Τηλέμαχος Μουδατσάκις

Καθώς πριν από λίγα χρόνια είχα επισκεφτεί το Ιστορικό Μουσείο Ηρακλείου, στο διαμέρισμα που «αφηγείται» το ναυάγιο του πλοίου Τάναϊς είδα, ανάμεσα στα άλλα ντοκουμέντα, την «έκθεση» ενός μαθητή του δημοτικού που προφητεύει τον τορπιλισμό του μοιραίου πλοίου το ’44, όπου λίγους μήνες μετά θα βρεθεί αιχμάλωτος και ο ίδιος. Εκεί στο αμπάρι με εκατοντάδες άλλους Εβραίους και άνδρες της Αντίστασης.

{jb_quote} Και καθώς γράφω μόνον αφού αρκούντως συγκινηθώ από το πάθος των ηρώων μου, ασκήθηκα στις συνθήκες αγωνίας που έζησαν οι τελευταίοι.{/jb_quote}

Αυτό ήταν και το έναυσμα για

τη σύνθεση ενός επικού μυθιστορήματος με εστία τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο-Κατοχή και δη το ’44. Εκείνο που αναζήτησα ήταν μια επιμόνως ελκυστική γραφή μ’ ένα ακριβές ιστορικό φόντο, το οποίο θα στήριζε τη μυθοπλασία ως και τις ελάχιστες αφηγηματικές αποχρώσεις της. Το στοίχημά μου ήταν η περιγραφή του τορπιλισμού του μοιραίου πλοίου (ατυχώς από φίλια πυρά) με κινηματογραφικό ρυθμό, η σωτηρία, ο πικρός χωρισμός της μάνας από τα παιδιά, αλλά και των ανευλόγητων εραστών. Και εν συνεχεία τα εφιαλτικά όνειρα που προπέμπουν πάντα τη δράση, τη μοιραία συνάντηση του νέου αιχμάλωτου, που βρίσκει, από ελιγμό της μοίρας, τον πατέρα του, μεγαλόβαθμο Ες-Ες, στο πυρακτωμένο στρατόπεδο του Άουσβιτς. Στο επίκεντρο ωστόσο της αφήγησης «καλλιεργώ» το μίσος ενός νόθου γιου, που ως χαφιές των Γερμανών χειρίζεται τις πληροφορίες ώστε να καταστρέψει τον νόμιμο αδελφό του, που υπηρετεί την Αντίσταση. Στο ίδιο επίκεντρο εμφανίζω και μια κοπέλα, έγκυο μάλιστα, που έχει σωθεί από τον τορπιλισμό, αλλά που όλοι τη θεωρούν νεκρή. Αυτό θα εξάψει ως θρυαλλίδα τη δράση και θα φέρει τη μια μετά την άλλη τις ανατροπές.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Και καθώς γράφω μόνον αφού αρκούντως συγκινηθώ από το πάθος των ηρώων μου, ασκήθηκα στις συνθήκες αγωνίας που έζησαν οι τελευταίοι.Πέρασα έτσι σχεδόν μια νύχτα στο σκότος ενός ρημαγμένου-σηπόμενου πλοίου στα βράχια της νησιωτικής ακτής. Πέρασα επίσης αρκετές ώρες στον καρδιόσχημο προμαχώνα του ενετικού τοίχους στον Χάνδακα, που έγινε και το ερωτικό λίκνο των πρωταγωνιστών μου για μια μόνο «αποφασιστική» νύχτα. Πέρασα ακόμη αρκετές ώρες έξω από την Ιταλική Αρχαιολογική Σχολή, από όπου ο Γερμανός αξιωματικός απέσπασε διά της βίας από την ανυπεράσπιστη αρχαιολόγο έναν μινωικό στατήρα, γεγονός που υποθηκεύεται στη δράση ως αίτιο...

Στο φόντο της αφήγησής μου είχα πάντα την περιπλάνηση των Εβραίων στην έρημο, που μου έδωσε σπάνιες μετανεωτερικές εκδοχές στο μυθιστόρημα, όπως τα «βατράχια» που βγαίνουν από το φαράγγι της Δαμάστας και κατακλύζουν κοάζοντας τη γερμανική φάλαγγα, γεγονός που ερμήνευσα ως φάρσα της φύσης. Διάβασα ξανά το έργο του Στίνερ για να πλάσω με ακρίβεια τον χαρακτήρα του Ναζί-Γερμανού αξιωματικού, ο οποίος πιστεύει ότι ο άλλος πρέπει να περιέλθει στους χειρισμούς σου, να διαθέσει σε σένα τον «εκλεκτό» την αχρηστία του για να τη μετατρέψεις εσύ σε οικεία ηδονή. Επέμεινα επίσης στους χώρους όπου περιπλανώνται οι ήρωές μου, δημιουργώντας μια μυθολογική Γεωγραφία από την Αρχαία Αμφίμαλο, με το έθιμο της ανάδειξης του κλειδούχου νεκρού, που έκλεισε τελευταίος το σπίτι της φαμίλιας του, ως την Αρχαία Ελεύθερνα, με τα ζώδια, που στον χοϊκό τους ύπνο δεν εγείρονται να χαιρετίσουν τους δύστυχους-περαστικούς αιχμαλώτους. Με την ίδια έννοια υπενθύμισα το «θαύμα των Ρόδων» στο κάστρο του Βάρμπουργκ για το φόντο της πλάνου διαμονής ενός άλλου ήρωά μου. Εφεξής η δράση εξελίσσεται σε «εύθραυστα-θαλάσσια» πεδία-πλοία, το ΤΑΝΑΪΣ, το πλωτό νοσοκομείο ΑΓΙΑ ΣΚΕΠΗ (όπου μια σατανική πράκτωρ της Γκεστάπο, με την ιδιότητα της γιατρού, «φονεύει» εξάπαντος τους αντιφρονούντες) και το πειρατικό ΕΛΕΙΣΤΡΑ, κέντρο ασωτίας και μαύρης αγοράς στο Αιγαίο. Τέλος, πριν από την ολέθρια κάθοδο της Νεμέσεως για να επαναφέρει από τα σπαράγματα τις ισορροπίες, παραδίδω στον αναγνώστη ορισμένα σύμβολα, όπως τη γυναίκα που φοράει κήπο-ταφταδένιο φόρεμα από όπου ξεφτούν φυλλωσιές, την πορεία που αφήνει πίσω της τα υποδήματα των αιχμαλώτων να τρέχουν μόνα τους κ.ά. Έγκειται σε σένα να τα αποκρυπτογραφήσεις.

Τάναϊς
Το πλοίο του πικρού χωρισμού
Τηλέμαχος Μουδατσάκις
Εκδόσεις Καστανιώτη
σ. 448
ISBN: 978-960-03-6683-9
Τιμή: 20,00€