Οι επιθέσεις στο Παρίσι αποκαλύπτουν τα στρατηγικά όρια του ISIS

Η παγκοσμιοποιημένη τρομοκρατία δεν είναι πιο αποτελεσματική, στρατηγικά, από τη διεξαγωγή αεροπορικών βομβαρδισμών χωρίς χερσαίες δυνάμεις, σχολιάζει ο Olivier Roy, καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας.

Όπως δήλωσε ο Πρόεδρος της Γαλλίας Φρανσουά Ολάντ, η χώρα βρίσκεται σε πόλεμο με το Ισλαμικό Κράτος. Η Γαλλία θεωρεί ότι η Ισλαμική ομάδα, γνωστή επίσης και ως ISIS,

είναι ο μεγαλύτερος εχθρός της σήμερα. Το πολεμά στην πρώτη γραμμή, στο πλευρό των Αμερικανών στη Μέση Ανατολή, και ως το μοναδικό δυτικό έθνος στο Σαχέλ. Έχει δεσμεύσει για αυτή τη μάχη, που ξεκίνησε για πρώτη φορά το 2013 στο Μάλι, ένα πολύ μεγαλύτερο αριθμό ενόπλων δυνάμεων από τις Ηνωμένες Πολιτείες.

Την Παρασκευή το βράδυ, η Γαλλία κατέβαλε το τίμημα γι' αυτό. Τα μηνύματα αλληλεγγύης έκτοτε άρχισαν να έρχονται από όλο τον δυτικό κόσμο. Ωστόσο, η Γαλλία στέκεται μόνη παραδόξως: Μέχρι τώρα, κανένα άλλο κράτος δεν έχει αντιμετωπίσει το ISIS ως τη μεγαλύτερη στρατηγική απειλή για τον κόσμο σήμερα. Οι βασικοί παίκτες στη Μέση Ανατολή κρίνουν άλλους εχθρούς ως πιο σημαντικούς. Ο βασικός αντίπαλος του Μπασάρ αλ-Ασάντ είναι η συριακή αντιπολίτευση – που αποτελεί τώρα και τον κύριο στόχο της Ρωσίας, η οποία τον υποστηρίζει. Ο Άσαντ θα επωφεληθεί βέβαια από το να μην υπάρχει τίποτα ανάμεσα σε αυτόν και το ISIS: αυτό θα του επιτρέψει να αναδειχθεί ως το τελευταίο προπύργιο ενάντια στην ισλαμική τρομοκρατία και να διεκδικήσει εκ νέου στα μάτια της Δύσης τη νομιμότητα που έχασε από τόσο βίαια από την καταστολή σε δικούς του ανθρώπους.

Η τουρκική κυβέρνηση είναι πολύ σαφής: ο κυριότερος εχθρός της είναι οι κουρδικές αποσχιστικές τάσεις. Και μια νίκη των Κούρδων της Συρίας έναντι του ISIS θα μπορούσε να επιτρέψει το Εργατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (PKK), να κερδίσει ασυλία και να συνεχίσει τον ένοπλο αγώνα της εναντίον της Τουρκίας. Οι Κούρδοι, είτε στη Συρία είτε στο Ιράκ, δεν επιδιώκουν τόσο την συντριβή του ISIS, όσο την υπεράσπιση των νέων συνόρων τους. Ελπίζουν ότι ο αραβικός κόσμος θα διαιρεθεί πιο πολύ από ποτέ. Θέλουν να αξιοποιήσουν το Σιντζάρ επειδή είναι σε μια κουρδική περιοχή. Αλλά δεν θα επιτεθούν στη Μοσούλη, διότι αυτό θα έδινε πλεονέκτημα στη Βαγδάτη. Για τους Κούρδους του Ιράκ, ο κύριος κίνδυνος είναι να δουν μια ισχυρή κεντρική κυβέρνηση να προκύπτει στη Βαγδάτη, γι 'αυτό θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την de facto ανεξαρτησία του ιρακινού Κουρδιστάν σήμερα. Το ISIS στέκεται στο δρόμο της δημιουργίας μιας τέτοιας εξουσίας.

