Η μυστική ιστορία της οικονομικής κρίσης

Αν και η επίσημη ιστορία θέλει τις μεγάλες κεντρικές τράπεζες του κόσμου να έδρασαν συντονισμένα για τη διάσωση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος από την καταστροφή, η πραγματικότητα είναι ότι η Fed έπαιξε τον πρωταγωνιστικό ρόλο, γράφει ο Harold James, καθηγητής τους Πρίνστον και του European University Institute της Φλωρεντίας.

Το

σπουδαίο μυθιστόρημα του Μπαλζάκ «Χαμένες Ψευδαισθήσεις» τελειώνει με μια έκθεση της διαφοράς μεταξύ της «επίσημης ιστορίας», που είναι «όλο ψέματα» και της «μυστικής ιστορίας» - δηλαδή της πραγματικής ιστορίας. Κάποτε ήταν δυνατόν να αποκρύψουν τις σκανδαλώδεις αλήθειες της ιστορίας για μεγάλο χρονικό διάστημα – ακόμα και για πάντα. Όχι πια.

Πουθενά δεν είναι αυτό πιο προφανές από ό,τι στους υπολογισμούς της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης. Η επίσημη ιστορία παρουσίασε την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες, σα να έδρασαν συντονισμένα για τη διάσωση του παγκόσμιου χρηματοπιστωτικού συστήματος από την καταστροφή. Όμως, πρόσφατα δημοσιευμένα έγγραφα από συνεδριάσεις του 2008, της Ομοσπονδιακής Επιτροπής Ανοικτής Αγοράς, βασικού οργάνου λήψης αποφάσεων της Fed, αποκαλύπτουν ότι η Fed αναδύθηκε ουσιαστικά από την κρίση ως η κεντρική τράπεζα του κόσμου, ενώ συνεχίζει να εξυπηρετεί κατά κύριο λόγο τα αμερικανικά συμφέροντα.

Οι πιο σημαντικές συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν στις 16 Σεπτεμβρίου και 28 Οκτωβρίου - στον απόηχο της κατάρρευσης της αμερικανικής επενδυτικής τράπεζας Lehman Brothers - και επικεντρώθηκαν στη δημιουργία των διμερών συμφωνιών ισοτιμιών-χρηματοοικονομικών ανταλλαγών με σκοπό την εξασφάλιση επαρκούς ρευστότητας. Η Fed θα επέκτεινε τις πιστώσεις του δολαρίου σε μια ξένη τράπεζα σε αντάλλαγμα για το νόμισμα της, το οποίο η ξένη τράπεζα συμφώνησε να αγοράσει πίσω μετά από ένα καθορισμένο χρονικό διάστημα στην ίδια συναλλαγματική ισοτιμία, συν τους τόκους. Αυτό έδωσε στις κεντρικές τράπεζες - ειδικά σε αυτές στην Ευρώπη, που αντιμετώπισαν έλλειψη δολαρίου καθώς οι αμερικανοί επενδυτές εγκατέλειπαν - τα δολάρια που χρειάζονταν για να δανείζουν στα προβληματικά εγχώρια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Πράγματι, η ΕΚΤ ήταν μεταξύ των πρώτων τραπεζών που κατέληξαν σε συμφωνία με την Fed, που ακολουθήθηκε από άλλες μεγάλες κεντρικές τράπεζες προηγμένων χωρών, συμπεριλαμβανομένης και της Εθνικής Τράπεζας της Ελβετίας, της Τράπεζας της Ιαπωνίας και της Τράπεζας του Καναδά. Κατά τη συνεδρίαση του Οκτωβρίου, τέσσερις «διπλωματικά και οικονομικά» σημαντικές αναδυόμενες οικονομίες - Μεξικό, Βραζιλία, Σιγκαπούρη και Νότια Κορέα - πήραν μέρος στη δράση, με την Fed να συμφωνεί να συνάπτει 30 δις δολάρια γραμμές swap με κάθε μία από τις κεντρικές τους τράπεζες.

Αν και η Fed λειτούργησε ως ένα είδος παγκόσμιας κεντρικής τράπεζας, οι αποφάσεις της σχηματίστηκαν, πρώτα και κύρια, από τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Κατ’ αρχήν, η Fed απέρριψε τις αιτήσεις από ορισμένες χώρες - τα ονόματα των οποίων επιμελήθηκε στην δημοσιευμένη μεταγραφή - να ενταχθούν στο σύστημα swap. Το πιο σημαντικό, μπήκαν όρια στα swaps.

Η ουσία της λειτουργίας μιας κεντρικής τράπεζας ως δανειστής έσχατης ανάγκης ήταν ανέκαθεν η παροχή απεριόριστων πόρων. Επειδή δεν υπάρχει όριο στο ποσό των δολαρίων που η Fed μπορεί να δημιουργήσει, κανένας συμμετέχων στην αγορά δεν μπορεί να πάρει μια κερδοσκοπική θέση εναντίον της. Αντίθετα, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο διαθέτει περιορισμένους πόρους που παρέχονται από τις χώρες μέλη.

