Τούρκοι, Τούρκοι, φώναζαν οι Έλληνες για να σημάνουν συναγερμό. Μερικοί σώθηκαν. Οι περισσότεροι όχι.

18:10 6/6/2025 - Πηγή: Sportime

Η Σμύρνη του 1821 δεν ήταν ακόμη το σύμβολο της μεγάλης Καταστροφής που θα ακολουθούσε έναν αιώνα αργότερα. Ήταν όμως ήδη μια πόλη επικίνδυνη για τους Έλληνες. Μια πόλη σε αναβρασμό. Εκείνη τη χρονιά, το νέο της Επανάστασης είχε φτάσει στα αυτιά των Οθωμανών. Και η τιμωρία για όσους κατηγορούνταν, ακόμα και ψευδώς, για συνωμοσία, ήταν η δημόσια σφαγή.

Δεν υπήρχε στρατιωτικός νόμος. Δεν υπήρχε δίκη. Το μόνο που αρκούσε ήταν μια φήμη. Και τότε, σαν κύμα που χτύπησε μεμιάς τα σοκάκια της πόλης, μια κραυγή διέσχισε τα στόματα των Ελλήνων: “Τούρκοι! Τούρκοι!” Δεν ήταν σύνθημα

επίθεσης. Ήταν το ανθρώπινο ισοδύναμο του σειρήνου κινδύνου. Ήταν ο πανικός που μεταδιδόταν από στόμα σε στόμα, όταν οι πρώτες επιθέσεις είχαν ήδη ξεκινήσει.

Ο λαός έτρεχε. Οι χριστιανοί πετούσαν ό,τι κρατούσαν και έτρεχαν με τα παιδιά τους στην αγκαλιά, με τις μανάδες να φωνάζουν στα τυφλά για σωτηρία. Οι δρόμοι μετατράπηκαν σε παγίδες. Κάποιοι που έμοιαζαν «πολύ ευρωπαίοι» δεν πρόλαβαν να μιλήσουν. Άλλοι που είχαν τουρκικά χαρακτηριστικά πέρασαν απαρατήρητοι. Ο θάνατος δεν ρωτούσε ονόματα — έψαχνε πρόσωπα.

Η μαρτυρία του Έλληνα που επέζησε περιγράφει έναν κόσμο που κατέρρεε. Ήταν σε μαγαζί για να πάρει παπούτσια. Δεν πρόλαβε να τα πληρώσει. Άκουσε φωνές και κατάλαβε. Βγήκε έξω και είδε την πόλη να φλέγεται όχι από φωτιά αλλά από φωνές. «Τούρκοι! Τούρκοι!» φώναζαν οι άνθρωποι γύρω του. Εκείνος έτρεξε. Κρύφτηκε. Επέζησε. Λίγοι τα κατάφεραν. Οι περισσότεροι, όχι.

Το επεισόδιο στη Σμύρνη του 1821 δεν καταγράφεται όσο συχνά όσο η Καταστροφή του 1922. Αλλά υπήρξε. Ήταν ένα από τα πρώτα μαζικά ξεσπάσματα βίας εναντίον των Ελλήνων του οθωμανικού χώρου, μετά την έναρξη της Επανάστασης. Ο πληθυσμός της πόλης αριθμούσε τότε περίπου 120.000 κατοίκους, με τους Έλληνες να αποτελούν τη μεγαλύτερη χριστιανική κοινότητα. Οι αρχές δεν έδωσαν εντολή εκκένωσης ούτε επέμβασης. Αντίθετα, επέτρεψαν στον όχλο να πράξει κατά βούληση.

Η φράση «Τούρκοι! Τούρκοι!» έμεινε στην ιστορική μνήμη όχι σαν στρατηγικός κωδικός αλλά σαν κραυγή πανικού. Μια λέξη που υποδήλωνε ότι κάτι αδιανόητο έχει αρχίσει. Μια λέξη που, από τα χείλη των φοβισμένων, προοριζόταν να σώσει ζωές. Και τελικά έσωσε λίγες. Όχι γιατί δεν ειπώθηκε εγκαίρως, αλλά γιατί κανείς δεν είχε πού να πάει.

Δεν υπήρχαν ασφαλή σπίτια. Δεν υπήρχαν ουδέτερες αρχές. Δεν υπήρχε χρόνος. Ο αφηγητής της σκηνής γράφει ότι οι δρόμοι γέμισαν πτώματα μέσα σε λεπτά. Οι γυναίκες έσυραν τα παιδιά τους από τα μαλλιά για να προλάβουν. Οι άντρες, άοπλοι, σπρώχνονταν στα στενά. Και το μόνο που ακουγόταν, ξανά και ξανά, ήταν εκείνη η λέξη: «Τούρκοι! Τούρκοι!»

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords