Ο Φοίβος Κοντογιάννης σαλπάρει με την «Αθηνά» του

Λίγες μέρες αφότου προβλήθηκε το ντοκιμαντερ «Athena Ex Nihilo» στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης αναζητήσαμε τον «καπετάνιο» του.

Κάποια χρόνια πριν, μου συνέστησαν έναν όμορφο νεαρό σκηνοθέτη ως πολύ ταλαντούχο και ανερχόμενο Έλληνα κινηματογραφιστή. Είχε ήδη βγάλει δύο μικρού μήκους ταινίες, τη θαλασσινή «Φιλίζι» με τον φοβερό μπόμπιρα Οδυσσέα και τη Θέμιδα Μπαζάκα και την ηπειρωτική «Βασίλης Καραγιώργος» με τους

Γιάννη Στάνκογλου και Ηλέκτρα Νικολούζου. Μου είχε αρέσει τότε πολύ η αίσθηση 60’ς-70’ς στην εικόνα του αλλά και η εμφανής αγάπη του για το ελληνικό χρώμα και φως. Χρόνια μετά ξανασυναντιόμαστε για ένα ντοκιμαντερ φτιαγμένο από ξύλο, νερό και αλάτι. Το «Αθηνά Εκ του Μηδενός» είναι η ιστορία της γέννησης ενός πανέμορφου καϊκιού και του συναισθηματικού ταξιδιού μιας παρέας ανθρώπων που πίστεψαν ότι οτιδήποτε κάνεις με αγάπη, έχει ψυχή.
Αέρα στα πανιά τους λοιπόν…

Ποιά ήταν η αφορμή για να κάνεις το Athena Ex Nihilo?

Ξεκίνησε με τον Κώστα Γουζέλη, παραγωγό ντοκιμαντερ και αρχιτέκτονα. Είχε προηγηθεί το «Αιγαίο Νυν και Αεί» όπου ταξίδευαν στο Αιγαίο καταγράφοντας ιστορίες των Κυκλάδων. Ο Κώστας, λοιπόν, αποφάσισε να φτιάξει ένα καΐκι εκ του μηδενός και είχε μπει σε μια διαδικασία να το κινηματογραφήσει. Παράλληλα, με παρακίνησε ένα γεγονός: Έχει βγει ένας νόμος βάσει του οποίου καταστρέφουν τα καΐκια λόγο της υπεραλιείας. Αντί η πολιτεία να το αντιμετωπίσει ορθολογικά, δίνει λεφτά για να τα καταστρέψουν. Αν δεν κάνω λάθος πρέπει να καταστραφούν έντεκα χιλιάδες καΐκια. Πρέπει από το κάθε καΐκι να μείνει σαβούρα το πολύ ένα μέτρο. Η ελληνική παράδοση των βαρκών αντί να συντηρείται με κάποιο τρόπο καταστρέφεται. Έρχεται η εποπτεία αλιείας, υπογράφεις, έρχεται η μπουλντόζα, το σπάει και πληρώνεσαι.

Έτσι, λοιπόν, εσείς ξεκινήσατε ανάποδα, από τη γέννηση;

Ναι, είχα ακούσει ότι θα φτιαχτεί από την αρχή ένα καΐκι και αποφάσισα να το κινηματογραφήσω, το καΐκι «Αθηνά». Έτσι δειλά δειλά μια παρέα ανθρώπων αρχίσαμε να καταγράφουμε τη διαδικασία που διήρκησε τριάμισι χρόνια, χωρίς να ξέρουμε που θα μας πήγαινε αυτό.

Τι είδους ιστορία αφηγείσαι στο ντοκιμαντέρ;

Η κατασκευή του είναι ο κορμός του, δεν είναι τεχνικό, με αφορμή αυτό και με αφορμή τα ενδιαφέροντα άτομα που το φτιάξανε μιλάει για το μύθο των πραγμάτων. Μιλάει για την ελευθερία, την ανεξαρτησία, τη διάθεση να γίνονται πράγματα, δεν μιλάει καθόλου τυπικά, είναι ελάχιστα τεχνικό και περισσότερα λυρικό , είναι μια συναισθηματική προσέγγιση του Κώστα ως καπετάνιου.

