Πέτρος Λιάκουρας στο iEidiseis: Αυτό που προέχει για την Ελλάδα είναι η οριοθέτηση με την Αίγυπτο

«Δεν πρέπει να αποκλείεται η μονομερής δικαστική προσφυγή κατά της Λιβύης για τη νομιμότητα τουρκολιβυκού μνημονίου», επισημαίνει ο εκ των κορυφαίων καθηγητών, διαμηνύοντας πως ο συμβιβασμός Αθήνας και Καΐρου είναι απαραίτητος, καθώς ο χρόνος δεν λειτουργεί υπέρ μας.

Η οριοθέτηση με την Αίγυπτο είναι αυτό που προέχει αυτή τη στιγμή για την Ελλάδα,

προκειμένου να επιτευχθεί μια βιώσιμη και διαρκής διευθέτηση έναντι του τουρκολιβυκού μνημονίου, τονίζει ο καθηγητής Πέτρος Λιάκουρας, με συνέντευξή του στο iEidiseis, μέσω της οποίας παραθέτει όλα τα νομικά επιχειρήματα της χώρας μας έναντι της Άγκυρας.

«Αυτό που προφανώς προέχει είναι συμφωνία με την Αίγυπτο ως πράξη προσβολής και έμπρακτης αμφισβήτησης, διότι από τον 28ο έως τον 26ο μεσημβρινό, εκεί που συμπίπτει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, είναι καθαρή περίπτωση οριοθέτησης, είναι δηλαδή οι κανονικές αντικείμενες ακτές, χωρίς να παρεμβάλλονται νόμιμες διεκδικήσεις άλλων χωρών», αναφέρει ο Πέτρος Λιάκουρας, ενώ επισημαίνει με νόημα: «Αν συναφθεί συμφωνία, βάσει αυτής η Ελλάδα θα έχει κατοχυρωμένα δικαιώματα και, όταν δοθούν άδεις σε ενδεχόμενη έξοδο τουρκικού σκάφους για σεισμικές έρευνες στην περιοχή, μπορεί νομιμότατα να εμποδίσει την κίνηση και να ασκήσει κάθε προσφερόμενο μέτρο διακοπής ή αντίμετρο, διότι παραβιάζεται δικαίωμα. Συνεπώς, η συμφωνία εξασφαλίζει αντίδραση με ισχυρή βάση, αντίθετα με ότι θα συνέβαινε αν η Ελλάδα παρέμενε μόνο στο επίπεδο της διεκδίκησης. Όλα αυτά έχουν εξεταστεί από διεθνή δικαστικά και δικαιοδοτικά όργανα και μας προσφέρουν οδηγίες».

Παράλληλα επισημαίνει πως «δεν πρέπει να αποκλείεται η μονομερής δικαστική προσφυγή κατά της Λιβύης για τη νομιμότητα τουρκολιβυκού μνημονίου», αλλά και ότι «θα μπορούσε να ζητηθεί είτε από διαιτητικό όργανο είτε από έγκριτο νομικό διεθνούς κύρους γνωμοδότηση, σχετικά με την επήρεια των νησιών που έχει αμφισβητήσει η Τουρκία».

«Όπου, βέβαια, υπάρχει βούληση και μάλιστα πολιτική, ιδίως από την πλευρά της Αιγύπτου, μπορεί να υπάρξει τρόπος και διέξοδος για να κλείσει επ’ ωφελεία ένα ζήτημα που δεν έχει διακοπεί. Και προφανώς θα γίνει αντιληπτό ότι εν προκειμένω ο συμβιβασμός είναι απαραίτητος, διότι το διακύβευμα είναι η επίτευξη συμφωνίας με στόχο να εξουδετερώσει όσα προκαλεί το μνημόνιο, που είναι ζημιογόνο και για τα δύο κράτη και δεν δικαιολογούνται άλλη χρονοτριβή, αφού ο χρόνος δεν λειτουργεί υπέρ μας», σημειώνει αναφερόμενος στις δυσκολίες που προκύπτουν κατά τις σχετικές διαπραγματεύσεις μεταξύ Αθήνας και Καΐρου.