Οι σιίτες του Ιράκ, άσχετα με την πίεση που δέχονται από την Αμερική, δεν φαίνονται έτοιμοι να πεθάνουν για να διεκδικήσουν τη Φαλούτζα. Θα υπερασπιστούν τα σεκταριστικά σύνορα και ποτέ δεν θα αφήσουν να πέσει η Βαγδάτη. Αλλά δεν βιάζονται να φέρουν τη σουνιτική μειονότητα πίσω στο πολιτικό ρεύμα του Ιράκ. Αν το κάνουν, θα πρέπει να μοιραστούν την εξουσία με αυτό.

Για τους Σαουδάραβες, ο κύριος εχθρός δεν είναι το ISIS, το οποίο αντιπροσωπεύει μια μορφή σουνιτικού ριζοσπαστισμού που πάντα υποστήριζαν. Έτσι δεν κάνουν τίποτα εναντίον του -κύριος εχθρός τους είναι το Ιράν. Οι Ιρανοί, από την πλευρά τους, θέλουν να περιοριστεί το ISIS, αλλά όχι κατ 'ανάγκη να το καταστρέψουν: η ίδια η ύπαρξή του, εμποδίζει την επιστροφή του είδους του αραβικού σουνιτικού συνασπισμού που τους προκάλεσε τόσα προβλήματα κατά τη διάρκεια του πολέμου τους με το Ιράκ υπό τον Σαντάμ Χουσεΐν.

Μετά, υπάρχει και το Ισραήλ, το οποίο μπορεί να είναι ευχαριστημένο μόνο αν βλέπει τη Χεζμπολάχ να πολεμά τους Άραβες, τη Συρία καταρρέει, το Ιράν να βυθίζεται σε έναν αβέβαιο πόλεμο και όλοι να ξεχνούν το παλαιστινιακό. Εν ολίγοις, δεν υπάρχει κανένας περιφερειακός παίκτης πρόθυμος να στείλει δυνάμει, στρατεύματα σε ετοιμότητα, για να διεκδικήσει γη από το ISIS. Από την άλλη όμως, σε αντίθεση μετά την 11η Σεπτεμβρίου, ούτε οι Αμερικανοί είναι πρόθυμοι. Η σημερινή στρατηγική των Ηνωμένων Πολιτειών βασίζεται στην διεξαγωγή ενός πολέμου από μακριά, με βάση τις εναέριες επιχειρήσεις. Η Ουάσιγκτον δεν έχει την πολιτική βούληση να στείλει χερσαίες δυνάμεις. Πρέπει να περιορίσει το ISIS σκοτώνοντας τρομοκράτες μέσω βομβών και drones.

Αλλά ο πόλεμος δεν κερδίζεται χωρίς χερσαίες δυνάμεις. Ωστόσο, αν η Γαλλία δεν διαθέτει τα μέσα για να ανταποκριθεί στις φιλοδοξίες της, ευτυχώς γι’ αυτήν, το ίδιο συμβαίνει και με το ISIS. Όπως και με την Αλ Κάιντα στο παρελθόν, οι επιτυχίες του ISIS ανέρχονται στα μεγάλα πρωτοσέλιδα και στην προσοχή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Το σύστημα του ISIS έχει ήδη φτάσει στα όριά του.

Είχε δύο αιχμές: αστραπιαία εδαφική επέκταση και σοκ και δέος. Το ISIS είναι με το ζόρι ένα ισλαμικό «κράτος», μόνο και μόνο επειδή, σε αντίθεση με τους Ταλιμπάν, δεν διεκδικεί συγκεκριμένη περιοχή ή όρια. Είναι περισσότερο σαν ένα χαλιφάτο, που λειτουργεί πάντα με κατακτήσεις - καταλαμβάνει νέα εδάφη, συσπειρώνει μουσουλμάνους από όλο τον κόσμο- σαν το μουσουλμανικό επεκτατικό κίνημα κατά τη διάρκεια του πρώτου αιώνα του Ισλάμ. Αυτό το χαρακτηριστικό έχει προσελκύσει χιλιάδες εθελοντές, που εντάσσονται με την ιδέα του αγώνα για ένα παγκόσμιο Ισλάμ, αντί για ένα κομμάτι της Μέσης Ανατολής.

