Σπυρίδων Σφέτας: «Όψεις της βουλγαρικής κατοχής στην Ανατολική Μακεδονία, 1916-1918»

Τη διετία 1916-1918 οι βουλγαρικές κυβερνήσεις επιδόθηκαν σε έναν συστηματικό αφελληνισμό της Ανατολικής Μακεδονίας επιδιώκοντας την εξάλειψη του ελληνικού στοιχείου, ώστε να ενσωματώσουν ευκολότερα τις περιοχές αυτές στη μεγάλη Βουλγαρία που ονειρεύονταν να δημιουργήσουν. Είχαν την υποστήριξη των Αγγλογάλλων, οι οποίοι με τη συγκατάθεση του Ελευθέριου Βενιζέλου εγκατέστησαν μια ιδιότυπη δικτατορία στην Ελλάδα πιστεύοντας ότι με αυτόν

τον τρόπο θα αποκόμιζαν τεράστια κέρδη από τη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η βουλγαρική κυβέρνηση ήθελε να μετακινήσει βίαια τους Έλληνες στη Βουλγαρία· ο στόχος ήταν να εκδιωχθεί όλος ο ανδρικός πληθυσμός των ηλικιών 17-60 και η περιοχή να εποικιστεί από Βούλγαρους. Οι πόλεις είχαν ερημώσει, ο πληθυσμός πέθαινε κατά εκατοντάδες καθημερινά, οι αρμόδιοι των ελληνικών κυβερνήσεων αντιμετώπιζαν με αβελτηρία την απώλεια χιλιάδων αθώων και, αν δεν έληγε ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, ίσως να είχε επιτευχθεί ο στόχος των βορείων γειτόνων μας.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Ένα από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που διαπράχθηκαν τούτη την περίοδο είχε πολιτιστικό χαρακτήρα και αφορούσε την αρπαγή πολύτιμων θησαυρών. Η Βουλγαρική Ακαδημία Επιστημών συνεργάστηκε με έναν Τσέχο τυχοδιώκτη δημοσιογράφο, τον Βλαδιμίρ Σις, ο οποίος εντόπισε στη Μονή Εικοσιφοίνισσας του Παγγαίου μια σειρά από πολύτιμα κειμήλια. Όταν έγινε γνωστή η ανακάλυψή τους, οι κομιτατζήδες παραστρατιωτικοί λεηλάτησαν καταστρέφοντας ένα από τα παλιότερα μοναστήρια της Ελλάδας – ανάμεσα στα άλλα πήραν αρχιερατικά άμφια χρυσοποίκιλτα, εγκόλπια με πολύτιμους λίθους της Σιβηρίας, εικόνες αρχαίες θαυμάσιας τέχνης μαργαριτοποίκιλτες, ολόχρυσες, επίχρυσα δισκοπότηρα, άγια λείψανα με τα αργυρόδετα κιβώτιά τους, χειρόγραφα του 9ου, 11ου και 12ου αιώνα, ένα υπόμνημα προς Ματθαίον του Ιωάννου Χρυσοστόμου, χρήματα, φλουριά, σιγγίλια, πατριαρχικά, σουλτανικά φιρμάνια, ομόλογα, συμβόλαια κι οτιδήποτε πολύτιμο είχε σωρευτεί ανά τους αιώνες στο μοναστήρι.

