Μίνως Ευσταθιάδης: συνέντευξη στη Χαριτίνη Μαλισσόβα

Ο Μίνως Ευσταθιάδης σπούδασε νομικά στην Αθήνα και στο Ανόβερο. Εργάστηκε ως δικηγόρος πριν ασχοληθεί κυρίως με το windsurfing. Έχει γράψει τα μυθιστορήματα Έξοδος (Ανατολικός, 2001), Χωρίς γλώσσα (Καστανιώτης, 2004), Το δεύτερο μέρος της νύχτας (Ωκεανίδα, 2014), που εκδόθηκε στη Γερμανία (Acabus, 2014), και Ο δύτης (Ίκαρος, 2018), που ήταν στη βραχεία λίστα του Athens Prize for Literature και εκδόθηκε στα γαλλικά (Actes Sud, 2020). Το θεατρικό

του έργο Το γεύμα (Ευρασία, 2012) πήρε το Βραβείο Πρωτότυπου Θεατρικού της Ε.Θ.Ε., ήταν στη βραχεία λίστα του διεθνούς διαγωνισμού Eurodram της Γερμανίας και μεταφράστηκε στα αγγλικά, στα γερμανικά, στα γαλλικά και στα ουγγρικά. Ζει κοντά στη θάλασσα. Το νέο του μυθιστόρημα, Κβάντι, που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ίκαρος, είναι η αφορμή της συζήτησής μας.

{loadmodule mod_adsence-inarticle-makri} {loadposition adsence-inarticle-makri}

Κβάντι, ο τίτλος του νέου σας μυθιστορήματος. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία;

Έχω μια αδυναμία στους μονολεκτικούς τίτλους. Μερικές φορές μου φαίνεται απαραίτητο αυτό το κρέμασμα από μια λέξη. Κι ακόμα καλύτερα αν δεν ξέρεις, αν δεν μπορείς να φανταστείς τι σημαίνει. Το Κβάντι έχει άμεση σχέση με την Αφρική.

Η αστυνομική λογοτεχνία, παρόλο που είχε πάντα πολλούς αναγνώστες, δεν αντιμετωπιζόταν ως σοβαρό λογοτεχνικό είδος. Τι συνέβαλε και κατέχει σήμερα ισάξια θέση ανάμεσα στις άλλες κατηγορίες μυθιστορημάτων;

Είναι αλήθεια ότι η αστυνομική λογοτεχνία ξεκίνησε την πορεία της με πολύ παρεξηγημένο τρόπο. Στην Ελλάδα, ακόμη και σήμερα, κανένα σοβαρό λογοτεχνικό βραβείο δεν δίνεται σε αστυνομικό μυθιστόρημα. Κάτι που φυσικά δεν ισχύει -εδώ και δεκαετίες- σε άλλες χώρες. Καταρχήν, σ’ εμάς υπάρχει ένα θέμα με τη μετάφραση του όρου «crime stories», αφού δεν έχουμε καταφέρει να αποδώσουμε στα ελληνικά το ευρύτερο είδος που ασχολείται με το έγκλημα. Κάπως έτσι (ξε)μείναμε με την αδόκιμη και άχαρη –κατά τη γνώμη μου– ονομασία: «αστυνομικά». Τα σημαντικότερα έργα του Σιμενόν, της Χάισμιθ, ακόμα και του Μπολάνιο και τόσων άλλων είναι «crime stories». Φυσικά όλοι αυτοί είναι εγγόνια της αρχαίας τραγωδίας, παιδιά του Σαίξπηρ και του Ντοστογιέφσκι. Υπάρχει όμως και μια άλλη εξέλιξη που έχει αναβαθμίσει το είδος. Νομίζω πως σήμερα γίνεται όλο και πιο εμφανής ο άρρηκτος δεσμός μας με το αίμα και κατ’ επέκταση με το έγκλημα. Δηλαδή με την ίδια την ανθρώπινη φύση.

Όπως εξηγείτε και στο οπισθόφυλλο του βιβλίου, τα τρία ταξίδια σας στην Αφρική αποτέλεσαν, χωρίς να το έχετε προσχεδιάσει, την αφορμή για τη συγγραφή του Κβάντι. Ποιο ήταν το πιο δυνατό αποτύπωμα που σας άφησαν οι επισκέψεις αυτές;

Η Αφρική είναι ένας άλλος πλανήτης, που φυσικά δεν αρκούν δέκα ζωές για να τον δει και να τον κατανοήσει κανείς. Είχα την τύχη να ταξιδέψω για λίγο εκεί πέρα. Γνώρισα ανθρώπους, άκουσα τις ιστορίες τους, είδα τα μέρη όπου ζουν. Άρχισαν να με ενδιαφέρουν περισσότερο οι χώρες κάτω από την υποσαχάρια ζώνη. Πρόκειται για χαώδεις εκτάσεις, όπου δεν ισχύει σχεδόν κανένας από τους δικούς μας κανόνες. Τόποι εκθαμβωτικής ομορφιάς, συστηματικής φτώχειας και τρομακτικής βίας. Είναι αδιανόητα τα όσα συμβαίνουν: Χιλιάδες νεκροί κάθε μέρα από τη δίψα, την πείνα και την έλλειψη των στοιχειωδών εμβολίων. Εξάχρονα παιδιά που κατεβαίνουν σε τρύπες μέσα στη γη, δεμένα με τριχιές, για να εξορύξουν μεταλλεύματα που τα αγοράζουμε «εμείς» – φυσικά σε τιμές εξοργιστικά χαμηλές. Χιλιάδες κορίτσια και αγόρια που κάθε μέρα πουλιούνται σε σκλαβοπάζαρα, για να καταλήξουν στις πιάτσες όλου του πολιτισμένου κόσμου. Ξέρω πως όλα αυτά ακούγονται σαν εύκολος ανθρωπισμός, αλλά στην πραγματικότητα ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Η Αφρική είναι το απόλυτο έγκλημα που διαρκεί αιώνες.

