Ολλανδικές εκλογές: Ένας δείκτης, αλλά όχι η λυδία λίθος

Τελειώσαμε με το πρώτο πρόβλημα, μένουν άλλα δύο. Οι ολλανδικές εκλογές, οι πρώτες σημαντικές εκλογές μετά το βρετανικό δημοψήφισμα και την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ, θεωρήθηκαν ευρέως ως λυδία λίθος

για τη δύναμη του αντισυστημικού λαϊκισμού ενόψει παρόμοιων εκλογών στην Ευρώπη φέτος. Μια νίκη του αντι-ισλαμιστικού, αντιευρωπαϊκού Κόμματος της Ελευθερίας του Γκέερτ Βίλντερς, θα ήταν το τρίτο ντόμινο που πέφτει σε μια σειρά που θα μπορούσε να περιλαμβάνει μια νίκη για το Εθνικό Μέτωπο της Μαρίν Λεπέν στη Γαλλία, μια ισχυρή παρουσία του αντιμεταναστευτικού AFD στη Γερμανία - και την ενδεχόμενη διάλυση της ΕΕ.

Ο ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε έκανε σαφές για τις ολλανδικές εκλογές αυτή την εβδομάδα ότι - μετά τις ανατροπές του Brexit και του Τραμπ- τις θεωρεί ως "προημιτελικό" σε έναν διαγωνισμό με πέντε γύρους, στον οποίο "ο ημιτελικός είναι οι γαλλικές εκλογές, και ο τελικός οι γερμανικές εκλογές".

Ήταν βολικό για τον Ρούτε να πλαισιώσει τις εκλογές ως μια αμφίρροπη μάχη ανάμεσα στο κεντροδεξιό, φιλελεύθερο κόμμα του VVD και το PVV του Βίλντερς, επιτρέποντάς του να τις παρουσιάσει ως μια σύγκρουση μεταξύ του status quo και του λαϊκισμού, της συνέχειας και του χάους. Αλλά υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους το σχέδιο δεν ταίριαζε πραγματικά - και γιατί μια νίκη Βίλντερς, ενώ αναμφισβήτητα θα ήταν ένα ισχυρό συμβολικό πλήγμα, δεν θα ενεργοποιούσε αναγκαστικά μια αλυσίδα γεγονότων που θα απειλούσαν την επιβίωση του μπλοκ.

Οι ολλανδικές εκλογές διέφεραν από την εκλογή του Τραμπ και το δημοψήφισμα του Brexit. Εκείνα ήταν αποφάσεις στις οποίες "ο νικητής τα παίρνει όλα" και για τις οποίες ο νικητής χρειαζόταν 50% - ή στις εκλογές των ΗΠΑ σχεδόν το 50%- των ψήφων. Στην Ολλανδία, 28 κόμματα ήταν υποψήφια, έξι από τα οποία - έχοντας καταμετρηθεί το 95% των ψήφων- θα καταλήξουν με 10 ή περισσότερους βουλευτές στην κάτω Βουλή των 150 εδρών. Το VVD του Ρούτε ήταν μακράν το μεγαλύτερο κόμμα με 33 έδρες, με το PVV του Βίλντερς να ακολουθεί με 20.

Το αποτέλεσμα ούτως ή άλλως θα ήταν ένας συνασπισμός από τουλάχιστον τέσσερα, πιθανώς πέντε, κόμματα που θα χρειάζονταν πολλοί μήνες για να σχηματιστεί και να κυβερνήσεις με συμβιβασμό και συναίνεση. Και όλα τα κύρια κόμματα είχαν δεσμευτεί να μην συνεργαστούν με τον Βίλντερς. Έτσι, ακόμη και αν το PVV είχε καταλήξει ως το μεγαλύτερο κόμμα, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα είχε αποκλειστεί από την κυβέρνηση. Εάν από κάποιο θαύμα αυτό δεν συνέβαινε, προκειμένου να περάσει νέα νομοθεσία θα χρειαζόταν, εκτός από την κάτω βουλή, και την ολλανδική Γερουσία - όπου διαθέτει σήμερα εννέα από τις 75 έδρες.

Ο Βίλντερς μπορεί να προκαλεί συγκρίσεις με το Τραμπ και το Brexit -στο χτένισμα, το σύνθημα της εκστρατείας ("Να πάρουμε πίσω τη χώρα μας"), την παρουσίαση και την αξιοσημείωτη προτίμηση να επικοινωνεί μέσω Twitter- αλλά ποτέ δεν ήταν σαφές κατά πόσο το πρόγραμμά του θα μπορούσε να εφαρμοστεί στην πράξη. Ούτε ήταν πιθανόν οι Ολλανδοί να ψηφίσουν για να εγκαταλείψουν την ΕΕ σύντομα. Η προοπτική ενός δημοψηφίσματος "Nexit" συζητούνταν στο εξωτερικό, αλλά ούτε τα άλλα κόμματα θα την υποστήριζαν, ούτε υπάρχει καμία απόδειξη ότι θα το έκανε η πλειοψηφία των ψηφοφόρων.

