Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι αυτός ο αδένας ήταν η βρύση της ψυχής. Σήμερα τον λένε τρίτο μάτι.

11:03 28/6/2025 - Πηγή: Sportime

Βαθιά στο κέντρο του ανθρώπινου εγκεφάλου, σε ένα σημείο που δεν αγγίζεται ούτε με νυστέρι ούτε με σκέψη, υπάρχει ένας μικρός, μυστηριώδης αδένας. Οι Αρχαίοι Έλληνες τον έλεγαν κωνάριο. Οι γιατροί της Αναγέννησης τον ονόμασαν pinealis. Ο Ρενέ Ντεκάρτ τον βάφτισε «έδρα της ψυχής». Και σήμερα, ονομάζεται επίφυση – ή αλλιώς, τρίτο μάτι.

Ο πρώτος που τόλμησε να του αποδώσει λειτουργία ήταν ο Ηρόφιλος, τον 3ο αιώνα π.Χ., στην Αλεξάνδρεια. Πίστευε ότι το κωνάριο ήταν ένα είδος βαλβίδας που άνοιγε και έκλεινε, ρυθμίζοντας τη ροή του πνευματικού «πνεύματος»

μέσα στα κοιλώματα του εγκεφάλου. Όχι απλώς ένα όργανο. Ένα στόμιο. Μια βρύση της ζωτικής ουσίας που έτρεχε από τον ουρανό στο σώμα.

Διακόσια χρόνια αργότερα, ο Γαληνός θα κοιτάξει με ψυχρότερο μάτι. Βλέπει έναν μικρό κωνοειδή σχηματισμό, όχι μεγαλύτερο από ένα ρύζι, και τον περιγράφει με το ίδιο όνομα – konario. Δεν συμφωνεί με τον Ηρόφιλο. Γι’ αυτόν, δεν είναι βαλβίδα. Είναι στήριγμα. Μια ανατομική αγκύρωση για τα αγγεία του εγκεφάλου. Αλλά παραδέχεται ότι είναι περίεργο πώς κάτι τόσο μικρό βρίσκεται σε τόσο σημαντικό σημείο.

Αιώνες αργότερα, ένας άλλος Έλληνας –ο Λεονάρντο ντα Βίντσι της φιλοσοφίας– θα τον αναστήσει. Ο Καρτέσιος γράφει πως εκεί, στο κέντρο του εγκεφάλου, ακριβώς στο σημείο που δεν υπάρχει συμμετρία, εδρεύει η ψυχή. Η μόνη περιοχή που δεν έχει δίδυμο. Η μόνη που μπορεί να ενοποιήσει το σώμα και το πνεύμα. Ο Καρτέσιος περιγράφει την επίφυση σαν ένα πνευματικό κομβικό σημείο ανάμεσα στη βιολογία και το θείο.

Η σύγχρονη επιστήμη έβαλε τέλος στους μυστικισμούς. Ή τουλάχιστον έτσι νόμισε. Στη δεκαετία του ’50, οι βιολόγοι απομόνωσαν από την επίφυση τη μελατονίνη, μια ουσία που εκκρίνεται μόνο στο σκοτάδι και ρυθμίζει τον κύκλο του ύπνου. Η επίφυση είχε τελικά βιολογική αποστολή. Όχι πνεύμα. Όχι ψυχή. Μόνο ύπνος.

Αλλά η ιστορία δεν τελείωσε εκεί. Η επίφυση αποδείχτηκε ότι δεν προστατεύεται από τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Παίρνει μηνύματα από το σώμα, τον φωτισμό, την ψυχική κατάσταση, και τα μεταφράζει σε ορμόνες. Βρέθηκε ότι στα ζώα εξελίχθηκε από φωτουποδοχέα – από κάτι σαν μάτι. Σε πολλά ερπετά και αμφίβια, λειτουργεί ως αληθινό «παρακοιλιακό μάτι» που αντιλαμβάνεται το φως, ακόμα κι όταν τα μάτια είναι κλειστά.

Σήμερα, σε φωτογραφίες του εγκεφάλου, η επίφυση μοιάζει με έναν μικρό κώνο ανάμεσα στα ημισφαίρια. Στους Ινδούς είναι το ajna chakra. Στη θεοσοφία είναι το μάτι της ψυχής. Στους αποκρυφιστές είναι η πύλη σε άλλες διαστάσεις. Και στους σύγχρονους γιατρούς, είναι ο ρυθμιστής του βιολογικού ρολογιού. Ένα μάτι χωρίς ίριδα, που βλέπει χωρίς φως, κι όμως επηρεάζει όλη την ύπαρξη.

Όταν κοιμόμαστε, το τρίτο μάτι ξυπνά. Και ίσως κάπου βαθιά, κάτω από όλα τα στρώματα της επιστήμης, οι Αρχαίοι Έλληνες να είχαν ένα δίκιο: η βρύση της ψυχής υπάρχει ακόμα. Μόνο που τώρα τη βλέπουμε στο σκοτάδι.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords