Το πακέτο των 750 δισ. της ΕΕ δεν είναι για πανηγυρισμούς

Το προτεινόμενο πακέτο στήριξης δεν είναι μια εξέλιξη που επιτρέπει ανέμελους πανηγυρισμούς. Για να βγει κάποιος κερδισμένος θα πρέπει πρώτα να βρει τον διάβολο στις λεπτομέρειες της πρότασης της φον ντερ Λάιεν.

Το μήνυμα που θέλησε να στείλει η πρόεδρος η Ούρσουλα φον ντερ Λάινερ ανακοινώνοντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο την πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την υποστήριξη της ανάκαμψης μετά τον κορονοϊό, ήταν το «κανείς δεν είναι μόνος».

Στην πρόταση της Επιτροπής τονίζονται οι αξίες όπως η ευρωπαϊκή αλληλεγγύη, η ανθεκτικότητα των κρατών μελών, αλλά και η σημασία της ανάκαμψης.

Αναφέρονται τα 500 δισ. σε επιχορηγήσεις και για τα άλλα 250 δισ. σε δάνεια προς τα κράτη μέλη και προβλέπεται ακόμα η έκδοση ομολόγων μεγάλης διάρκειας, απ’ όπου θα αντληθούν οι επιπλέον πόροι, πέραν το ευρωπαϊκού προϋπολογισμού.

Όλα αυτά καλά, αλλά με ποιες προϋποθέσεις θα δίνονται οι επιχορηγήσεις; Ποιος θα θέτει τα κριτήρια, ποιος θα θέσει τους όρους των προαποφασισμένων όρων και ποιος θα εγκρίνει τις δόσεις που θα κατατμηθεί η εγκριθείσα χρηματοδότηση;

Στην ανακοίνωσή έκτασης 21 σελίδων η Επιτροπή αφήνει να εννοηθεί ότι στο πρόγραμμα υποστήριξης θα υπάρχουν σαφείς αιρεσιμότητες και στενή αξιολόγηση:

«Οι διευκολύνσεις για την ανάκαμψη και την ανθεκτικότητα θα ενσωματωθούν σταθερά στο Ευρωπαϊκό Εξάμηνο. Τα κράτη μέλη θα καταρτίσουν σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας στο πλαίσιο των εθνικών προγραμμάτων μεταρρύθμισης. Αυτά τα σχέδια θα καθορίσουν τις επενδυτικές και μεταρρυθμιστικές προτεραιότητες και τα συναφή επενδυτικά πακέτα που θα χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο των διευκολύνσεων, με υποστήριξη η οποία θα αποδεσμεύεται σε δόσεις, ανάλογα με την πρόοδο που έχει σημειωθεί και με βάση προκαθορισμένα κριτήρια αναφοράς».

Όπως ήταν εδώ και καιρό γνωστό, οι σκληροί συνήθεις ύποπτοι Ολλανδία, Αυστρία, Δανία, Σουηδία – οι δύο εκ των οποίων δεν είναι καν χώρες της ευρωζώνης – ζητούν σκληρούς όρους για βοήθεια προς τους υπολοίπους. Ίσως πίσω από τα παραπάνω «μικρά γράμματα» να κρύβονται αυτές οι απαιτήσεις.

Αυτή τη στιγμή, από την πρόταση της Επιτροπής μπορούν να εξαχθούν ορισμένα, σχετικά ασφαλή, συμπεράσματα:

α) φαίνεται πως δημιουργείται πράγματι ένα δίχτυ προστασίας στην ΕΕ, όπου αποθαρρύνει τυχόν επιθέσεις των αγορών στο άμεσο μέλλον, από τις οποίες θα μπορούσαν να πληγούν οι πάντες.

β) επιχειρείται να ικανοποιηθούν οι περισσότερο πληττόμενοι και οι πιο πολύ ευάλωτοι, τουλάχιστον στο σκέλος της ρευστότητας και της παροχής εγγυήσεων.

γ) καλύπτονται οι “σκληροί” που ζητούσαν δεσμεύσεις για την όποια βοήθεια προς τους υπολοίπους.

δ) σε θεσμικό επίπεδο για μια ακόμη φορά στην ΕΕ πιθανότατα να μην επιχειρείται η επίτευξη της βέλτιστης λύσης, αλλά μια στείρα λύση που να ικανοποιεί από λίγο όλους.

ε) σε επίπεδο εξέλιξης της ΕΕ ανοίγει ο δρόμος για τον έλεγχο της δημοσιονομικής πολιτικής των κρατών μελών που θα λάβουν τη στήριξη, από ένα κεντρικό όργανο, το οποίο μένει να δούμε κατά πόσο και επί πόσο θα έχει αρμοδιότητες άμεσης επέμβασης στις εθνικές πολιτικές, όπως συνέβαινε στις εποχές του μνημονίου.

Αυτή τη στιγμή το μπαλάκι πέφτει στα κράτη μέλη, ξεκινώντας από τον γαλλογερμανικό άξονα. Ήδη στη Γαλλία ακούγονται φωνές που ωθούν τον Μακρόν να μην παίξει και αυτή τη φορά όλα τα λεφτά του σε μια συμμαχία με τη Μέρκελ. Η Γερμανία εισέρχεται σε μια προεκλογική περίοδος όπου ολοένα και περισσότερο θα ακούγονται εθνικιστικές φωνές οι οποίες ενδυναμώνονται με αιφνιδιαστικά γεγονότα, όπως η πρόσφατη απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Καρλσρούης.

Έχει ενδιαφέρον ακόμα να δούμε τις επόμενες ημέρες το πώς θα αντιδράσουν η Ιταλία με την Ισπανία, καθώς είναι οι χώρες που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημία και, ταυτόχρονα, πρόκειται για δύο από τις τέσσερις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ, μετά το Brexit.

Το προτεινόμενο πακέτο στήριξης δεν είναι μια εξέλιξη που επιτρέπει ανέμελους πανηγυρισμούς. Πρόκειται για μια διαδικασία που για να βγει κάποιος κερδισμένος θα πρέπει πρώτα να βρει τον διάβολο στις λεπτομέρειες της πρότασης της φον ντερ Λάιεν.