Η ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΠΕΤΡΟΥ ΛΙΑΚΟΥΡΑ ΕΧΕΙ ΩΣ ΕΞΗΣ:

-Τι σηματοδοτεί η Άγκυρα με τις αδειοδοτήσεις κ. Λιάκουρα; Τι μηνύματα αποστέλλει, τι επιδιώκει;

«Μετά την θέση σε ισχύ του τουρκολιβυκού μνημονίου οριοθέτησης, η Τουρκία προχωρεί μέσω του αιτήματος της Τουρκικής Εταιρίας Πετρελαίων, στην οποία θα κατακυρωθεί τελικά, σε προκήρυξη των αδειών έρευνας, γεώτρησης και συνεπώς εξόρυξης, όταν έχουν ολοκληρωθεί οι δύο πρώτες δραστηριότητες επί της υφαλοκρηπίδας.
Η Τουρκία προηγήθηκε στην περιοχή και μάλιστα για την άμεση ενεργοποίηση διαθέτει τα δικά της ερευνητικά και γεωτρητικά σκάφη για τις αντίστοιχες δραστηριότητες επί υφαλοκρηπίδας, τα οποία ως κρατικά απολαύουν ασυλίας. Αν διαβάζουμε σωστά το χάρτη οι αιτήσεις αδειοδοτήσεων αφορούν περιοχές τόσο του τουρκολιβυκού μνημονίου, δηλαδή δυτικά από τον 28ο μεσημβρινό, όσο και περιοχές όπου η Τουρκία απλώς διεκδικεί μονομερώς, δηλαδή σε μη οριοθετημένες περιοχές ανατολικά του 28ου μεσημβρινού. Σε αυτήν τη δεύτερη περίπτωση επηρεάζεται το Καστελόριζο, ενώ στην πρώτη επηρεάζονται όλες οι ανατολικές πλευρές της συστοιχίας των νησιών Ρόδου, Καρπάθου, Κάσου και Κρήτης.

Αναμφίβολα, ο Ερντογάν δεν θα αδρανούσε ως προς την αξιοποίηση της οριοθετημένης περιοχής παρά το γεγονός ότι η οριοθέτηση αυτή είναι προδήλως αβάσιμη κατά το δίκαιο της θάλασσας, υπό οιαδήποτε πτυχή και αν το εξετάσει κανείς. Η Τουρκία θα μπορούσε και μόνο με τη διεκδίκηση -και μάλιστα επιθετικά- να προβεί σε μονομερή οριοθέτηση, όπως θεωρούμε και εμείς ότι μονομερώς θα μπορούσαμε να εξασφαλιζόμαστε στην Ανατολική Μεσόγειο. Παρόλα αυτά, η Τουρκία αντί να προχωρήσει με βάση μονομερείς διεκδικήσεις ή κατάθεση συντεταγμένων, ακολούθησε την ασφάλεια μιας συμφωνίας με ένα, όμως, ευάλωτο καθεστώς της Λιβύης, το οποίο προσφέρθηκε για να υλοποιηθούν τα άνομα σχέδιά της, ως ο χρήσιμος σύμμαχος. Προτίμησε το μνημόνιο αυτό που είναι σε ισχύ για να εδραιώσει δικαιώματα.

Η Τουρκία οριοθετεί ερήμην της Ελλάδας και σε βάρος της, αφού επιχειρεί να την αποκλείσει από διεκδικητή στην Ανατολική Μεσόγειο που ευλόγως είναι

Με μια τέτοια συμφωνία επίπλαστης νομιμοποίησης έχει παρουσιάσει μια οριοθέτηση, με ένα πολύ βασικό νομικό ελάττωμα που την καθιστά παντελώς αβάσιμη. Οριοθετεί ερήμην της Ελλάδας και σε βάρος της, αφού επιχειρεί να την αποκλείσει από διεκδικητή στην Ανατολική Μεσόγειο που ευλόγως είναι. Παρακάμπτει σκοπίμως τις προβολές των ακτών των νησιών μας που εμποδίζουν την προβολή των τουρκικών ακτών, και είναι σημαντικό, διότι στο σημείο εκείνο γίνεται η επικάλυψη των εκατέρωθεν αξιώσεων και συνεπώς εκεί πρέπει να είναι το επίκεντρο της οριοθέτησης. Διαφορετικά, η Τουρκία δεν είναι δυνατόν να παρακάμπτει την επήρεια των νησιών και το σημείο όπου πρέπει να γίνεται οριοθέτηση, και να αναζητά ως αντικείμενες ακτές αυτές της απομακρυσμένης Λιβύης. Ποτέ, διεθνές δικαστήριο ή δικαιοδοτικό όργανο δεν θα διανοείτο να υιοθετήσει μια τέτοια ακραία τουρκική άποψη.