Πού φτιάχτηκε η «Αθηνά;»

Η κατασκευή έγινε στην Αίγινα, ξεκίνησε από τη λίμνη Κερκίνη όπου κόψανε τα ξύλα, συνέχισε στην Αίγινα και στον Πειραιά, μέχρι το πρώτο του ταξίδι στην Πάρο απ’ όπου είναι και ο Κώστας.

Εσύ απέκτησες κάποιες γνώσεις θαλασσόλυκου μέσα από τα γυρίσματα;

Να σκεφτείς, το περασμένο καλοκαίρι, μόλις τελείωσε το ντοκιμαντερ ο Κώστας ήθελε να συμμετάσχει στις Σπέτσες, στους παραδοσιακούς αγώνες και έτσι πήγαμε ως πλήρωμα πλέον, και βγήκαμε πρώτοι !

Είσαι δημιουργός κυρίως μυθοπλασίας, ποιό είναι πλέον το συμπέρασμα για το ντοκιμαντερ και την παρουσία του στην Ελλάδα;

Το ντοκιμαντερ είναι κάτι ευέλικτο, μπορείς να το κάνεις με μεγαλύτερη ευκολία και να είναι κάτι αληθινό. Στην Ελλάδα δεν ασχολούμαστε όσο θα έπρεπε πιστεύω, ενώ έχουμε άπειρα ερεθίσματα.

Ποιά είναι η εικόνα σου για το ελληνικό σινεμά σήμερα;

Υπάρχει μια εξέλιξη στην ποσότητα, στην ποιότητα των ταινιών και στη εξαγωγή τους. Νομίζω, όμως, ότι δεν έχει να κάνει αμιγώς με το θέμα του κινηματογράφου αλλά γενικότερα με την προβολή μας, λόγω οικονομικοπολιτικής συνθήκης.

Σε ικανοποιεί, όμως, αυτό που βλέπεις;

Κοίτα, το παρακολουθώ το σινεμά αρκετά και επειδή δουλεύω ως βοηθός σκηνοθέτη. Δεν μου αρέσει το «ντεμέκ», το να έχει μια αυθόρμητη συνταγή μια ταινία και μετά να ακολουθήσουν την ίδια συνταγή σε άλλη ταινία. Τότε εγώ βαριέμαι, δεν μου δημιουργεί κανένα συναίσθημα, η μανιέρα με κάνει καχύποπτο, δεν είναι αληθινό με την έννοια του ανθρώπου που το έφτιαξε.

Είναι λάθος ο στόχος πιστεύεις;

Ή έχουμε εμπορικές ταινίες ή πολύ weird, δεν βλέπω μια ταινία με αρχή, μέση, τέλος, υπάρχει μια προσπάθεια των κινηματογραφιστών στην Ελλάδα να κάνουμε κάτι ακραίο ως προς τη δομή. Δική μου επιθυμία είναι μια ιστορία η οποία να είναι αληθινή , δεν θέλω να βάλω την κάμερα μέσα σε ένα πορτοκάλι, ούτε να δημιουργήσω μια δράση που να μην στέκει και να επιδιώκω να αρέσει για το περίεργο της. Συνήθως οι καλύτερες ταινίες είναι οι απλές ταινίες.

Ζούμε μια εποχή πολύ έντονη πολιτικά. Τι σημαίνει για σένα πολιτική ταινία;

Υπάρχει μια τάση για να δώσουμε θεματολογία και τίτλο σε κάτι να μας το φέρουν σε τεμάχιο delivery. ‘Όταν μια ταινία δεν έχει τα Δεκεμβριανά για θέμα, αλλά μέσα από τις σχέσεις των ανθρώπων προβάλλονται τεράστιες αναλύσεις, αυτό είναι πολιτικό. Για παράδειγμα η «Στρέλλα» για μένα είναι πολιτικοποιημένη ταινία. Υπάρχει μια ευκολία να βάζουμε τα πράγματα εκεί που δείχνει η φωτογραφία. Θεωρούμε πολιτικό ντοκιμαντερ μόνο αν μιλάμε για τους μετανάστες, ενώ θα μπορούσε να είναι ακόμα και το πώς φτιάχνεται μια καρέκλα.

Click here to view the embedded video.