Economist: Γιατί η Τουρκία πηγαίνει ολοταχώς προς τον ολοκληρωτισμό – Ολόκληρη η ανάλυση που έκανε έξαλλο τον Ερντογάν

Η αντίδραση της Άγκυρας και του ίδιου του Ερντογάν στην ανάλυση του περιοδικού Economist για τον “νταή” Τούρκο πρόεδρο ήταν αναμενόμενο ότι θα ήταν εντονότατη. Ο “σουλτάνος” μάλιστα είπε ότι δεν θα μας καθορίσει την πορεία ένα βρετανικό περιοδικό.

Διαβάζοντας την ανάλυση που εισάγει τους αναγνώστες στο ειδικό -και εκτενές- αφιέρωμα στο περιοδικό με τίτλο “Η Τουρκία στο χείλος του ολοκληρωτισμού” αντιλαμβάνεται κανείς ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα δημοσίευμα-κόλαφος

για τον Ερντογάν αλλά και για μια ξεκάθαρη προτροπή στους ηγέτες της Δύσης να εγκαταλείψουν τη συγκρατημένη, έως τώρα, στάση τους από τον φόβο ότι θα αποξενωθεί ο Ερντογάν και να μιλήσουν ανοιχτά. Και μάλιστα, ο Economist προειδοποιεί: Ο Ερντογάν “θα μπορούσε να υποδαυλίσει σκληρές εδαφικές διαμάχες με την Ελλάδα και με την Κύπρο”.

Ολόκληρη η ανάλυση του Economist
“Η Τουρκία είναι η δεύτερη μεγαλύτερη στρατιωτική δύναμη του ΝΑΤΟ. Διαδραματίζει κρίσιμο ρόλο σε μια ταραγμένη γειτονιά, ειδικά στην κατεστραμμένη από τον πόλεμο Συρία. Ασκεί αυξανόμενη επιρροή στα δυτικά Βαλκάνια, στην ανατολική Μεσόγειο και πιο πρόσφατα στην Αφρική. Πάνω από όλα, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στη Μαύρη Θάλασσα και στον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, ενώ πέρσι συνέβαλε στη σύναψη συμφωνίας για να επιτραπεί η αποστολή περισσότερων ουκρανικών σιτηρών σε έναν κόσμο που πεινά”, διαβάζουμε στην εισαγωγή που παρουσιάζει ποια είναι η θέση της Τουρκίας στον κόσμο.

Με αυτά τα δεδομένα, ο Economist σημειώνει ότι “οι εξωτερικοί παρατηρητές θα πρέπει να προσέξουν τις προεδρικές και κοινοβουλευτικές εκλογές της Τουρκίας, οι οποίες ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε ότι θα διεξαχθούν στις 14 Μαΐου. Πολύ περισσότερο που, υπό τον ολοένα και πιο απρόβλεπτο πρόεδρό της, η χώρα βρίσκεται στο χείλος της καταστροφής. Η συμπεριφορά του κ. Ερντογάν καθώς πλησιάζουν οι εκλογές θα μπορούσε να σπρώξει αυτό που είναι σήμερα μια βαθιά ελαττωματική δημοκρατία πέρα από τα όρια σε μια κανονική δικτατορία”.Ο Ερντογάν του 2003: Μεταρρυθμιστής και κοντά στην ΕΕ

“Όταν έγινε για πρώτη φορά πρωθυπουργός τον Μάρτιο του 2003, ο κ. Ερντογάν έδωσε πολλές υποσχέσεις για την Τουρκία. Οι κοσμικοί φοβήθηκαν ότι είχε μια υπερβολικά ισλαμιστική ατζέντα. Στα πρώτα χρόνια της, η κυβέρνηση του κ. Ερντογάν έδωσε νέα οικονομική και πολιτική σταθερότητα σε μια χώρα που επί δεκαετίες δεν είχε τίποτα από τα δύο. Εξαφάνισε τους στρατηγούς που ανακατεύονταν πολύ συχνά στην πολιτική και είχαν κάνει πραξικοπήματα. Έφερε μεταρρυθμίσεις για να τονώσει την οικονομία. Έκανε μέχρι και ειρηνική προσέγγιση στους Κούρδους, τη μεγαλύτερη εθνική μειονότητα της Τουρκίας, οι οποίοι είχαν υποστεί πολυετείς διώξεις στα χέρια του στρατού. Το 2005 εξασφάλισε επάξια ένα βραβείο που είχε ξεφύγει από όλους τους προκατόχους του: την επίσημη έναρξη των συνομιλιών για την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση”.

