Γιατί βάφουμε κόκκινα τα αυγά; Ένα έθιμο με ιστορία αιώνων

Το έθιμο που συνδέεται με την Ορθοδοξία έχει τις ρίζες του στην Αίγυπτο, στη Μεσοποταμία και στη Μινωική Κρήτη και ανάγεται στην προϊστορική εποχή

Για τους Χριστιανούς και ιδιαίτερα για τους Ορθόδοξους τα βαμμένα πασχαλινά αυγά συμβολίζουν την ανάσταση του Ιησου. Το κόκκινο χρώμα τους αντιπροσωπεύει το

αίμα του Χριστού που χύθηκε στον σταυρό και στο τέλος της λειτουργίας της Αναστάσεως ο ιερέας τα ευλογεί πριν τα μοιράσει στους πιστούς. Το σκληρό κέλυφος του αυγού συμβολίζει τον τάφο του Θεανθρώπου -και κατ’ επέκταση τον θάνατο- ο οποίος σπάει με το τσούγκρισμα για να δηλώσει την Ανάσταση.

Το έθιμο του βαψίματος των αυγών οι πρώτες χριστιανικές κοινότητες της Μεσοποταμίας το «δανείστηκαν» από τους Πέρσες. Από εκεί, η συνήθεια πέρασε στη Ρωσία και στη συνέχεια υιοθετήθηκε από τους Χριστιανούς της Δύσης, Καθολικούς και αργότερα Προτεστάντες.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, οι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την ενθουσιώδη υιοθέτηση του εθίμου ήταν πολλοί. Ο κυριότερος ήταν ότι, επειδή η κατανάλωση των αυγών απαγορεύονταν σε όλη τη διάρκεια της Σαρακοστής, στα αγροτικά σπίτια υπήρχε πλεόνασμα το οποίο επιβάλλονταν να αξιοποιηθεί άμεσα.

Όμως, η παράδοση της διακόσμησης αυγών την άνοιξη προηγείται χρονικά της χριστιανικής πίστης. Για τους Πέρσες, και όχι μόνο, τα αυγά συμβολίζουν τη νέα ζωή, την αναγέννηση και τη γονιμότητα. Βαμμένα και ζωγραφισμένα αποτελούν βασικό συστατικό των εορτασμών για το Νέο Έτος, Νεβρόζ, το οποίο συμπίπτει με την εαρινή ισημερία και αποτελεί κατάλοιπο της λατρείας του Ζωροαστρισμού.

Μάλιστα, πολλοί είναι οι μελετητές που υποστηρίζουν ότι και στην Ευρώπη των προχριστιανικών χρόνων η εαρινή ισημερία ήταν αφορμή γιορτής που σηματοδοτούσε το τέλος της εποχής της στέρησης -χειμώνας- και την αναγέννηση της γης. Και σε αυτές τις γιορτές τα αυγά φαίνεται ότι έπαιζαν κεντρικό ρόλο.
Όπως είναι φυσικό, το έθιμο του βαψίματος των αυγών στην ορθόδοξη παράδοση δεν θα μπορούσε παρά να συνδέεται με μύθους και ιστορίες που διαφέρουν από μέρος σε μέρος.

Σύμφωνα με έναν από τους μύθους, η Παναγία πρόσφερε στους φρουρούς Του Υιού της αυγά. Όταν τα δάκρυά της έπεσαν πάνω στα αυγά, αυτά βάφηκαν κόκκινα.

Μια άλλη εκδοχή για την προέλευση του εθίμου είναι ότι η Μαρία η Μαγδαληνή πήγε στον Τιβέριο Καίσαρα και του ανακοίνωσε ότι αναστήθηκε ο Χριστός. Εκείνη την ώρα κάποιος κρατούσε δίπλα από τον Αυτοκράτορα ένα καλάθι αυγά. Ο Τιβέριος Καίσαρας, είπε στην Μαρία Μαγδαληνή ότι, εάν αυτό που λέει, είναι αλήθεια, τότε τα αυγά, από άσπρα που είναι, να γίνουν κόκκινα. Όπερ και εγένετο!

Η φωτογραφία είναι από τη συλλογή του Μουσείου Pysanky στην Ουκρανία, του μοναδικού μουσείου πουυ είναι αφερωμένο αποκλειστικά στα πασχαλινά αυγά.