Η μυστηριώδης αρρώστια του 20ού αιώνα που έκανε τους ανθρώπους να κοιμούνται για χρόνια και μετά ξυπνούσαν παγιδευμένοι στο ίδιο τους το σώμα

20:06 5/5/2025 - Πηγή: Sportime

Δεν ήταν πανδημία. Δεν ήταν γρίπη. Δεν ήταν ύπνωση. Ήταν κάτι που οι γιατροί του 20ού αιώνα δεν είχαν ξαναδεί και που ούτε σήμερα μπορούν να εξηγήσουν. Ανάμεσα στο 1915 και το 1926, μια μυστηριώδης ασθένεια σάρωσε τον πλανήτη και άφησε πίσω της χιλιάδες ανθρώπους σαν ζωντανά αγάλματα – κοιμισμένους επί χρόνια, και όταν ξυπνούσαν, δεν μπορούσαν να κουνηθούν ούτε να μιλήσουν. Μόνο να κοιτάζουν. Σαν φυλακισμένοι στο ίδιο τους το σώμα.

Οι επιστήμονες την ονόμασαν Εγκεφαλίτιδα Ληθαργική. Κανείς δεν ήξερε πώς μεταδιδόταν, ποια ήταν η αιτία, ούτε πώς να την θεραπεύσουν. Άνθρωποι

κάθε ηλικίας – παιδιά, ενήλικες, ηλικιωμένοι – έπεφταν σε έναν περίεργο ύπνο, που δεν ήταν κώμα, αλλά ούτε και φυσιολογικός ύπνος. Ορισμένοι έμεναν έτσι για βδομάδες. Άλλοι για μήνες. Κάποιοι για χρόνια. Και όταν ξυπνούσαν, είχαν ξεχάσει πώς να χρησιμοποιούν το σώμα τους. Οι μυς τους δεν ανταποκρίνονταν. Τα πρόσωπά τους έμεναν ακίνητα. Τα μάτια τους ανοιχτά, αλλά το βλέμμα παγωμένο.

Η επιδημία είχε παγκόσμια έκταση. Υπολογίζεται πως μισό εκατομμύριο άνθρωποι πέθαναν ή έμειναν για πάντα εγκλωβισμένοι σε αυτή την κατάσταση. Στην Ευρώπη, την Αμερική, την Ασία – παντού καταγράφονταν κρούσματα. Ήταν μια εποχή που ήδη ταλαιπωρούσε τον κόσμο ο Α’ Παγκόσμιος Πόλεμος, και αμέσως μετά η Ισπανική Γρίπη. Και όμως, αυτή η ασθένεια ξεχώριζε γιατί δεν είχε καμία λογική. Ούτε προειδοποιητικά σημάδια. Ούτε μοτίβο. Ούτε καν επιστροφή.

Το πιο ανατριχιαστικό είναι ότι, όπως εμφανίστηκε, έτσι εξαφανίστηκε. Χωρίς θεραπεία, χωρίς εξήγηση, χωρίς επιστημονική λύση. Από το 1926 και μετά, η Εγκεφαλίτιδα Ληθαργική σταμάτησε να καταγράφεται ως επιδημία. Κάποιοι λίγοι ασθενείς παρουσιάζονταν με παρόμοια συμπτώματα ανά τα χρόνια, αλλά ποτέ ξανά σε τέτοια κλίμακα.

Το φαινόμενο απασχόλησε τον νευρολόγο Oliver Sacks, ο οποίος τη δεκαετία του ’60 προσπάθησε να βοηθήσει επιζώντες με το φάρμακο L-DOPA. Οι ασθενείς του άρχισαν να κινούνται, να μιλούν, να γελούν – αλλά για λίγο. Ύστερα επέστρεφαν στην προηγούμενη κατάστασή τους. Η ιστορία τους έγινε βιβλίο και ταινία με τον τίτλο Awakenings.

Η επιστήμη σήμερα, με όλες τις δυνατότητές της, ακόμη δεν μπορεί να απαντήσει τι ακριβώς προκάλεσε αυτή τη μυστηριώδη αρρώστια. Ούτε αν μπορεί να επιστρέψει. Ίσως να ήταν μια σπάνια μορφή ιογενούς εγκεφαλίτιδας. Ίσως να σχετιζόταν με αυτοάνοσες διαταραχές. Ίσως και με έναν συνδυασμό παραγόντων που δεν έχουμε καν εντοπίσει. Αλλά όσο δεν έχουμε σαφή απάντηση, το ερώτημα μένει ανοιχτό. Και αυτό το κάνει ακόμη πιο τρομακτικό.

Για μια δεκαετία, ο κόσμος ζούσε με τον φόβο να πέσει σε ύπνο και να μην ξυπνήσει ποτέ φυσιολογικά. Και σήμερα, σχεδόν κανείς δεν το θυμάται.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords