Η Ευρώπη χρειάζεται επενδύσεις, όχι περικοπές δαπανών

Η είδηση της υποβάθμισης εννέα χωρών της ευρωζώνης από τον οίκο Standard & Poor’s, αποτελεί μια ακόμη πύρρειο νίκη για το «κόμμα της λιτότητας», και μια ήττα για την οικονομική λογική.

Η Standard & Poor’s επικαλείται τις μειωμένες τραπεζικές δανειοδοτήσεις, τα υψηλά σπρεντς, τις πετσοκομμένες  κρατικές δαπάνες, την χαμηλή κατανάλωση, την αναιμική ανάπτυξη, και τις πολιτικές διαφωνίες και κόντρες, ως αιτίες για  τη απόφασή της.

Είναι πλέον σαφές, ότι η περιστολή των κρατικών δαπανών μεγεθύνει την τρέχουσα κρίση. Όμως η κρίση ενισχύεται από έναν τομέα τον οποίο η S&P, περιέργως, παραβλέπει.

Η οικονομία της ευρωζώνης βρίσκεται €73 δισεκατομμύρια κάτω από το ανώτατο όριο που είχε φτάσει πριν από την ύφεση. Όμως για αυτά τα νούμερα φταίει η απουσία επενδύσεων από πλευράς των επιχειρήσεων.

Ως συνήθως, οι κινήσεις των οίκων αξιολόγησης ακολουθούν από πίσω τις ετυμηγορίες της αγοράς. Η επίζηλη αξιολόγηση τύπου ΑΑΑ αποτελεί περισσότερο πολιτικό σύμβολο ζωντάνιας παρά κάτι που καθορίζει τα επιτόκια των οφειλετών χωρών. Για αυτό και η απώλεια του γαλλικού ΑΑΑ θα πλήξει (πολιτικά) περισσότερο τον υποψήφιο Nicolas Sarkozy, παρά το γαλλικό υπουργείο Οικονομικών.

Στην πραγματικότητα, η S&P βρίσκεται τόσο πολύ πίσω από τις εξελίξεις των αγορών, που έχασε εντελώς μια κρίσιμη στροφή τους. Εκτός από την Ελλάδα, τα σπρεντς των υπολοίπων χωρών της ΕΕ πέφτουν απότομα το τελευταίο διάστημα.

Ο λόγος αυτής της πτώσης των σπρεντς δεν είναι ότι υπάρχει κάποια οικονομική ή δημοσιονομική αισιοδοξία, αλλά επειδή η ΕΚΤ αποφάσισε να δανείζει απεριόριστα τις ευρωπαϊκές τράπεζες. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της ρευστότητας καταχωνιάζεται στα ταμεία κάποιων τραπεζών zombie. Ένα σημαντικό όμως μέρος της κατέληξε σε κρατικά ομόλογα, αφού οι τράπεζες εισπράττουν μεγαλύτερα επιτόκια από το 1% που πληρώνουν στην ΕΚΤ. Κερδίζουν δηλαδή χρήματα δανειζόμενες από την ΕΚΤ, και δανείζοντας στις κυβερνήσεις της ΕΕ.

Σίγουρα θα ήταν πιο αποδοτικό αν η ΕΚΤ αγόραζε η ίδια απ ευθείας τα κρατικά αυτά ομόλογα, όπως συνέβη στην Βρετανία και στην Αμερική. Όμως η ΕΚΤ είναι αποφασισμένη να διατηρήσει την καταστροφική απόκλιση μιας Ευρώπης με εθνικές δημοσιονομικές πολιτικές, και υπερεθνική νομισματική πολιτική.

Δεν έχει ξεκαθαριστεί ακόμη αν η ΕΚΤ μπορεί ή θέλει να συνεχίσει να προσφέρει ρευστότητα στις τράπεζες προκειμένου να διατηρηθεί αυτή η καθοδική πίεση επί των επιτοκίων, ειδικά αφού το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων αυτών παραμένει αδρανές στα λογιστικά βιβλία των ταλαιπωρημένων τραπεζών.

Αυτή η έμμεση προσέγγιση από πλευράς ΕΚΤ είναι μια επανάληψη της κρατικής διάσωσης των τραπεζών. Εκεί είναι που   έγκειται η οικονομική ισχύς. Όμως αυτή η αποφασιστικότητα για να τονωθεί ο ιδιωτικός τομέας χάνει την ουσία της κρίσης. Το κράτος είναι αυτό που έχει την δυνατότητα και τους πόρους να απορροφήσει τον αποτυχημένο ιδιωτικό τομέα, και όχι το αντίστροφο.

Σε ολόκληρη την Ευρώπη, οι κυβερνήσεις πρόσφεραν άμεση και έμμεση βοήθεια στις τράπεζες, ανέλαβαν μ