Ο αυξανόμενος διεθνής ρόλος της Fed από το 2008 αντικατοπτρίζει μια θεμελιώδη αλλαγή στην παγκόσμια νομισματική διακυβέρνηση. Το ΔΝΤ εμφανίστηκε σε μια εποχή όταν οι χώρες αυτές συχνά γινόταν θύματα από τις περιστασιακές υποθέσεις των τραπεζιτών της Νέας Υόρκης, όπως η αξιολόγηση της JP Morgan στη δεκαετία του 1920 ότι οι Γερμανοί ήταν« ουσιαστικά ένας μέτριος λαός». Το ΔΝΤ ήταν ένα κρίσιμο χαρακτηριστικό της μεταπολεμικής διεθνούς τάξης, που προοριζόταν να χρησιμεύσει ως ένας καθολικός μηχανισμός ασφαλείας και όχι ως κάτι που θα μπορούσε να αξιοποιηθεί για να προωθήσει τα σύγχρονα διπλωματικά συμφέροντα.

Σήμερα , όπως τα έγγραφα της Fed καταδεικνύουν σαφώς, το ΔΝΤ έχει περιθωριοποιηθεί - αν μη τι άλλο λόγω της αναποτελεσματικής πολιτικής διαδικασίας. Πράγματι, κατά την έναρξη της κρίσης, το ΔΝΤ, θεωρώντας ότι η ζήτηση για τους πόρους του θα παραμείνει σε χαμηλά επίπεδα σε μόνιμη βάση, είχε ήδη αρχίσει να συρρικνώνεται. Το 2010, το ΔΝΤ επιδίωξε την ανάσταση, παρουσιάζοντας τον εαυτό του ως κεντρικής σημασίας για την επίλυση της κρίσης του ευρώ – αρχίζοντας με το ρόλο του στη χρηματοδότηση της ελληνικής διάσωσης. Αλλά εδώ, επίσης, μια μυστική ιστορία έχει αποκαλυφθεί, μια ιστορία που δίνει έμφαση στο πόσο στρεβλή έχει γίνει η παγκόσμια νομισματική διακυβέρνηση.

Το γεγονός είναι ότι μόνο οι ΗΠΑ και οι μαζικά υπερεκπροσωπούμενες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποστήριξαν το ελληνικό σχέδιο διάσωσης. Πράγματι, οι μεγάλες αναδυόμενες οικονομίες αντιτάχθηκαν σθεναρά, με τον βραζιλιάνο αντιπρόσωπο να το χαρακτηρίζει «ένα σχέδιο διάσωσης των ιδιωτών κατόχων χρέους στην Ελλάδα, κυρίως των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων». Ακόμα και ο Ελβετός εκπρόσωπος καταδίκασε το μέτρο.

Καθώς οι φόβοι για μια ξαφνική κατάρρευση της ευρωζώνης έχουν δώσει τη θέση τους σε μια παρατεταμένη συζήτηση σχετικά με το πώς οι δαπάνες θα καλυφθούν μέσω bail- ins και διαγραφών, η θέση του ΔΝΤ θα γίνεται όλο και πιο περίπλοκη. Αν και το ΔΝΤ υποτίθεται ότι έχει προϋπηρεσία σε άλλους πιστωτές, θα υπάρχουν απαιτήσεις για να διαγράψει ένα μερίδιο των δανείων που έχει χορηγήσει. Οι φτωχότερες χώρες των αναδυόμενων αγορών θα αντισταθούν σε μια τέτοια κίνηση, υποστηρίζοντας ότι οι πολίτες τους δεν θα πρέπει να πληρώσουν το τίμημα για τη δημοσιονομική ασωτία σε πολύ πλουσιότερες χώρες .

Ακόμη και οι αρχικοί υποστηρικτές της συμμετοχής του ΔΝΤ στρέφονται κατά του Ταμείου. Οι αξιωματούχοι της ΕΕ είναι εξοργισμένοι από την προφανή προσπάθεια του ΔΝΤ για κερδίσει την υποστήριξη των χωρών οφειλετών της Ευρώπης, μέσω της παρότρυνσης για διαγραφή όλων των χρεών που δεν εξέδωσε. Και το Κογκρέσο των ΗΠΑ αρνήθηκε να εγκρίνει την επέκταση των πόρων του ΔΝΤ - στο πλαίσιο μιας διεθνούς συμφωνίας που μεσολάβησε κατά τη σύνοδο κορυφής της G 20 το 2010. Ενώ η κατακραυγή που ακολούθησε τον διορισμό ενός ακόμα Ευρωπαίου ως Διευθύνοντα Συμβούλου του ΔΝΤ το 2011 είναι πιθανόν να εξασφαλίσει ότι ο επόμενος επικεφαλής του Ταμείου δεν θα προέρχεται από την Ευρώπη, η γρήγορη μείωση του ρόλου του ΔΝΤ σημαίνει ότι δεν θα έχει και μεγάλη σημασία. Όπως δείχνει η μυστική ιστορία του 2008, αυτό που έχει σημασία είναι ποιος θα έχει πρόσβαση στη Fed.

project-syndicate.org

Διαβάστε περισσότερα