Όταν ο Τσώρτσιλ έστειλε Βρετανικά τανκς στην Πλατεία Συντάγματος για να πολεμήσουν Έλληνες το 1944

Ήταν Χριστούγεννα. Όχι σε κάποια μακρινή επαρχία της αυτοκρατορίας, αλλά στο κέντρο της Αθήνας. Βρετανικά άρματα μάχης κινούνταν στη Σταδίου και ανέβαιναν προς την πλατεία Συντάγματος. Όχι για να ελευθερώσουν την πόλη από Γερμανούς – αυτοί είχαν ήδη φύγει. Ήταν εκεί για να πολεμήσουν Έλληνες. Τον ΕΛΑΣ. Τον στρατό της

Στο έκτο τόμο των απομνημονευμάτων του, με τίτλο Triumph and Tragedy, ο πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας εξιστορεί με απίστευτη νηφαλιότητα πώς διέταξε στρατεύματα να χτυπήσουν στην καρδιά της Αθήνας. Δεν υπήρχε χρόνος για πολιτικές ισορροπίες, ούτε για μεταπολεμική ευαισθησία. Ο στόχος ήταν απλός: η συντριβή του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ, ακόμα κι αν αυτό σήμαινε μάχη στην πρωτεύουσα μιας «ελεύθερης» χώρας.

«Ήξερα ότι θα πέσει αίμα», γράφει. «Αλλά ήταν ο μόνος τρόπος να κρατηθεί η Ελλάδα στο δυτικό στρατόπεδο». Η απόφαση πάρθηκε λίγες μέρες μετά την επιστροφή του από τη Διάσκεψη της Γιάλτας. Οι Σοβιετικοί είχαν καταλάβει τη μισή Ευρώπη. Η Ελλάδα δεν θα ήταν η επόμενη. Όχι αν μπορούσε να το εμποδίσει ο ίδιος.

Έτσι, στις 3 Δεκεμβρίου 1944, ξέσπασαν οι μάχες της Αθήνας. Ο Δεκέμβρης. Βρετανοί αλεξιπτωτιστές, Ινδοί πυροβολητές και τεθωρακισμένα Sherman έπαιρναν θέσεις μάχης απέναντι στους Έλληνες αντάρτες που είχαν πολεμήσει τους Γερμανούς μέχρι τέλους. Οι ελεύθεροι σκοπευτές του ΕΛΑΣ είχαν καταλάβει ταράτσες στην Ομόνοια, τη Σταδίου, το Σύνταγμα. Οι Βρετανοί τούς αντιμετώπισαν σαν κανονικό εχθρό.

Ο Τσώρτσιλ έφτασε στην Αθήνα παραμονή Χριστουγέννων. Περιγράφει τη σκηνή σαν να είναι κινηματογραφική: σκοτεινοί δρόμοι, εκρήξεις, βολές που σφυρίζουν πάνω από την ταράτσα του ξενοδοχείου «Μεγάλη Βρεταννία». Ακόμα και μέσα στο δωμάτιο της συνδιάσκεψης, οι Έλληνες συνομιλητές του βρίσκονταν σε εμπόλεμη κατάσταση. Οι περισσότεροι είχαν ανθρώπους που πολεμούσαν έξω, στο πεζοδρόμιο. Ο ίδιος γράφει: «Καμία άλλη στιγμή του πολέμου δεν ένιωσα τόσο έκθετος».

Αλλά ο φόβος δεν τον έκανε να αναδιπλωθεί. Αντίθετα. Συνάντησε τον Αρχιεπίσκοπο Δαμασκηνό, διέταξε τη συνέχιση των επιχειρήσεων και φρόντισε να κρατήσει μακριά από την Αθήνα τον βασιλιά Γεώργιο, που ήθελε να επιστρέψει πάση θυσία. Ο Τσώρτσιλ, σε απόλυτο έλεγχο, έστησε κυβέρνηση με επικεφαλής τον Δαμασκηνό και παρέδωσε εντολές στους στρατηγούς του σαν να ήταν αποικιακός διοικητής.

Η πλατεία Συντάγματος, εκείνες τις μέρες, ήταν θέατρο επιχειρήσεων. Οι Βρετανοί τοποθέτησαν τανκς γύρω από το ξενοδοχείο «Μεγάλη Βρεταννία», έβαλαν σκοπευτές στη Βουλή και στις στέγες των υπουργείων. Αντιμέτωποι τους: Έλληνες αντάρτες με όπλα γερμανικής λείας, νέοι από την Καισαριανή, γυναίκες που έπλεκαν επιδέσμους μέσα σε εγκαταλελειμμένα διαμερίσματα.

Ο Τσώρτσιλ ποτέ δεν μετάνιωσε γι’ αυτή την απόφαση. Την υπερασπίστηκε σε όλα τα βρετανικά και παγκόσμια φόρα. Το μόνο που αναγνώρισε εκ των υστέρων ήταν ότι ήταν ένας πόλεμος σε λάθος έδαφος, αλλά σε σωστό στόχο. Έπρεπε, όπως είπε, «να δείξουμε ποιος έχει τον τελευταίο λόγο για την Ελλάδα».

Εκείνα τα Χριστούγεννα, λοιπόν, ο άνθρωπος που έγινε παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης κατά του ναζισμού, έστειλε τα δικά του τανκς να πολεμήσουν Έλληνες στην ίδια τους την πρωτεύουσα. Στην πλατεία Συντάγματος. Με εντολή του. Με πλήρη επίγνωση. Και με σιωπή που κράτησε δεκαετίες.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.