{jb_quote} Η Αφρική είναι το απόλυτο έγκλημα που διαρκεί αιώνες. {/jb_quote}

Ποια ήταν η αφορμή για να γίνετε συγγραφέας;

Ίσως να έχουν μεγαλύτερο ενδιαφέρον οι αιτίες κι όχι οι αφορμές. Η ύπαρξη της λογοτεχνίας –και της τέχνης γενικότερα– οφείλει πολλά στη μονοτονία της καθημερινότητας. Εδώ και χιλιάδες χρόνια, η πραγματικότητα δεν είναι αρκετή για τον άνθρωπο. Όπως έλεγε και η Σάρα Κέιν: «Η πραγματικότητα είναι υπερτιμημένη». Χρειαζόμαστε το παραμύθι, και μάλιστα πολύ περισσότερο απ’ όσο θα θέλαμε να παραδεχτούμε. Δημιουργούμε (βάζω πρώτο πληθυντικό πρόσωπο, γιατί δεν είμαι μόνος στο παιχνίδι) παράλληλους κόσμους για να δώσουμε κάποιο νόημα στην παραμονή μας σ’ αυτόν εδώ. Μάλλον ακούγεται σαν σύμπτωμα μιας σοβαρής αδυναμίας, θεωρώ όμως πως είναι ακριβώς το αντίθετο. Αποτελεί δείγμα υγείας το γεγονός ότι η φαντασία αρχίζει να γίνεται τόσο σημαντική, τόσο πραγματική. Μπορεί, βέβαια, να κάνω λάθος και να πρόκειται τελικά για μια ασθένεια. Στη δική μου περίπτωση, ευτυχώς ανίατη.

Ποιοι συγγραφείς του είδους σάς έκαναν να θέλετε να ασχοληθείτε με την αστυνομική λογοτεχνία;

Ρέιμοντ Τσάντλερ, Ζορζ Σιμενόν, Γιάκομπ Αρζούνι, Στιγκ Λάρσον, Ζαν-Κλοντ Ιζό.

Ποιο βιβλίο διαβάσατε πρόσφατα και σας εντυπωσίασε;

Anima του Ουαζνί Μουαουάντ [Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου] και Ο τσάρος της αγάπης και της τέκνο του Άντονι Μάρα [Εκδόσεις Ίκαρος].

Τι θεωρείτε εξέλιξη σε έναν συγγραφέα;

Να μην επαναλαμβάνει τις δοκιμασμένες του συνταγές. Να βγει και να περιπλανηθεί έξω από τις γραμμές. Συνήθως όλη μας η ζωή περνάει εντός ενός οριοθετημένου κύκλου, μέσα στον οποίο αισθανόμαστε άνετα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ακριβώς το ίδιο συμβαίνει και συγγραφικά. Υπάρχουν ωστόσο ορισμένοι συγγραφείς που δέχτηκαν να ανοιχτούν προς το άγνωστο. Μας άφησαν μια πανέμορφη και βαριά κληρονομιά.

Πέρα από τα δεινά που επέφερε η πανδημία, υπάρχει κάτι θετικό που μπορεί να αφήσει;

Πρώτα απ’ όλα γεννιέται μια ελπίδα για όσα μπορεί να πετύχει η σύγχρονη επιστήμη. Τα εμβόλια –και ειδικά το χρονικό περιθώριο μέσα στο οποίο παρασκευάστηκαν– αποτελούν πραγματικό θαύμα. Η πανδημία είναι και μια ευκαιρία αναθεώρησης των αξιών. Θα μπορούσαμε να τη θεωρήσουμε ως ένα εξαιρετικό μάθημα αλληλεγγύης μεταξύ όλων των κατοίκων του πλανήτη και ταυτόχρονα ταπεινότητας μπροστά στη δύναμη της φύσης. Πόσοι τελικά θα το εκλάβουν έτσι, και πόσοι θα ψάχνουν να βρουν τον «ένοχο Μπιλ» παρέα με τα διάφορα νεφελίμ… αυτό είναι ένα άλλο θέμα. Προσωπικά, δεν είμαι καθόλου αισιόδοξος για τη μάχη κατά της ανθρώπινης βλακείας και απληστίας.

Ποια αξία θεωρείτε υπέρτατη;

Την ευγένεια και την αίσθηση του χιούμορ.

Ο Κρις Πάπας βρίσκεται ή θα βρεθεί σε νέες περιπέτειες; Ετοιμάζετε κάποιο νέο βιβλίο;

Έχω πολλούς μήνες να μιλήσω με τον Πάπας. Ακούστηκαν φήμες πως έχει φύγει για κάποιο μακρινό ταξίδι. Μόλις τον δω, θα τον ρωτήσω.

Κβάντι
Μίνως Ευσταθιάδης
Ίκαρος
256 σελ.
ISBN 978-960-572-372-9
Τιμή €13,50