Η κρίση της Ευρωζώνης και το έλλειμμα ηγεσίας

Παρακολουθώντας την κρίση της Ευρωζώνης να ξετυλίγεται, αυτό που δημιουργείται είναι μια αίσθηση απόγνωσης και αγανάκτησης. Οι μη Ευρωπαίοι αδυνατούν να καταλάβουν γιατί είναι τόσο δύσκολο να ξεπεραστεί η κρίση.

Σε μια πρόσφατη επίσκεψή μου στη Κίνα, ένας ανώτερος κεντρικός τραπεζίτης με ρώτησε: «Γιατί εσείς οι Ευρωπαίοι δεν το τελειώνετε; Γνωρίζετε πολύ καλά τι πρέπει να κάνετε. Κάντε το επιτέλους». Για την αντιμετώπιση της κρίσης, η διαρκής κίνηση σε αργή φάση ταυτίζεται με την ελλιπή ηγεσία.

Η κρίση θα μπορούσε να ξεπεραστεί με αξιόπιστο και γρήγορο τρόπο, αν οι ηγέτες ήταν ικανοί να δράσουν με όραμα και με αίσθηση του σκοπού. Όμως,  εδώ και μερικά χρόνια το μόνο που βλέπουμε είναι η αναποφασιστικότητα, οι διαφωνίες, κάποια ημιτελή σχέδια και πολλές  χαμένες ευκαιρίες. Το αποτέλεσμα ήταν και είναι, μια προβληματική κατάσταση που ξεπήδησε από τα υπερβολικά χρέη κάποιων χωρών μελών της ευρωζώνης, να μετεξελιχθεί στην μητέρα όλων των κρίσεων. Ακόμη και σήμερα, που η νομισματική ένωση οδεύει προς διάλυση, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν δείχνουν ικανοί να συνεργαστούν.

Ο Πολωνός υπουργός Εξωτερικών Radek Sikorski, ταύτισε την ηγεσία με την δράση, όταν πέρσι έγραφε: «Πιο πολύ φοβάμαι την γερμανική αδράνεια, παρά την γερμανική δύναμη». Με αυτή τη θεώρηση, η ηγεσία εκλαμβάνεται ως μια αναγκαία αρετή, για να τελειώνει δουλειές. Να δρα άμεσα και αποτελεσματικά.

Από την άλλη, η έλλειψη ηγεσίας δημιουργεί μια κακοφωνία, καθώς και μια αίσθηση ότι κανένας δεν είναι στο πηδάλιο, με αποτέλεσμα οι χρηματαγορές να πλήττονται από έλλειψη εμπιστοσύνης.

Αν δούμε την κρίση της ευρωζώνης ως μια κρίση ηγεσίας, η εξήγησή  της γίνεται πιο εύκολη. Συγκρινόμενη με το παρελθόν, η σημερινή ηγεσία της Ευρώπης πάσχει από έλλειμμα χαρισματικότητας.

Η Άνγκελα Μέρκελ, που είναι το κλειδί στο δράμα, προκαλεί έντονα συναισθήματα. Οι Βορειοευρωπαίοι θαυμάζουν την αδιαλλαξία της, ενώ οι Νοτιοευρωπαίοι την κατηγορούν για την επιβολή δρακόντειων μέτρων στις χώρες τους. Κανένας όμως δεν τη θαυμάζει για την χαρισματικότητα της, ή για τα ηγετικά της προσόντα.

Είναι άραγε τελικά η ηγεσία το συστατικό που λείπει από την νομισματική ένωση με τα 17 ίσα μέλη; Ή μήπως το ζήτημα κλειδί θα έπρεπε να είναι η «περιορισμένη ηγεσία»; Ας μη ξεχνάμε ότι η διαδικασία λήψης αποφάσεων στην ευρωζώνη αφορά  πολλές ανεξάρτητες χώρες. Η κάθε μια από αυτές  έχει τη δικιά της ατζέντα και το δικό της κοινό, στο οποίο θα πρέπει να λογοδοτήσει, ενώ δεν υπάρχει ένας μοναδικός ηγέτης που με τις αποφάσεις του θα προχωρούσε μπροστά την ένωση.

Η στιβαρή γερμανική ηγεσία της Ευρώπης πάει κόντρα με την γερμανική άποψη για τον ρόλο της χώρας αυτής στο παγκόσμιο στερέωμα, που έχει διαμορφωθεί από τα βάρη τους παρελθόντος, και που αντιτίθεται στον σύγχρονο κόσμο της πολυμέρειας, μέσα στον οποίο η ευρωπαϊκή νομισματική ένωση είναι ένα ιδιαίτερα πολύπλοκο και ατελές αποτέλεσμα.

Μια ισχυρή Μέρκελ (με αναβολικά) δεν θα ήταν αποδεκτή από τα κράτη μέλη της ευρωζώνης. Παράλληλα θ