Ανάπτυξη ή αποσύνθεση;

Ραγδαίες εξελίξεις αναμένονται από την άρνηση της Γερμανίας να δοθεί απευθείας δάνειο στις ισπανικές τράπεζες, δηλαδή δάνειο  χωρίς “μνημόνιο”, καθώς η κρίση απειλεί να διαχυθεί από την Ισπανία στην Ιταλία, διαμορφώνοντας ένα περιβάλλον εξαιρετικά απειλητικό για ολόκληρη την Ευρωζώνη.

Οι εξελίξεις αυτές δημιουργούν δυσμενέστερες προοπτικές για το ελληνικό πρόβλημα, καθώς οι ευρωπαίοι φαίνεται να βάζουν στο περιθώριο τα τεκταινόμενα στην Αθήνα

και τις επικείμενες εκλογές.
Και αυτό διότι η κρίση ανέδειξε τις ανεπάρκειες της αρχιτεκτονικής του Ευρώ. Το κοινό νόμισμα δεν μπορούσε να επιβιώσει μόνο με μια ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα (ΕΚΤ) και ένα σύμφωνο δημοσιονομικής πειθαρχίας. Η περίοδος έως το 2009 δεν αξιοποιήθηκε για την δημιουργία των ελάχιστων προϋποθέσεων για την σταθερότητα του οικοδομήματος. Η προσπάθεια πολιτικής ενοποίησης προσέκρουσε στα δημοψηφίσματα της Γαλλίας και της Ολλανδίας το 2005. Η κοινή μεταρρυθμιστική προσπάθεια της Λισαβόνας έμεινε στα χαρτιά χωρίς πρόσθετους πόρους τεχνική βοήθεια και συστηματική παρακολούθηση. Ο νότος ωφελήθηκε πρόσκαιρα από τα χαμηλά επιτόκια αλλά η απώλεια ανταγωνιστικότητας και το έλλειμμα ισοζυγίου πληρωμών καθώς και η υπερχρέωση του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα απεκάλυψαν την επιφανειακότητα της σύγκλισης.

Η ΕΕ βρίσκεται πλέον αντιμέτωπη με το κρίσιμο δίλημμα:  θα αναληφθεί μια νέα συλλογική προσπάθεια περαιτέρω ενοποίησης από όλες τις σημερινές χώρες ή ορισμένες από αυτές ή θα εγκαταλειφτεί το εγχείρημα της ΟΝΕ στη τύχη του. Η κρίση έχει πλέον λάβει μια ανεξέλεγκτη δυναμική και ο χρόνος αντίδρασης είναι περιορισμένος. Η ελληνική κρίση οδήγησε στη δημιουργία των μόνιμων μηχανισμών στήριξης με αντάλλαγμα το δημοσιονομικό σύμφωνο. Η σε εξέλιξη τραπεζική κρίση απαιτεί την επιτάχυνση της τραπεζικής ενοποίησης με ισχυρό θεσμικό ρυθμιστικό πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ. Οι αναπτυξιακές ανισορροπίες επιβάλλουν μια συστηματικότερη αντίδραση με αυξημένη ρευστότητα, δημοσιονομική χαλάρωση στις πλέον ανταγωνιστικές χώρες της ΕΕ καθώς και έκδοση αλληλέγγυων ομολόγων για τη χρηματοδότηση του χρέους ή για την υλοποίηση έργων. Οι οικονομίες της περιφέρειας δεν θα μπορέσουν να αξιοποιήσουν τις νέες δυνατότητες χωρίς την υλοποίηση σοβαρών διαρθρωτικών αλλαγών που μεσοπρόθεσμα θα οδηγήσουν σε παραγωγικές επενδύσεις και ανάκαμψη. Τα κρίσιμα ερωτήματα είναι δύο. Πρώτο, θα αντιδράσει έγκαιρα η Γερμανία και δεύτερο θα είναι η Ελλάδα παρούσα σε αυτή την προσπάθεια ή θα μείνει στο περιθώριο;