Γαλατοπιτα ή galatopita : Ταξίδι γεύσης στην Ελλάδα

Γαλατοπιτα – galatopita

Το γαστρονομικό ταξίδι στην Ελλάδα είναι ατέρμονο. Κάθε τόπος έχει τις δικές του παραδοσιακές αλμυρές και γλυκιές συνταγές.  Πολλά είναι τα ελληνικά φαγητά που ξεχωρίζουν και είναι ξακουστά σε όλο τον κόσμο. Όμως, οι πίτες μας είναι ότι καλύτερο έχουμε! Γλυκιές και αλμυρές, με ή χωρίς φύλλο, νηστίσιμες και ότι άλλο μπορείς να φανταστείς. Και η πιο γνωστή, γαλατοπιτα.

Γαλατοπιτα Καρδιτσας, γαλατοπιτα Λαρισας ή galatopita όπως την ξέρουν διεθνώς. Μια γεύση που πάντα θα θυμίζει τη γαλατοπιτα της γιαγιας, ανοιχτή ή γαλατοπιτα με φυλλο χωριατικο.

Αναφέροντας, όμως, γλυκιές πίτες αυτή που μας έρχεται πρώτα στο μυαλό δεν είναι άλλη από την γαλατόπιτα. Η γαλατόπιτα είναι έδεσμα γνωστό ήδη από την αρχαιότητα. Στην Αρχαία Ελλάδα αναφερόταν ως Άμης κατά τον Αριστοφάνη. Πλέον, η γαλατόπιτα έχει την θέση της σε κάθε γωνιά της χώρας μας και φέρει την τοπική ονομασία. Είναι ένα γλυκό, όπως ο μπακλαβάς, που έχει ταξιδέψει σε κάθε γωνιά του κόσμου μέσα από τους ομογενείς Έλληνες καθιερώνοντας την galatopita στις τοπικές κοινωνίες. Galatopita σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης!

Μέσα στα χρόνια έχουν υπάρξει αρκετές παραλλαγές αυτής της πίτας. Για παράδειγμα εκτός από την παραδοσιακή μπορούμε να βρούμε:

Γαλατοπιτα με αλευρι χωρις φυλλοΓαλατοπιτα με φυλλο χωριατικοΓαλατοπιτα χωρις αυγαΓαλατοπιτα αλμυρη χωρις φυλλοΓαλατοπιτα σκεπαστή ή ξεσκέπαστη

Όλες όμως οι γαλατόπιτες έχουν ένα κοινό. Αυτή τη βελούδινη, γυαλιστερή και απίστευτη κρέμα!

Όπως είπαμε διαφορετικοί τόποι έχουν και την γαλατόπιτά τους. Ευκαιρία είναι να ξεκινήσουμε ένα μικρό ταξίδι για να τις μάθουμε.

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν να ανακαλυψουμε παιδικές μνήμες σαν μια γαλατοπιτα της γιαγιας.

Μακεδονίτικη ανοιχτη γαλατόπιτα

Πρώτη στάση κεντρική Μακεδονία όπου θα συναντήσουμε την Μακεδονίτικη ανοιχτή γαλατόπιτα.

Αυτή η γαλατοπιτα με φυλλο κρουστας είναι αρκετά εύκολη και απαιτεί απλά υλικά.

Αρχικά ξεκινάμε με την παρασκευή της κρέμας. Σε μια κατσαρόλα βάζουμε το γάλα να ζεσταθεί μαζί με τις βανίλιες, το αλάτι, το κρόκο Κοζάνης και το ξύλο κανέλας.Στη συνέχεια σε μπολ χτυπάμε τα αυγά με τη ζάχαρη, το σιμιγδάλι και το αλεύρι και προσθέτουμε λίγο από το ζεστό γάλα. Όλα μαζί αυτά τα ρίχνουμε στην κατσαρόλα και ανακατεύουμε μέχρι να δέσει η κρέμα. Στο τέλος, προσθέτουμε βούτυρο.Σε ταψί απλώνουμε τα φύλλα κρούστας βουτυρώνοντας καλά ενδιάμεσα και αδειάζουμε την κρέμα.Τα φύλλα που περισσεύουν έξω από το ταψί τα γυρίζουμε πάνω στην επιφάνεια της πίτας.Ψήνουμε σε φούρνο μέχρι να ροδίσει γαλατόπιτα και σερβίρουμε με κανελοζάχαρη.

Η Μακεδονίτικη γαλατόπιτα μπορούμε να την συναντήσουμε και αλμυρή. Στην αλμυρή προσθέτουν κομματάκια φέτας.

Γαλατοπιτα Καρδιτσας

Επόμενη στάση Θεσσαλία. Εκεί θα συναντήσουμε την ξακουστή γαλατοπιτα Καρδιτσας και γαλατοπιτα Λαρισας.

Για την γαλατοπιτα Καρδιτσας η παραδοσιακή γίνεται μόνο με αλεύρι και καθόλου σιμιγδάλι στη κρέμα. Η πιο βασική διαφορά σε σχέση με άλλες γαλατόπιτες. Για την παρασκευή της:

Ξεκινάμε να φτιάξουμε πρώτα τη ζύμη για τα φύλλα και την αφήνουμε να ξεκουραστεί για μισή ώρα περίπου.Για την κρέμα ζεσταίνουμε το γάλα και σε ένα μπολ βάζουμε τα υπόλοιπα υλικά της κρέμας και τα ανακατεύουμε.Προσθέτουμε στο μπολ λίγο λίγο όλο το ζεστό γάλα και επαναφέρουμε σε μέτρια φωτιά μέχρι να πήξει κρέμα. Αποσύρουμε μετά και προσθέτουμε βούτυρο.Ανοίγουμε τα φύλλα και τα απλώνουμε σε λαδωμένο ταψί. Απλώνουμε τη κρέμα από πάνω και γυρίζουμε τα φύλλα που έχουν περισσέψει προς τα μέσα να καλύψουν την κρέμα.Χτυπάμε αυγό με ελαιόλαδο και με ένα πινέλο ή  το χέρι το απλώνουμε πάνω στην κρέμα και πασπαλίζουμε λίγη κανέλα.Ψήνουμε μέχρι να ροδίσει για 40 λεπτά περίπου.Σερβίρουμε χλιαρή.Γαλατοπιτα Λαρισας

Αγαπημένη γαλατοπιτα Λαρισας. Για την γαλατοπιτα Λαρισας έχουμε μια σχετικά λεπτή πίτα, αφράτη με μοναδική γλυκιά γεύση. Παρασκευάζεται κι αυτή με φύλλο κρούστας.

Αρχικά για την κρέμα ζεσταίνουμε το γάλα σε μια κατσαρόλα.Σε ένα μπολ ανακατεύουμε το αλεύρι, τη ζάχαρη, το σιμιγδάλι και το αλάτι και τα αδειάζουμε σιγά σιγά στο ζεστό γάλα ανακατεύοντας συνεχώς. Προσθέτουμε του χτυπημένους κρόκους αυγών συνεχίζοντας το ανακάτεμα.Όταν αρχίζει να πήζει η κρέμα αφαιρούμε από την φωτιά και προσθέτουμε βούτυρο και την βανίλια.Σε ταψί στρώνουμε τα φύλλα κρούστας αλείφοντας ένα-ένα με βούτυρο και πασπαλίζοντας τα με ζάχαρη και κανέλλα.Στρώνουμε την κρέμα πάνω στα βουτυρωμένα φύλλα και βάζουμε άλλα δυο φύλλα από πάνω και βουτυρώνουμε. Τα φύλλα που προεξέχουν τα κόβουμε.Για την κρούστα της γαλατόπιτας χτυπάμε αυγά με ζάχαρη και αλείφουμε την επιφάνεια της πίτας.Ψήνουμε τη γαλατοπιτα Λαρισας στο φούρνο για 45 λεπτά. Τη σερβίρουμε αφού έχει κρυώσει. Πασπαλίζουμε με κανέλα και άχνη ζάχαρη.Γιαννιώτικη γαλατόπιτα

Συνεχίζουμε στην Ήπειρο. Εκεί θα βρούμε την Γιαννιώτικη γαλατόπιτα. Είναι κι αυτή με φύλλο κρούστας, ισως συναντήσουμε αυτή τη γαλατοπιτα με φυλλο χωριατικο, και η νοστιμιά της οφείλεται κυρίως στο πρόβειο βούτυρο!

Αρχικά για την κρέμα, σε μια κατσαρόλα ζεσταίνουμε το γάλα. Προσθέτουμε το σιμιγδάλι και ανακατεύουμε συνεχώς.Σε ένα μπολ χτυπάμε τα αυγά με τη ζάχαρη και τη βανίλια. Αφού κατεβάσουμε το γάλα από την φωτιά προσθέτουμε σταδιακά τα υλικά του μπολ στην κατσαρόλα και ανακατεύουμε ζωηρά.Ξαναβάζουμε την κρέμα σε μέτρια και την αφήνουμε να πήξει καλά ενώ παράλληλα ανακατεύουμε. Αποσύρουμε από την φωτιά αφού έχει πήξει η κρέμα και προσθέτουμε το πρόβειο βούτυρο.Απλώνουμε τρία από τα φύλλα κρούστας σε ταψί, τα βουτυρώνουμε και πασπαλίζουμε με κανελοζάχαρη. Από πάνω στρώνουμε άλλο ένα φύλλο και επαναλαμβάνουμε μέχρι το τελευταίο.Αδειάζουμε την κρέμα πάνω στα φύλλα και γυρίζουμε τα φύλλα που περίσσεψαν έξω από τα ταψί πάνω στην επιφάνεια της πίτας.Ψήνουμε για 50-60 λεπτά. Σερβίρουμε αφού κρυώσει με ζάχαρη άχνη και κανέλα.Ηπειρώτικη γαλατόπιτα