Αλλά η προσέγγιση του ISIS είναι περιορισμένη: δεν υπάρχουν πλέον περιοχές στις οποίες μπορεί να επεκταθεί με τον ισχυρισμό ότι είναι υπερασπιστής των σουνιτών πληθυσμών. Στα βόρεια, υπάρχουν Κούρδοι, προς τα ανατολικά, σιίτες του Ιράκ, προς τα δυτικά, Αλεβίτες, που προστατεύονται πλέον από τους Ρώσους. Και όλοι αυτοί του αντιστέκονται. Προς τα νότια, ούτε οι Λιβανέζοι, οι οποίοι ανησυχούν για την εισροή προσφύγων από τη Συρία, ούτε οι Ιορδανοί, οι οποίοι εξακολουθούν να παραπαίουν από την φρικτή εκτέλεση ενός από τους πιλότους τους, ούτε οι Παλαιστίνιοι έχουν υποκύψει στη γοητεία του ISIS. Κολλημένο στη Μέση Ανατολή, το ISIS ορμάει στην παγκόσμια τρομοκρατία.

Η επίθεση εναντίον της Χεζμπολάχ στη Βηρυτό, η επίθεση εναντίον των Ρώσων στο Σαρμ ελ Σέιχ και οι επιθέσεις στο Παρίσι, είχαν τον ίδιο στόχο: την τρομοκρατία. Αλλά ακριβώς όπως η εκτέλεση του ιορδανού πιλότου πυροδότησε πατριωτισμό μεταξύ ακόμη και ετερογενών πληθυσμών της Ιορδανίας, οι επιθέσεις στο Παρίσι θα μετατρέψουν τη μάχη κατά του ISIS σε μια εθνική υπόθεση. Το ISIS θα συναντήσει τα ίδια εμπόδια με την Αλ Κάιντα: η παγκοσμιοποιημένη τρομοκρατία δεν είναι πιο αποτελεσματική, στρατηγικά, από τη διεξαγωγή αεροπορικών βομβαρδισμών χωρίς χερσαίες δυνάμεις. Όπως και η Αλ Κάιντα, το ISIS δεν έχει καμία υποστήριξη από τους μουσουλμάνους που ζουν στην Ευρώπη. Στρατολογεί μόνο από το περιθώριο.

Το ερώτημα τώρα είναι πώς να μεταφραστεί σε δράση η οργή που προκλήθηκε από τις επιθέσεις της Παρασκευής στο Παρίσι. Μια τεράστια χερσαία επιχείρηση από δυτικές δυνάμεις, όπως αυτή που διεξήχθη στο Αφγανιστάν το 2001, φαίνεται εκτός συζήτησης, έστω και μόνο επειδή μία διεθνής παρέμβαση θα οδηγήσει σε ατελείωτες τοπικές συγκρούσεις. Μια συντονισμένη επίθεση των τοπικών δυνάμεων φαίνεται απίθανη, δεδομένων των διαφορών μεταξύ των στόχων τους και της υστεροβουλίας: θα απαιτούσε την επίτευξη μιας πολιτικής συμφωνίας μεταξύ των περιφερειακών φορέων, ξεκινώντας με τη Σαουδική Αραβία και το Ιράν.

Έτσι, ο δρόμος είναι μακρύς, εκτός και αν το ISIS καταρρεύσει ξαφνικά υπό τη ματαιοδοξία των δικών του επεκτατικών βλέψεων ή εντάσεων μεταξύ των ξένων μαχητών και των τοπικών αραβικών πληθυσμών. Εν πάση περιπτώσει, το ISIS είναι ο χειρότερος εχθρός του εαυτού του.

nytimes.com

Διαβάστε περισσότερα