{jb_quote} Η περίοδος 1915-1920 είναι μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ελληνικής ιστορίας και δεν της έχει δοθεί η απαιτούμενη προσοχή. {/jb_quote}

Η περίοδος 1915-1920 είναι μια από τις πιο σκοτεινές περιόδους της ελληνικής ιστορίας και δεν της έχει δοθεί η απαιτούμενη προσοχή. Οι πληθυσμοί της Ανατολικής Μακεδονίας βρέθηκαν στη δίνη των εξελίξεων, καθώς στα Βαλκάνια όλα ήταν ρευστά στην προοπτική της κατάρρευσης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κι όλοι έσπευδαν να εκμεταλλευτούν τη διάλυσή της. Την ίδια στιγμή το ελληνικό πολιτικό σκηνικό γνώριζε μια περίοδο πρωτοφανούς έντασης: η Ελλάδα είχε χωριστεί στα δύο, ένας ιδιότυπος εμφύλιος μαινόταν και ο λαός υπέφερε από τις αποφάσεις των πολιτικών ηγετών που τον έσερναν στις χειρότερες καταστάσεις. Στον μακεδονικό χώρο συντελούνταν εθνοκαθάρσεις, παιδιά παραδίδονταν σε ξένες οικογένειες, οι βιασμοί κοριτσιών ήταν συχνό φαινόμενο και όπως σημειώνεται στο παρόν βιβλίο: «…επρόκειτο για ένα σατανικό σχέδιο εξόντωσης του γηγενούς ελληνικού στοιχείου της Μακεδονίας και ανάδειξης της βουλγαρικής πληθυσμιακής υπεροχής, όταν ακόμα δεν υπήρχαν πρόσφυγες στη Μακεδονία». Ο Σπυρίδων Σφέτας, καθηγητής Νεότερης και Σύγχρονης Βαλκανικής Ιστορίας στο ΑΠΘ, έχοντας εκπονήσει τη διδακτορική του διατριβή για το Μακεδονικό στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου, γνωρίζει όσο ελάχιστοι τα θέματα του μακεδονικού χώρου και παρουσιάζει όψεις άγνωστες στο ευρύ κοινό μιας υπόθεσης που άγγιζε τα όρια του μύθου για μας τους Μακεδόνες, που ακούγαμε αυτές τις ιστορίες από τους παππούδες μας, αλλά και για κάθε Έλληνα που επιθυμεί να διατηρηθούν οι μνήμες, να μην ξεχαστούν οι δοκιμασίες του λαού μας.

Σε μια περίοδο που η ιδεολογία του ακραιφνούς εθνικισμού μοιάζει να αναβιώνει οδηγώντας σε φανατισμούς επικίνδυνους, η αναμόχλευση των παθών του παρελθόντος που προκάλεσαν συγκρούσεις αιματηρές είναι το τελευταίο που μπορεί να θέλει κάθε σοβαρός επιστήμονας της Ιστορίας, όμως όπως γράφει στον πρόλογο του βιβλίου ο Γιάννης Παπουτσής, πρόεδρος του Κέντρου Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας, που εκδίδει το βιβλίο σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Επίκεντρο: «Σκοπός μας δεν είναι να προβάλουμε τις αγριότητες του πολέμου και τις μεθόδους εξόντωσης των Ανατολικομακεδόνων από τους ομόδοξους γείτονές μας, ούτε να αναφέρουμε τα θύματα της βουλγαρικής θηριωδίας για να δημιουργήσουμε συναισθηματική φόρτιση. Σκοπός μας είναι να ενδυναμώσουμε αξιόπιστα και αποτελεσματικά την πεποίθηση πως η μνημόνευση των πολύπαθων μαρτύρων προγόνων μας της περιόδου 1916-1919, η απόδοση της προσήκουσας τιμής στα θύματα αυτά, καθώς επίσης και η υπόμνηση της λεηλασίας και αρπαγής των εκκλησιαστικών κειμηλίων και των χειρογράφων κωδίκων ανεκτίμητης ιστορικής και υλικής αξίας αποτελεί ιερό καθήκον μας».

Όψεις της βουλγαρικής κατοχής στην Ανατολική Μακεδονία, 1916-1918
Σπυρίδων Σφέτας
Κέντρο Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ανατολικής Μακεδονίας (ΚΕΠΑΑΜ)
Επίκεντρο
σ. 420
ISBN: 978-960-99674-5-7
Τιμή: 17,00€