Το μνημόνιο αυτό δεσμεύει μόνο τα δύο συμβαλλόμενα κράτη μέρη. Δεν δημιουργεί καμία δέσμευση έναντι τρίτου κράτους όπως η Ελλάδα, ιδίως όταν η τελευταία έχει διαμαρτυρηθεί για τον τυπικά και ουσιαστικά παράνομο χαρακτήρα του μνημονίου και έχει αντιδράσει με την επίκληση των διεκδικήσεών της στην ίδια περιοχή. Με τον τρόπο αυτό το μνημόνιο δεν είναι αντιτάξιμο έναντι ουδενός άλλου κράτους. Όμως, από την άλλη πλευρά, το μνημόνιο αυτό δεν είναι δυνατόν να ακυρωθεί από κανέναν άλλο κράτος παρά μόνο από τα συμβαλλόμενα μέρη. Και αν τυχαίνει κάποιο από τα δύο μέρη να εγείρει λόγο ακυρότητάς του, θα πρέπει να επικαλεστεί κάποιο τυπικό ελάττωμα κατά τη σύναψη, που εκ πρώτης όψεως δεν προκύπτει. Για να ακυρωθεί από οποιοδήποτε μη συμβαλλόμενο κράτος πρέπει να συντρέχει λόγος σύγκρουσης του περιεχομένου του μνημονίου με κανόνα αναγκαστικού δικαίου, που επίσης δεν υπάρχει».

-Σε ποια περιοχή εκτιμάτε ότι θα προχωρήσει;

«Μετά την οριοθέτηση και την κίνηση για την έκδοση αδειών και την αξιοποίηση του μνημονίου οπουδήποτε, από άποψη περιοχής, και να προχωρήσει η Τουρκία επιφέρει το ίδιο καταστροφικό αποτέλεσμα για την Ελλάδα. Η οριοθέτηση ήταν το πρώτο βήμα και η έρευνα και γεώτρηση μετά ταύτα είναι οι δραστηριότητες που ακολουθούν το θεσμό της υφαλοκρηπίδας.

Μετά την οριοθέτηση και την κίνηση για την έκδοση αδειών και την αξιοποίηση του μνημονίου οπουδήποτε, από άποψη περιοχής, και να προχωρήσει η Τουρκία επιφέρει το ίδιο καταστροφικό αποτέλεσμα για την Ελλάδα

Πρακτικά σημαίνει ότι στις ίδιες περιοχές που θα ενεργεί η Τουρκία, είτε έρευνα είτε γεώτρηση, η Ελλάδα θα πρέπει να εκδηλώνει τη διαμαρτυρία της, διότι είναι περιοχές που ευλόγως διεκδικεί. Δεν έχει σημασία αν πρόκειται για το Καστελόριζο, που εν προκειμένω δεν το περιλαμβάνει το τουρκολιβυκό μνημόνιο όσο περιλαμβάνει τα λοιπά νησιά με μέτωπο στην Ανατολική Μεσόγειο».

-Το τουρκολιβυκό μνημόνιο, όμως, η Αθήνα δεν το αναγνωρίζει. Παράγει δίκαιο από μόνο του;

«Όπως προείπαμε, το μνημόνιο δεν δεσμεύει την Ελλάδα, διότι μια συμφωνία δεσμεύει μόνον τα συμβληθέντα μέρη. Συμφωνία είναι εν προκειμένω το μνημόνιο, παρά το διαφορετικό χαρακτηρισμό, για να αναδειχθεί περισσότερο ο τεχνικός χαρακτήρας, διότι πρόκειται περί ενός εργαλείου να καταγράψει τα όρια στα οποία τα δύο κράτη θα εκτείνουν τα δικαιώματα, τα οποία θέλουν να κατοχυρώσουν. Για να είχε οποιαδήποτε ισχύ έναντι τρίτου κράτους θα έπρεπε το τρίτο αυτό κράτος να είχε δώσει τη ρητή συγκατάθεσή του. Διαφορετικά, και αυτή είναι η διεθνής δικαιοταξία, μια συμφωνία δεν επεκτείνει τις προβλέψεις της έναντι τρίτου κράτους. Επειδή δε για την ίδια περιοχή η Ελλάδα ως η εύλογη δικαιούχος έχει καταθέσει διαμαρτυρία, το μνημόνιο δεν μπορεί να δεσμεύσει κανένα άλλο κράτος ακόμη και αν δεν επηρεάζεται. Συνεπώς, αυτό που λέγεται ότι το μνημόνιο δεν παράγει καμία έννομη συνέπεια για την Ελλάδα ισχύει απολύτως».

-Συνεπώς, η Αθήνα, σε νομικό τουλάχιστον επίπεδο, τι πρέπει να κάνει;

«Η Τουρκία εκτός από τις υπόλοιπες παρανομίες που έχει κάνει, έχει καταφέρει να ζημιώσει την Ελλάδα, διότι προσπαθεί αυθαίρετα να αφαιρέσει επήρεια που παράγουν τα νησιά και συνεπώς να την εμποδίσει να έχει διεκδικήσεις σε θαλάσσιες ζώνες στην Ανατολική Μεσόγειο. Άρα μπορεί κάποιος να αντιληφθεί πόσο καταστροφική είναι για την Ελλάδα η συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη.

Η χώρα μας σήμερα δεν μπορεί να σκεφτεί μαξιμαλιστικά, ότι θα κάνει παντού οριοθέτηση. Ούτε από την άλλη πλευρά η αποτροπή μπορεί να λύσει το πρόβλημα με ασφάλεια. Παίζει έναν ρόλο προσωρινό για την παρεμπόδιση τετελεσμένων που θα ζημίωναν τη χώρα στο επίπεδο του τι πρέπει να οριοθετηθεί

Η χώρα μας σήμερα δεν μπορεί να σκεφτεί μαξιμαλιστικά, ότι θα κάνει παντού οριοθέτηση. Ούτε από την άλλη πλευρά η αποτροπή μπορεί να λύσει το πρόβλημα με ασφάλεια. Παίζει έναν ρόλο προσωρινό για την παρεμπόδιση τετελεσμένων που θα ζημίωναν τη χώρα στο επίπεδο του τι πρέπει να οριοθετηθεί. Αλλά εν προκειμένω επιζητείται η βιώσιμη και διαρκής διευθέτηση.

Αυτό που προφανώς προέχει είναι συμφωνία με την Αίγυπτο ως πράξη προσβολής και έμπρακτης αμφισβήτησης, διότι από τον 28ο έως τον 26ο μεσημβρινό, εκεί που συμπίπτει το τουρκολιβυκό μνημόνιο, είναι καθαρή περίπτωση οριοθέτησης, είναι δηλαδή οι κανονικές αντικείμενες ακτές, χωρίς να παρεμβάλλονται νόμιμες διεκδικήσεις άλλων χωρών. Να σημειώσουμε επιπλέον ότι πάντοτε η Τουρκία στις διεκδικήσεις που αναπαρήγε σε χάρτες, σταματούσε στον 28ο μεσημβρινό, που σημαίνει ότι εν μέρει είχε αποδεχθεί ότι η περιοχή ανήκει κυρίως στις δύο χώρες. Και αυτή η περιοχή ασφαλώς έχει επί του παρόντος προτεραιότητα. Στην περιοχή υπάρχει υποχρέωση οριοθέτησης ως προς τις επικαλύψεις αξιώσεων, διότι μεταξύ των αντικείμενων ακτών δεν εξαντλείται το όριο των 200 μιλίων. Με τη συμφωνία η χώρα θα κατοχυρώσει τα δικαιώματα που ευλόγως απαιτεί στην περιοχή. Και με τη συμφωνία αυτή αίρεται όποια αμφισβήτηση από το κανονικό αντικείμενο κράτος. Έτσι αποκτά το δικαίωμα διεθνή υπόσταση.

Και εκ των υστέρων μια τέτοια συμφωνία θα πρωτοκολληθεί στα Ηνωμένα Έθνη μαζί με τις συντεταγμένες που τότε μετά την οριοθέτηση έχουν νομική αξία. Και με τον τρόπο αυτό η χώρα μας αξιοποιεί το δίκαιο θάλασσας συμφώνως προς τις διατάξεις περί οριοθέτησης. Βεβαίως εννοείται ότι ανατολικά από τον 28ο μεσημβρινό πρέπει να γίνει μία συνολική οριοθέτηση μεταξύ, όμως, όλων των χωρών, χωρίς να αποκλείεται οποιοδήποτε παράκτιο κράτος της περιοχής αυτής.

Αν συναφθεί συμφωνία, βάσει αυτής η Ελλάδα θα έχει κατοχυρωμένα δικαιώματα και, όταν δοθούν άδειες σε ενδεχόμενη έξοδο τουρκικού σκάφους για σεισμικές έρευνες στην περιοχή, μπορεί νομιμότατα να εμποδίσει την κίνηση και να ασκήσει κάθε προσφερόμενο μέτρο διακοπής ή αντίμετρο, διότι παραβιάζεται δικαίωμα

Αν συναφθεί συμφωνία, βάσει αυτής η Ελλάδα θα έχει κατοχυρωμένα δικαιώματα και, όταν δοθούν άδειες σε ενδεχόμενη έξοδο τουρκικού σκάφους για σεισμικές έρευνες στην περιοχή, μπορεί νομιμότατα να εμποδίσει την κίνηση και να ασκήσει κάθε προσφερόμενο μέτρο διακοπής ή αντίμετρο, διότι παραβιάζεται δικαίωμα. Συνεπώς, η συμφωνία εξασφαλίζει αντίδραση με ισχυρή βάση, αντίθετα με ότι θα συνέβαινε αν η Ελλάδα παρέμενε μόνο στο επίπεδο της διεκδίκησης. Όλα αυτά έχουν εξεταστεί από διεθνή δικαστικά και δικαιοδοτικά όργανα και μας προσφέρουν οδηγίες.

Βεβαίως, δεν πρέπει να αποκλείεται η μονομερής δικαστική προσφυγή κατά της Λιβύης για τη νομιμότητα τουρκολιβυκού μνημονίου. Η κυβέρνηση Σάραζ στη Λιβύη έχει επίσημα αναγνωρίσει το δικαίωμα κάθε γειτονικού παράκτιου κράτους που θεωρεί ότι παραβιάζονται κυριαρχικά δικαιώματά του εξαιτίας του μνημονίου να προσφύγει, εννοείται μονομερώς, στο Διεθνές Δικαστήριο, με το αίτημα να εξεταστεί δικαστικώς η νομιμότητα του μνημονίου. Είναι μια επιλογή προς εξέταση. Επίσης, θα μπορούσε να ζητηθεί είτε από διαιτητικό όργανο είτε από έγκριτο νομικό διεθνούς κύρους γνωμοδότηση, σχετικά με την επήρεια των νησιών που έχει αμφισβητήσει η Τουρκία. Και ιδίως πρέπει να καταστρωθεί νομική στρατηγική πέρα από διαμαρτυρίες που έχουν αξία ως ένα σημείο, αυτό της μη αποδοχής ή της διακοπής επελεύσεως έννομων αποτελεσμάτων».

-Η Αίγυπτος, όμως, δεν φαίνεται να είναι πρόθυμη…

«Η διαπραγμάτευση είναι μια διαδικασία που έχει ως στόχο να καταλήξει σε μια συμφωνία, όπου θα συγκλίνουν τα αντίρροπα συμφέροντα των συμβαλλομένων και θα επιτευχθεί ένα αμοιβαία ικανοποιητικό όφελος. Τα κράτη έχουν απόψεις και επιχειρούν να συμβιβάσουν εύλογα συμφέροντα. Υπάρχουν διαστάσεις ακόμη και σε κράτη που έχουν την κουλτούρα του διαλόγου, της λύσης και της διαπραγμάτευσης. Η διαπραγμάτευση πρέπει να κινείται επί τη βάσει αρχών και αντικειμενικών κριτηρίων. Ποτέ διαπραγμάτευση επί τη βάσει θέσεων δεν έχει επιτυχή κατάληξη. Ούτε επιλέγεται η λογική του παζαριού. Απαιτείται χρόνος για να υπάρξει μια συμφωνία όπου η αποδοχή της θα σημαίνει αντανάκλαση της βούλησης των συμβαλλομένων και την εδραίωση μιας συμβατικής σχέσης μακρόπνοου χαρακτήρα. Συνεπώς, δεν είναι μια διαδικασία εύκολη ούτε fast track. Όπου, βέβαια, υπάρχει βούληση και μάλιστα πολιτική, ιδίως από την πλευρά της Αιγύπτου, μπορεί να υπάρξει τρόπος και διέξοδος για να κλείσει επ’ ωφελεία ένα ζήτημα που δεν έχει διακοπεί. Και προφανώς θα γίνει αντιληπτό ότι εν προκειμένω ο συμβιβασμός είναι απαραίτητος, διότι το διακύβευμα είναι η επίτευξη συμφωνίας με στόχο να εξουδετερώσει όσα προκαλεί το μνημόνιο ,που είναι ζημιογόνο και για τα δύο κράτη και δεν δικαιολογούνται άλλη χρονοτριβή, αφού ο χρόνος δεν λειτουργεί υπέρ μας».