικονομική υποστήριξη για να βοηθήσει να "καθαρίσουν" οι τράπεζες της χώρας. Αλλά το κόστος των αντίστοιχων παρεμβάσεων σήμερα θα μπορούσε να είναι πολύ πιο υψηλό, δεδομένου του μεγέθους της τελευταίας πιστωτικής έκρηξης. Και πιο άμεσα, η αύξηση των επισφαλειών θα μπορούσε να πιέσει τον δανεισμό σε ισχυρές επιχειρήσεις, υπονομεύοντας την οικονομική ανάπτυξη. "Η αίσθησή μου είναι ότι οι Κινέζοι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής φαίνονται τρομαγμένοι" είπε ο κ Balding. "Πραγματικά δεν ξέρουν τι να κάνουν".

Στην Ευρώπη, για παράδειγμα, ορισμένες χώρες χρειάστηκαν χρόνια για να μάθουν να χειρίζονται τα επισφαλή δάνεια των τραπεζών τους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η καθυστέρηση προέκυψε από την απροθυμία, τουλάχιστον εν μέρει, να διώξουν τους ανθρώπους από τα σπίτια τους. Παρότι οι μεγαλύτερες τράπεζες της Ιρλανδίας υπέστησαν τεράστιες απώλειες, μετά την οικονομική κρίση, υποχώρησαν και δεν έδιωξαν πολλούς δανειολήπτες που δεν πλήρωναν από τα σπίτια τους. Τα τελευταία χρόνια, η ιρλανδική κυβέρνηση έχει επιδοθεί σε ένα ευρέως διαδεδομένο σχέδιο που έχει ως στόχο να μειώσει το φορτίο του χρέους των ιδιοκτητών ακινήτων. Αυτή η ανοχή δεν φαίνεται να έχει αποδυναμώσει την ιρλανδική οικονομία, η οποία έχει ανακάμψει με ταχύτερους ρυθμούς από ό,τι εκείνες των άλλων ευρωπαϊκών χωρών.

Παρόλα αυτά, οι κίνδυνοι της μεγάλης αναμονής είναι εμφανείς στην Ιταλία, η οποία τον Ιανουάριο ανακοίνωσε μια πρόταση για να βοηθήσει τις τράπεζες να πουλήσουν τα επισφαλή δάνειά τους. Ορισμένοι επικριτές του σχεδίου λένε ότι μοιάζει με ένα κυβερνητικό σχέδιο διάσωσης των τραπεζών, ενώ άλλοι σκεπτικιστές λένε ότι οι τράπεζες μπορεί να μην το χρησιμοποιήσουν επειδή φαίνεται πάρα πολύ ακριβό. "Το μεγάλο πρόβλημα στο ιταλικό σύστημα είναι ότι ενήργησε πολύ αργά", δήλωσε η Silvia Merler, συνεργάτης της εταιρείας ερευνών Bruegel, που επικεντρώνεται σε οικονομικά θέματα. "Θα μπορούσαν να είχαν κάνει κάτι πιο έξυπνο - και θα μπορούσαν να το είχαν κάνει νωρίτερα".

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα