Ο Μακρόν, η Λεπέν και τα όρια του εθνικισμού

Ο αρχικός πυρήνας της ΕΕ σκληραίνει σε μια διεθνιστική στάση, σχολιάζει ο Gideon Rachman.

Ο πρώτος γύρος των γαλλικών προεδρικών εκλογών επιβεβαίωσε τη νέα τάση στη διεθνή πολιτική. Στη μία χώρα μετά την άλλη, ο σημαντικότερος πολιτικός διαχωρισμός δεν είναι πλέον μεταξύ αριστεράς και δεξιάς - αλλά μεταξύ εθνικιστών και διεθνιστών. Η σημαντική χρονιά για τους εθνικιστές ήταν το 2016 -με το Brexit στη Βρετανία και τη νίκη του Ντόναλντ Τραμπ στις ΗΠΑ. Αλλά οι γαλλικές

Η αναμέτρηση μεταξύ της Μαρίν Λεπέν και του Εμανουέλ Μακρόν στον τελευταίο γύρο των εκλογών στις 7 Μαΐου θα είναι μία κλασική αναμέτρηση μεταξύ μίας εθνικίστριας και ενός διεθνιστή. Η Λεπέν θέλει να αποσύρει τη Γαλλία από το ενιαίο ευρωπαϊκό νόμισμα, να αυξήσει τους δασμούς, να ενισχύσει τους ελέγχους στα σύνορα και να πατάξει τη μετανάστευση. Ο Μακρόν είναι ένας ένθερμος υποστηρικτής της ΕΕ και πιστός στο ανοικτό εμπόριο και σε μια φιλελεύθερη στάση απέναντι στους πρόσφυγες. Οι δημοσκοπήσεις -οι οποίες προέβλεψαν με ακρίβεια ότι ο Μακρόν θα νικήσει με μικρή διαφορά την Λεπέν στον πρώτο γύρο ψηφοφορίας- τώρα υποδηλώνουν ότι θα πετύχει αποφασιστική νίκη στον τελευταίο γύρο των εκλογών στις 7 Μαΐου, κερδίζοντας πάνω από το 60% των ψήφων.

Φυσικά, πολλά θα μπορούσαν να πάνε στραβά για αυτόν τις επόμενες δύο εβδομάδες. Η Λεπέν είναι μία ικανότατη αντίπαλος στα τηλεοπτικά debate. Ο Μακρόν είναι ένας πλούσιος πρώην χρηματοοικονομικός σύμβουλος και πρώην υπουργός - ο οποίος είναι ευάλωτος καθώς παρουσιάζεται ως μέλος της εκτός πραγματικότητας ελίτ. Θα μπορούσε ακόμα να συναντήσει εμπόδια από ένα σκάνδαλο ή ένα παράπτωμα. Αλλά η μεγάλη πιθανότητα είναι ότι οι δημοσκοπήσεις θα είναι ακριβείς και ότι ο διεθνιστής υποψήφιος Μακρόν θα κερδίσει μια σαφή νίκη.

Επειδή η μάχη Μακρόν-Λεπέν αποτελεί μέρος ενός διεθνούς ιδεολογικού αγώνα, ο υπόλοιπος κόσμος θα παρακολουθεί με έντονο ενδιαφέρον το αποτέλεσμα της ψηφοφορίας στη Γαλλία. Η πιθανή νίκη του Μακρόν θα γίνει αποδεκτή με ευχαρίστηση στις Βρυξέλλες και στο Βερολίνο, με απογοήτευση στο Κρεμλίνο και το Οβάλ Γραφείο - και με μικτά συναισθήματα στο Λονδίνο. Η Λεπέν βάσισε την προεκλογική της εκστρατεία σε παρόμοια θέματα με τον Τραμπ - παρόλο που η γλώσσα της ήταν πολύ πιο συγκρατημένη από αυτή του προέδρου των ΗΠΑ. (Η υποψήφια του Εθνικού Μετώπου, για παράδειγμα, δεν πρότεινε ποτέ μια "μουσουλμανική απαγόρευση" τύπου Τραμπ για όλους τους μουσουλμάνους που εισέρχονται στη χώρα).

Η οικογένεια Λεπέν στήριξε με ενθουσιασμό τον Τραμπ για την αμερικανική προεδρία. Και ο Αμερικανός πρόεδρος, με τη σειρά του, άφησε έντονους υπαινιγμούς στο Twitter ότι υποστηρίζει την Λεπέν στη Γαλλία - και ότι περίμενε να κερδίσει. Όμως, ενώ ο ίδιος ο Τραμπ θα απογοητευθεί από τη νίκη του Μακρόν, οι σύμβουλοί του σε θέματα εθνικής ασφάλειας, οι οποίοι έχουν λιγότερο εκκεντρικές απόψεις από το αφεντικό τους, είναι πιθανό να ανακουφιστούν. Η απογοήτευση της Ρωσίας από μια πιθανή νίκη του Μακρόν θα είναι πολύ πιο απλή. Ο Μακρόν ήταν ο μόνος ηγέτης στον πρώτο γύρο ψηφοφορίας που υποστήριξε μια σκληρή γραμμή εναντίον της Ρωσίας του Πούτιν. Μια ρωσική τράπεζα έχει δανείσει επίσης στο Εθνικό Μέτωπο της Λεπέν - ενδεχομένως ως μέρος της επένδυσης του Κρεμλίνου στην διάλυση της ΕΕ.

Η βρετανική αντίδραση σε μια νίκη του Μακρόν θα είναι ένα μίγμα ανακούφισης και ανησυχίας. Η κυβέρνηση της Τερέζα Μέι μπορεί να αντισταθεί στον χαρακτηρισμό του Brexit ως εθνικιστική αντίδραση -και τονίζει τη συνεχή υποστήριξη του Ηνωμένου Βασιλείου στο ελεύθερο εμπόριο και μια ισχυρή ΕΕ. Αλλά το πρόβλημα για τη Βρετανία είναι ότι η ίδια η ΕΕ θεωρεί σαφώς το Brexit ως εκδήλωση εθνικισμού στην Ευρώπη που πρέπει να αντιμετωπιστεί με μεγάλη αποφασιστικότητα. Με αυτή την έννοια, μια πιθανή νίκη του Μακρόν είναι τόσο καλή όσο και κακή είδηση για το Ηνωμένο Βασίλειο. Ο Μακρόν αντιπροσωπεύει την ισχυρή και ενωμένη ΕΕ, την οποία η κυβέρνηση της Μέι ισχυρίζεται ότι θέλει. Η δυσκολία από την άποψη του Λονδίνου είναι ότι αυτή η δύναμη και ενότητα είναι πιθανό να εκφραστεί μέσω μιας πολύ σκληρής γραμμής για το Brexit - με μια απαίτηση για ένα μεγάλο, οικονομικό διακανονισμό από τη Βρετανία και μια αντίσταση στις τυχόν ειδικές συμφωνίες για το Ηνωμένο Βασίλειο, είτε αφορούν την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων είτε τις χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες.

Μια νίκη της Λεπέν, αντίθετα, θα οδηγούσε την Ευρώπη σε νέες και επικίνδυνες κατευθύνσεις - αλλά θα μπορούσε να συμβάλει στην άμβλυνση του στενού προβλήματος του Brexit, καθώς θα μπορούσε πλέον να μην υπάρχει ΕΕ. Στο ευρύτερο ευρωπαϊκό πλαίσιο, η πιθανή νίκη του Μακρόν πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο των αποτυχιών της εθνικιστικής δεξιάς στις πρόσφατες εκλογές στην Αυστρία και την Ολλανδία και στην πτώση της στη Γερμανία - όπου το λαϊκιστικό κόμμα Εναλλακτική για τη Γερμανία επιστρέφει σε μονοψήφια ποσοστά στις δημοσκοπήσεις.

Μια νέα εντολή στην Άνγκελα Μέρκελ στις γερμανικές εκλογές του Σεπτεμβρίου φαίνεται πιο πιθανή. Τα εθνικιστικά κόμματα ανέλαβαν την εξουσία στην Πολωνία και την Ουγγαρία - αλλά ο αρχικός πυρήνας της ΕΕ αντιστέκεται στην εθνικιστική παλίρροια. Στις Βρυξέλλες, η προοπτική μιας νίκης του Μακρόν θα χαιρετιστεί ως ευκαιρία για επανεκκίνηση του γαλλογερμανικού μηχανισμού που παραδοσιακά τροφοδοτεί την ΕΕ. Αλλά η ευφορία θα ήταν άστοχη. Όσον αφορά την οικονομική μεταρρύθμιση και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ο Μακρόν λέει όλα τα "σωστά" πράγματα. Το αν μπορεί να τα υλοποιήσει είναι άλλο θέμα. Το να βγει η Γαλλία από έναν κύκλο χαμηλής ανάπτυξης, υψηλής ανεργίας και αυξανόμενου χρέους έχει αποδειχθεί πέρα των δυνατοτήτων πολλών φαινομενικά ρεφορμιστών προέδρων - μεταξύ των οποίων ο Ζακ Σιράκ, ο Νικολά Σαρκοζί και ακόμη και ο σημερινός πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ. Ο Ολάντ απέτυχε παρά το ότι διόρισε έναν νέο και δυναμικό υπουργό Οικονομίας ονόματι Εμανουέλ Μακρόν. Τι του συνέβη;

ft.com

Διαβάστε περισσότερα