Στην Ήπειρο φυσικά υπάρχει και η παραδοσιακή ηπειρώτικη γαλατόπιτα που την φτιάχνουν σε όλα τα ορεινά χωριά. Είναι γαλατοπιτα χωρις φυλλο ευκολη, ίσως γνωστή και σαν γαλατοπιτα Καρδιτσας, και θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι η αγαπημένη γαλατοπιτα της γιαγιας. Για την ευκολη γλυκια γαλατοπιτα χωρις φύλλο:

Σε μια κατσαρόλα ζεσταίνουμε το γάλα με ζάχαρη, βούτυρο και με μις φλούδα λεμονιού. Όταν αρχίσει να παίρνει βράση το μείγμα προσθέτουμε σιγά-σιγά το σιμιγδάλι ενώ ανακατεύουμε. Όταν πήξει η κρέμα αποσύρουμε από την φωτιά. Αφαιρούμε τη φλούδα λεμονιού.Σε μπολ χτυπάμε τα αυγά με τη ζάχαρη και τις βανίλιες και τα αδειάζουμε στην κρέμα ενώ ανακατεύουμε γρήγορα.Σε βουτυρωμένο ταψί αδειάζουμε την κρέμα και ψήνουμε σε φούρνο για 45 λεπτά μέχρι να ροδίσει η επιφάνεια της πίτας.Σερβίρουμε αφού κρυώσει και πασπαλίζουμε ζάχαρη άχνη και κανέλα.

Τελευταίος σταθμός η Πελοπόννησος. Εκεί θα βρούμε την γαλατοπιτα χωρις φυλλο από την Αρκαδία και φυσικά την πασίγνωστη Μανιάτικη γαλατόπιτα.

Για την γαλατόπιτα από την ΑρκαδίαΣε μια κατσαρόλα ζεσταίνουμε το γάλα μαζί με τις βανίλιες. Προσθέτουμε το βούτυρο, τη ζάχαρη και το σιμιγδάλι και ανακατεύουμε συνεχώς για να μην σβολιάσει η κρέμα.Μόλις πήξε η κρέμα την αφαιρούμε από την φωτιά και προσθέτουμε σταδιακά τα χτυπημένα αυγά ενώ ανακατεύουμε ταυτόχρονα.Αδειάζουμε την κρέμα σε βουτυρωμένο ταψί και ψήνουμε για 55-60 λεπτά σε φούρνο μέχρι να ροδίσει η επιφάνεια της πίτας.Σερβίρουμε αφού κρυώσει και πασπαλίζουμε ζάχαρη άχνη και κανέλα.

Οι παραπάνω γαλατόπιτες είναι οι πιο γνωστές στην Ελλάδα. Η παραδοσιακή συνταγή της καθεμίας τις κάνουν ξεχωριστές και τα τοπικά υλικά που χρησιμοποιούνται απογειώνουν την γεύση τους. Η διαδικασία παρασκευής τους είναι εύκολη και οι διαφορές έγκειται κυρίως στην αλληλουχία που προστίθενται τα υλικά και στα φύλλα. Επίσης, υπάρχουν γαλατοπιτες με αλευρι και άλλες χωρίς όπως η γαλατοπιτα Καρδιτσας.

Πάνω στις παραδοσιακές συνταγές μπορούμε να προσαρμόσουμε πολλές αλλαγές. Για παράδειγμα αντί για φύλλο κρούστας μπορούμε να κάνουμε γαλατοπιτα με φυλλο χωριατικο ενώ υπάρχει και η επιλογή γαλατοπιτα χωρις αυγα. Επίσης μια ξεχωριστή και αξέχαστη γεύση είναι η αλμυρή γαλατόπιτα χωρίς φύλλο ή αλμυρή με σιμιγδάλι.

Το μόνο σίγουρο είναι ότι η γαλατόπιτα είναι το εύκολο παραδοσιακό γλυκό που κοσμεί τα κυριακάτικα αλλά και τα γιορτινά τραπέζια. Εκτός, όμως, από την απίθανη γεύση η γαλατόπιτα θεωρείται ένα από τα πιο θρεπτικά επιδόρπια λόγω του γάλακτος. Είναι ιδανικό γλυκό για παιδιά και για γυναίκες με οστεοπόρωση.  

Το σύντομο ταξίδι της γαλατόπιτας ή galatopita κάπου εδώ ολοκληρώνεται. Ενα ταξίδι με την διεθνή ονομασία της σαν galatopita. Εννοείται “ταξιδεύοντας” μπορούμε να βρούμε κι άλλες πεντανόστιμες συνταγές που θα ολοκληρώσουν τον χάρτη της γαλατόπιτας! Η galatopita εντός και εκτός συνόρων είναι το παραδοσιακό γλυκό που θα ξυπνήσει μνήμες και θα φέρει την παράδοση στο πιάτο μας. Τη γευστική μνήμη  που μας φερνει η γαλατοπιτα της γιαγιας.

Αν σας άρεσε η ιδέα για γαλατόπιτα, ξεκινήστε με αυτή τη συνταγή:

Γαλατόπιτα Μάνης της Αργυρώς

Το άρθρο Γαλατοπιτα ή galatopita : Ταξίδι γεύσης στην Ελλάδα εμφανίστηκε πρώτα στο Argiro.gr.