Σήμερα που ο ήλιος βγαίνει στις 6:03 το πρωί στη Ρόδο, ξέρεις τι ώρα θα βγει στην Κέρκυρα;

Στην ίδια χώρα, με την ίδια ζώνη ώρας, στον ίδιο ήλιο, αλλά δύο διαφορετικά ξημερώματα. Η Ρόδος, το νοτιοανατολικό άκρο της Ελλάδας, υποδέχεται τον ήλιο στις 6:03 το πρωί. Σχεδόν μισή ώρα αργότερα, στις 6:35, ο ίδιος ήλιος εμφανίζεται στην Κέρκυρα, στο βορειοδυτικό άκρο της χώρας. Δεν πρόκειται για ένα λάθος ρολογιού ή μια ιδιοτροπία του καιρού.

Η διαφορά αυτή οφείλεται αποκλειστικά στο γεωγραφικό μήκος. Η Ρόδος βρίσκεται περίπου 6 μοίρες ανατολικότερα από την Κέρκυρα. Κάθε μοίρα διαφορά στο γεωγραφικό μήκος αντιστοιχεί περίπου σε τέσσερα λεπτά διαφορά στην ώρα ανατολής του ήλιου. Έτσι εξηγείται γιατί στην ίδια ημερομηνία, με την ίδια θερινή ώρα, ο ήλιος προλαβαίνει να χρωματίσει τα τείχη της Μεσαιωνικής Πόλης της Ρόδου πριν προσεγγίσει τα ενετικά κάστρα της Κέρκυρας. Η φύση δεν ακολουθεί τις διοικητικές μας συνήθειες. Ο ήλιος δεν γνωρίζει για ζώνες ώρας. Ανατέλλει πρώτα εκεί που το φως φτάνει πρώτο.

Το φαινόμενο δεν είναι μοναδικό στην Ελλάδα, αλλά εδώ γίνεται αισθητό με έναν τρόπο σπάνιας καθαρότητας. Ο ελληνικός χώρος εκτείνεται από τα πιο ανατολικά νησιά του Αιγαίου μέχρι τις πιο δυτικές κορυφές των Ιονίων. Η γη καμπυλώνει, η θάλασσα εισχωρεί, τα βουνά υψώνονται, και μέσα σε αυτό το φυσικό καλειδοσκόπιο, η πορεία του ήλιου μεταφράζεται σε εκατοντάδες διαφορετικά σενάρια φωτός. Από τα Δωδεκάνησα μέχρι τα Επτάνησα, κάθε ανατολή είναι μοναδική, ακόμα και αν η ημερομηνία είναι κοινή.

Η μέρα ξεκινά με άλλο ρυθμό στη Ρόδο. Οι δρόμοι ζεσταίνονται γρηγορότερα, τα μαγαζιά ανοίγουν λίγο νωρίτερα, και οι κάτοικοι ζουν ένα φως που έρχεται πριν από όλους τους άλλους στην Ελλάδα. Στην Κέρκυρα, η αυγή έχει άλλη υφή, πιο καθυστερημένη, πιο ήρεμη. Η πόλη ξυπνά με μια αίσθηση καθυστέρησης που όμως συνοδεύεται από ηρεμία. Το ίδιο ημερολόγιο, διαφορετική καθημερινότητα. Αυτό το ανεπαίσθητο μισάωρο φτιάχνει χαρακτήρες, διαμορφώνει συνήθειες και φέρνει τη γεωγραφία πιο κοντά στην ψυχολογία του τόπου.

Οι ειδικοί που μετρούν τις ώρες ανατολής με ακρίβεια δευτερολέπτων, αναγνωρίζουν την Ελλάδα ως χώρα με έντονα διαφοροποιημένο ηλιακό ρυθμό. Ανάλογες διαφορές βλέπουμε και στο ηλιοβασίλεμα, που επίσης δεν είναι ποτέ το ίδιο σε όλη τη χώρα. Κι όμως, παρότι ο ήλιος βγαίνει πρώτος στη Ρόδο και τελευταίος στην Κέρκυρα, τα δελτία καιρού και οι εφαρμογές κινητών μάς δίνουν τις ίδιες θερμοκρασίες και τις ίδιες “ώρες”. Η τεχνολογία ισοπεδώνει τη διαφορά, αλλά η φύση εξακολουθεί να γράφει το δικό της χρονολόγιο.

Στο ερώτημα “τι ώρα ξημερώνει στην Ελλάδα;” δεν υπάρχει μία απάντηση. Η απάντηση εξαρτάται από το πού στέκεσαι. Αν βρίσκεσαι στην Κάσο, μπορεί να δεις το πρώτο φως ενώ άλλοι κοιμούνται ακόμη. Αν βρίσκεσαι στα Δολιανά, μπορεί να νιώθεις ότι η μέρα αργεί να ξεκινήσει. Δεν είναι παράδοξο· είναι ο τρόπος με τον οποίο η Γη, ο ήλιος και η θέση σου στον χάρτη δημιουργούν την καθημερινή παράσταση της ζωής.

Και αν κοιτάξεις έναν πανελλαδικό χάρτη με ώρες ανατολής, θα διαπιστώσεις ότι η Ελλάδα λειτουργεί ταυτόχρονα σε δεκάδες χρονικές μικροζώνες, αόρατες αλλά υπαρκτές. Αυτό το καθημερινό, απλό, σχεδόν ασήμαντο γεγονός της ώρας που βγαίνει ο ήλιος είναι τελικά μια μικρή υπενθύμιση του πόσο σχετική είναι η έννοια του χρόνου. Δεν έχει πάντα σημασία τι γράφει το ρολόι. Σημασία έχει πού είσαι όταν ξεκινά το φως.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.