Γιατί πρέπει η Τουρκία να αναγνωρίσει την γενοκτονία των Αρμενίων

Η εκατονταετηρίδα της γενοκτονίας που πραγματοποιήθηκε από την οθωμανική κυβέρνηση σε βάρος της μειονότητας του αρμενικού πληθυσμού στην ιστορική τους πατρίδα, η οποία βρίσκεται στη σημερινή Τουρκία, συμπληρώνεται στις 24 Απριλίου. Οι εκδηλώσεις μνήμης είναι μια ευκαιρία όχι μόνο για να θυμηθούμε τα 1,5 εκατομμύρια θύματα, αλλά επίσης και για να αναγνωρίσουμε - και να προκαλέσουμε – τη συνεχιζόμενη άρνηση των φρικαλεοτήτων της τουρκικής κυβέρνησης, γράφει ο David Tolbert, Πρόεδρος στο Διεθνές Κέντρο Μεταβατικής Δικαιοσύνης

Η άρνηση, το τελευταίο προπύργιο όσων διαπράττουν γενοκτονία, δεν σέβεται τα θύματα και τις κοινότητές τους και θέτει θεμέλια ψεύδους για ένα μέλλον που είναι πιθανόν να χαρακτηρίζεται από ακόμη περισσότερες συγκρούσεις και καταστολή. Με δεδομένο αυτό, πρέπει να αναρωτηθούμε: είναι η αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων προς όφελος, μακροπρόθεσμα, της Τουρκίας; Οι μελετητές έχουν εντοπίσει ένα «πρότυπο άρνησης» που οι δράστες αυτών των εγκλημάτων χρησιμοποιούν για να διατηρηθεί το status quo. Πρώτον και κύριον, δεν αναγνωρίζουν ότι έγινε η γενοκτονία. Αντ 'αυτού, αντιστρέφουν την ιστορία και παρουσιάζουν τα θύματα ως θύτες. Στη συνέχεια, επιμένουν ότι ένας μεγαλύτερος αριθμός των θυμάτων προέρχεται από την ομάδα των δραστών και υποβαθμίζουν τον συνολικό αριθμό των θυμάτων. Τα επίσημα έγγραφα που θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν αυτή την εκδοχή των γεγονότων καταστρέφονται.

Με βάση αυτή τη νέα ιστορία, οι αρνητές ισχυρίζονται ότι το έγκλημα δεν ταιριάζει στον νομικό ορισμό της γενοκτονίας των διεθνών συμβάσεων. Άλλα κράτη στη συνέχεια δέχονται πίεση να αποδεχθούν την αναθεωρημένη εκδοχή και να μην αποκαλούν το έγκλημα γενοκτονία. Το έγκλημα σχετικοποιείται με κάθε δυνατό τρόπο. Η τουρκική κυβέρνηση έχει ακολουθήσει αυτό το πρότυπο για έναν αιώνα. Αλλά υπάρχει και μια άλλη διαδρομή που μπορεί να ακολουθήσει η Τουρκία, μια που έχει διανυθεί από χώρες με ιστορικά βάρη τα οποία είναι τουλάχιστον εξίσου σημαντικά: να δώσει τέλος στην πολιτική της άρνησης και να υιοθετήσει την αναγνώριση, ανοίγοντας έτσι το δρόμο για τη συμφιλίωση και την πρόοδο.

Για την Τουρκία, το πρώτο βήμα θα είναι ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν να ζητήσει συγγνώμη από την αρμενική κοινότητα για τη γενοκτονία. Η απολογία θα πρέπει να είναι απλή και αξιόπιστη, σε αντίθεση με την πρόσφατη δήλωσή του, στην οποία αρνήθηκε αποτελεσματικά τη γενοκτονία παραπέμποντας αόριστα στα «γεγονότα του 1915» και υποβαθμίζοντας τα βάσανα των Αρμενίων, ταυτίζοντας τα με εκείνα «οποιουδήποτε πολίτη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας» εκείνη την εποχή. Ο Ερντογάν θα πρέπει να αναγνωρίσει δημοσίως ότι διεπράχθη γενοκτονία, να αναγνωρίσει την αποτυχία του κράτους να προστατεύσει τους πολίτες του και να δώσει μια υπόσχεση, ότι τέτοιες φρικαλεότητες δεν θα συμβούν ξανά.

Ένα άλλο σημαντικό μέτρο θα είναι να καθιερωθεί μια ειλικρινής και ακριβής ιστορική καταγραφή του τι συνέβη στους Αρμενίους. Για το σκοπό αυτό, θα πρέπει να συσταθεί μια ανεξάρτητη επιτροπή που θα αξιοποιήσει το έργο της ανεπίσημης Επιτροπής Συμφιλίωσης Τούρκων-Αρμενίων και θα αποτελείται από ένα μίγμα εθνικών και διεθνών εμπειρογνωμόνων. Σχετικά πρόσφατα παραδείγματα τέτοιων επίσημων αποστολών μπορούν να βρεθούν στο Ελ Σαλβαδόρ και τη Γουατεμάλα.

Η Τουρκία θα πρέπει επίσης να δώσει αποζημιώσεις στους Αρμένιους, των οποίων τα κατασχεθέντα περιουσιακά αγαθά έχουν εμπλουτίσει το σύγχρονο τουρκικό κράτος. Οι πρωτοβουλίες θα πρέπει να αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των υλικών αναγκών και, τουλάχιστον συμβολικά, στην αντιστάθμιση των απωλειών που υπέστησαν οι Αρμένιοι εντός και εκτός Τουρκίας. Τα μνημεία μπορούν επίσης να συμβάλουν σημαντικά στην παροχή μιας διαρκούς υπενθύμισης όχι μόνο των θυμάτων, αλλά και της υπόσχεσης του κράτους να μην επιτρέψει να συμβούν ξανά τέτοιες φρικαλεότητες.

Σε μια χώρα όπου οι δράστες της γενοκτονίας έχουν τοποθετηθεί στο πάνθεον των εθνικών ηρώων, όλα αυτά δεν θα βοηθήσουν μόνο στο να μειωθεί η απογοήτευση και η θλίψη των Αρμενίων. Θα στείλουν επίσης ένα μήνυμα στους πολίτες της Τουρκίας, ιδιαίτερα στις πολλές μειονότητες της, ότι το κράτος λαμβάνει σοβαρά υπόψη τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Αυτό δεν είναι ασήμαντο θέμα: η Τουρκία φέρει σήμερα την αμφίβολη διάκριση του να έχει τον υψηλότερο αριθμό αποφάσεων για τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που λαμβάνονται εναντίον της από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.

Αλλά τα συμβολικά μέτρα, αν και σημαντικά, δεν είναι αρκετά για να επιφέρουν πραγματική πρόοδο. Η κυβέρνηση της Τουρκίας πρέπει να αποδείξει τη δέσμευσή της στο να διασφαλίσει ότι οι νόμοι και οι θεσμοί της προστατεύουν αποτελεσματικά τα ανθρώπινα δικαιώματα όλων των πολιτών της. Με αυτόν τον τρόπο, θα βελτιώσει τη θέση της στην Ευρώπη και πέραν αυτής.

Η Τουρκία έχει ένα σημαντικό ρόλο να διαδραματίσει στην περιοχή και τον κόσμο – έναν ρόλο που υπονομεύεται από τη συνεχιζόμενη άρνηση της γενοκτονίας των Αρμενίων. Η ανειλικρινής προσέγγισή της στην γενοκτονία δεν συνάδει με τις προσπάθειές της να καλλιεργήσει μια φήμη ως ειλικρινής και αξιόπιστος συνεργάτης. Με την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων, η Τουρκία θα καθιερωθεί ως μια ώριμη δημοκρατία και θα ενισχύσει τη θέση της ως μια νόμιμη περιφερειακή δύναμη. Αυτό θα ενισχύσει τη γεωπολιτική σταθερότητα, με την ενίσχυση της ικανότητας της Τουρκίας να μεσολαβήσει και να στηρίξει πρωτοβουλίες σε περιφερειακά πλαίσια, όπου βασιλεύει η ατιμωρησία, όπως στο Ισραήλ, στην Παλαιστίνη, στη Συρία και στο Σουδάν.

Σαφώς, τα οφέλη από την αναγνώριση της γενοκτονίας των Αρμενίων είναι εκτεταμένα. Αλλά ίσως το πιο συναρπαστικό είναι οι κίνδυνοι από τη διατήρηση του status quo. Όπως το θέτει ο ψυχολόγος Israel Charny, η άρνηση της γενοκτονίας επιτρέπει «την εμφάνιση νέων μορφών γενοκτονικής βίας στους λαούς στο μέλλον». Ο Ερντογάν δεν χρειάζεται να μιμηθεί το περίφημο «Kniefall von Warschau»του Βίλι Μπράντ, όταν ο τότε καγκελάριος της Γερμανίας γονάτισε στο μνημείο των Εβραίων θυμάτων της Εξέγερσης του Γκέτο της Βαρσοβίας. Όμως, με τον τρόπο του, χρειάζεται να ζητήσει ειλικρινά συγγνώμη εκ μέρους του τουρκικού κράτους και να διακηρύξει πειστικά «ποτέ ξανά».

project-syndicate.org

Διαβάστε περισσότερα