Διαβάσαμε: «Τα δικά μας χρόνια» του Χόρχε Γκαλάν

Το τρίτο μυθιστόρημα του σαρανταπεντάχρονου συγγραφέα που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ψυχογιός είναι το ματωμένο παραμύθι του Ελ Σαλβαδόρ του 20ου αιώνα μέσα από το πρίσμα του μαγικού ρεαλισμού.

Στην χώρα της Κεντρικής Αμερικής όπου οι αρχαίοι θεοί και τα πνεύματα επιβιώνουν στα βάθη των ηφαιστειακών κρατήρων, προφυλαγμένοι από τα αδιάκριτα μάτια από τα πέπλα της ομίχλης που αναδύεται από τον ωκεανό, οι άνθρωποι περπατούν στον δρόμο έχοντας τα αυτιά τεντωμένα και τα μάτια τους ορθάνοιχτα. Από τότε που οι Ισπανοί κονκισταδόρες πάτησαν το πόδι τους σε αυτή την γωνιά του κόσμου, το κακό

Ο Χόρχε Γκαλάν, ποιητής και πεζογράφος, γεννήθηκε το 1973 στο Σαν Σαλλβαδόρ και πρόφτασε να ζήσει τα τελευταία επεισόδια του αιματηρού εμφυλίου που ρήμαξε τη χώρα, με μικρά διαλείμματα, από τη δεκαετία του ’30. Η περιπέτεια της χώρας του έγινε ο καμβάς πάνω στον οποίο κεντάει τις ιστορίες του, ιστορίες σαν παραμύθια με κακούς δράκους, μάγισσες και ναύτες, χρησμούς και φαντάσματα.

Παραμύθια που τον οδήγησαν να ζητήσει πολιτικό άσυλο το 2016, μετά από την κυκλοφορία του προηγούμενου βιβλίου του, «Νοέμβριος» (εκδόσεις Ψυχογιός) το οποίο αφηγείται την πραγματική ιστορία της δολοφονίας έξι Ιησουιτών ιερέων και δύο γυναικών στο Καθολικό Πανεπιστήμιο της πόλης από μέλη των δυνάμεων ασφαλείας το 1989. Τριάντα χρόνια αργότερα οι δολοφόνοι και οι υποκινητές τους παραμένουν ασύλληπτοι και απειλούν όποιον τολμάει να βγάλει γλώσσα.

«Τα δικά μας χρόνια» είναι ίδια και διαφορετικά με τον «Νοέμβριο». Ίδια γιατί αναφέρονται στα γεγονότα από το 1821 περίπου, όταν το Σαλβαδόρ και οι γειτονικές χώρες ανακήρυξαν την ανεξαρτησία τους, και, κυρίως, από το 1930, όταν ο στρατηγός Μαξιμιλιάνο Ερνάντες Μαρτίνες κατέλαβε πραξικοπηματικά την εξουσία και επέβαλε το κράτος του τρόμου. Η περίοδος της «βασιλείας» του σφραγίστηκε από τη σφαγή 20.000 εργατών γης, στην πλειοψηφία τους Ινδιάνων, στις δυτικές επαρχίες της χώρας. Οι εργάτες εξεγέρθηκαν εναντίον των ιδιοκτητών των μεγάλων φυτειών καφέ, μερικών δεκάδων γαιοκτημόνων ισπανικής καταγωγής που νέμονται μέχρι σήμερα, σχεδόν κατ’ αποκλειστικότητα, τον πλούτο της χώρας.

Διαφορετικά διότι, ενώ ο «Νοέμβριος» περιέχει στοιχεία ρεπορτάζ, στα «Δικά μας χρόνια» ο Γκαλάν επιστρέφει στον «ίσιο» δρόμο του μαγικού ρεαλισμού. Και το κάνει με τρόπο σύγχρονο και αφοπλιστικό.
Ο αφηγητής της ιστορίας είναι ο Ναύτης -το όνομά του δεν υπάρχει πουθενά. Είναι ο μόνος επιζών μιας κατάρας που βαραίνει την οικογένειά του, της ίδιας κατάρας που αφανίζει τη χώρα, η οποία τον έχει καταδικάσει σε αιώνια μοναξιά. Στον δρόμο του θα βρεθεί ο Μαξιμιλιάνο, ο στρατηγός που θα κατακτήσει στη συνέχεια την εξουσία για να διαπράξει μερικά από τα μεγαλύτερα εγκλήματα που έχουν διαπραχθεί ποτέ στο Σαλβαδόρ. Ο Μαξιμιλιάνο θα περιβάλλει τον Ναύτη με τον μανδύα της προστασίας του και θα τον γιατροπορέψει όταν θα χάσει την αγαπημένη του Μερσέδες -ίσως επειδή ο Ναύτης δεν δείχνει κανένα ενδιαφέρον να κρίνει κανέναν.

Μέχρι τη στιγμή που ο Ναύτης θα γνωρίσει τη Γκρεγόρια Μέντες, αυτοδημιούργητη επιχειρηματία, τη μοναδική από την οικογένειά της που επέζησε από μια θανατηφόρα επιδημία. Η Γκρεγόρια είναι η υπερήφανη ιδιοκτήτρια ενός καταστήματος κι ενός τρένου που φέρνει τις παραγγελίες της από το λιμάνι στην πρωτεύουσα. Ζει μαζί με την φίλη της Γκλόρια Κεσάδα στο διαμέρισμα πάνω από το μαγαζί της μέχρι τη στιγμή που στο «στάβλο» της προστίθεται ο Ναύτης.
Όταν η Γκλόρια θα φύγει για να παντρευτεί, η Γκρεγόρια και ο Ναύτης θα αναζητήσουν παρηγοριά ο ένας στον άλλον, ένα ειδύλλιο βουβό που ζωντανεύει μόνο στο σκοτάδι της νύχτας, χωρίς λόγια. Σαν δύο ναυαγοί σε μια σχεδία, θα αντλήσουν δύναμη ο ένας από τον άλλον, θα σταθούν όρθιοι όταν η γη τρέμει, τα ποτάμια ξεχειλίζουν και το αίμα των αθώων ρέει στους δρόμους, με μοναδική παρηγοριά τους τον ήχο του ωκεανού έξω από τα παράθυρά τους.
Κι όταν η Γκρεγόρια πεθαίνει, ο Ναύτης, μόνος ξανά, ανακαλύπτει το πραγματικό περιεχόμενο της κατάρας. Την αιώνια μοναξιά.

Γιατί αξίζει να πάρετε μαζί σας «Τα δικά μας χρόνια» αυτό το καλοκαίρι
Αν πιστέψατε έστω και για μία στιγμή ότι η μαγεία του μαγικού ρεαλισμού, όπως τον ανακαλύψαμε μέσα από τα γραπτά του Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες, ξεθώριασε, το νέο μυθιστόρημα του Χόρχε Γκαλάν θα σας πείσει για το αντίθετο. Ο συγγραφέας αφηγείται εκατό χρόνια ιστορίας της πατρίδας του σαν ένα σκληρό αλλά συναρπαστικό παραμύθι, ένα έπος αντάξιο των μύθων των αρχαίων φυλών που κατοικούσαν αυτή την ταραγμένη γωνιά του κόσμου.
Η μετάφραση του Αχιλλέα Κυριακίδη είναι υποδειγματική.