Η ακροδεξιά στη Γαλλία και τη Γερμανία, βεβαίως, θα χαιρέτιζε μια νίκη του Βίλντερς ως εθνικιστικό, αντισυστημικό θρίαμβο. Όμως, παρότι χαιρέτισαν έντονα τόσο το Brexit όσο και τη νίκη Τραμπ ως την αρχή μιας "πατριωτικής επανάστασης", το Εθνικό Μέτωπο στη Γαλλία και το AFD στη Γερμανία δεν είδαν καμία βελτίωση στις δημοσκοπήσεις τους στη συνέχεια.

Οι γαλλικές προεδρικές εκλογές, που θα γίνουν σε δύο γύρους τον Απρίλιο και τον Μάιο, μοιάζουν με το δημοψήφισμα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις εκλογές στις ΗΠΑ περισσότερο: σε αντίθεση με την Ολλανδία, θα είναι ένας "νικητής που τα παίρνει όλα" -και οι Γάλλοι ψηφίζουν Πρόεδρο, και όχι κοινοβούλιο. Αν και εξωφρενικά απρόβλεπτος, ο δεύτερος γύρος φαίνεται να είναι Λεπέν εναντίον του κεντρώου ανεξάρτητου Εμανουέλ Μακρόν. Οι τρέχουσες δημοσκοπήσεις δίνουν στον Μακρόν ένα προβάδισμα 20 μονάδων, αλλά εξακολουθεί να είναι πολύ πιθανή μια νίκη της Λεπέν.

Αυτό θα αποδειχθεί ένα σεισμικό σοκ, αν μη τι άλλο για τις αγορές που φοβούνται ότι η ακροδεξιά υποψήφια θα εκπληρώσει τις υποσχέσεις της εκστρατείας της: θα βγάλει τη Γαλλία από το ευρώ, θέτοντας τους όρους για μια "νέα σχέση" με την ΕΕ σε δημοψήφισμα.

Ούτε η ΕΕ ούτε το ευρώ θα επιβιώσουν. Είναι σημαντικό, όμως, ότι οι Γάλλοι θα διεξάγουν βουλευτικές εκλογές επίσης τον Ιούνιο - που θα μπορούσαν να καταστήσουν δύσκολο, αν όχι αδύνατο, την πιθανότητα μία Πρόεδρος Λεπέν να οργανώσει δημοψήφισμα για Frexit.

Το σύνταγμα της Γαλλίας περιέχει τη φράση: "Η Δημοκρατία είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης". Η αλλαγή αυτού του συντάγματος απαιτεί την έγκριση τόσο της άνω όσο και της κάτω Βουλής, καθώς και ένα δημοψήφισμα για την αλλαγή. Προς το παρόν, το Εθνικό Μέτωπο έχει δύο από τους 577 βουλευτές στην κάτω Βουλή. Για την πλειοψηφία, θα πρέπει να κερδίσει 287 ακόμα στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουνίου. (Επίσης, έχει δύο γερουσιαστές στην άνω Βουλή, από τους 348).

Επιπλέον, ενώ ένας Γάλλος πρόεδρος μπορεί κατ' αρχήν να ζητήσει δημοψήφισμα χωρίς την υποστήριξη του Κογκρέσου, αυτός ή αυτή δεν μπορεί να το πράξει χωρίς την άδεια του συνταγματικού δικαστηρίου της Γαλλίας - που θα ήταν απίθανο να τη δώσει. Και ακόμα κι αν, ενάντια σε όλες τις πιθανότητες, η Λεπέν κατάφερνε να διενεργήσει δημοψήφισμα για την έξοδο της Γαλλίας από την ΕΕ, τίποτα δεν δείχνει προς το παρόν ότι η πλειοψηφία των ψηφοφόρων θα το υποστηρίξει (ή έστω μια κίνηση για να εγκαταλείψει το ευρώ).

Είναι δύσκολο να υποτιμήσουμε τη δύναμη του ψυχολογικού πλήγματος στην Ευρώπη από μια νίκη της Λεπέν. Η Ένωση θα ταραζόταν συθέμελα. Αλλά δεν είναι σαφές πόσα από τα σχέδια της Λεπέν για την ΕΕ είναι δυνατόν να εφαρμοστούν.

Στη Γερμανία, ομοίως, η αύξηση του δεξιού, λαϊκιστικού κόμματος Εναλλακτική για τη Γερμανία, εξαιτίας και της μεταναστευτικής κρίσης της Ευρώπης, φαινόταν κάποτε ασταμάτητη. Αλλά έφτασε στο 15% το Σεπτέμβριο και τώρα έπεσε στο 8%. Σε αυτή τη μορφή, ενώ μπορεί κάλλιστα να κερδίσει έδρες στο ομοσπονδιακό κοινοβούλιο για πρώτη φορά, οι πιθανότητες του να συμμετέχει στις συνομιλίες συνασπισμού το Σεπτέμβριο είναι ελάχιστες - ιδίως δεδομένου ότι τα μεγαλύτερα κεντρώα κόμματα αρνούνται να συνεργαστούν μαζί του.

Όσα ντόμινο και αν έχουν πέσει φέτος - αν έπεσε κάποιο- το τέλος της φιλελεύθερης παγκόσμιας τάξης μπορεί να μην είναι και τόσο κοντά.

theguardian.com

Διαβάστε περισσότερα