Ωστόσο, όσο περισσότερο ο Ερντογάν είναι στην εξουσία, τόσο πιο αυταρχικός γίνεται. Έπειτα από 11 χρόνια ως πρωθυπουργός εξελέγη πρόεδρος και έβαλε στόχο να μετατρέψει αυτή την κατά το παρελθόν ανίσχυρη θέση σε κυρίαρχη. Μετά από μια απόπειρα πραξικοπήματος το 2016, έκανε εκκαθαρίσεις δεκάδων χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους να εκκαθαριστούν από τις δουλειές τους ή να συλληφθούν, συχνά για μια υπόνοια σχέσης με τη θρησκευτική ομάδα που κατηγορήθηκε για τη συνωμοσία (σ.σ. γκιουλενιστές), όπως το να είχε φοιτήσει σε ένα από τα σχολεία της ως παιδί”.

Όπως εξηγείται στο ειδικό μας αφιέρωμα σε αυτό τεύχος, γράφει ο Economist, έχει μετατρέψει μεγάλο μέρος των ΜΜΕ σε εργαλείο κρατικής προπαγάνδας. Ουσιαστικά έχει λογοκρίνει το διαδίκτυο. Έχει ρίξει πολλούς επικριτές, συμπεριλαμβανομένων των ηγετών της αντιπολίτευσης, στη φυλακή. Έχει παραγκωνίσει τους αντιπάλους του εντός του κόμματός του. Έχει υποτάξει το δικαστικό σώμα, χρησιμοποιώντας τα δικαστήρια για να στοχοποιεί τους αντιπάλους του.

Πλησιάζοντας την τρίτη δεκαετία στην εξουσία, κάθεται σε ένα τεράστιο παλάτι και δίνει εντολές σε αυλικούς πολύ φοβισμένος για να του πουν πότε κάνει λάθος. Οι ολοένα και πιο εκκεντρικές πεποιθήσεις του μετατρέπονται σε δημόσια πολιτική. Έτσι, έχει επιβάλει σε μια προηγουμένως ανεξάρτητη κεντρική τράπεζα μια νομισματική πολιτική που είναι ξεκάθαρα απατηλή. Πιστεύει ότι η θεραπεία για τον πληθωρισμό είναι να ρίξεις στην αγορά φθηνό χρήμα. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που ο τουρκικός πληθωρισμός είναι 64%. Το βιοτικό επίπεδο συρρικνώνεται, οι ιδεολογίες ξεφτίζουν.

Οι ψηφοφόροι, ειδικά στις πόλεις, πιέζουν πολύ. Πριν από τρία χρόνια το κόμμα του κ. Ερντογάν έχασε τις αυτοδιοικητικές εκλογές στις τρεις μεγαλύτερες πόλεις: Άγκυρα, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι μπορεί να χάσει την προεδρία σε τέσσερις μήνες, εάν η αντιπολίτευση ενωθεί πίσω από μια κοινή υποψηφιότητα.

Αυτό είναι ένα μεγάλο αν. Ο δήμαρχος της Κωνσταντινούπολης, Εκρέμ Ιμάμογλου, ίσως ο πιο εύλογος αντίπαλος του κ. Ερντογάν, καταδικάστηκε πρόσφατα σε φυλάκιση και απαγόρευση συμμετοχής στην πολιτική, επειδή αποκάλεσε τους εκλογικούς αξιωματούχους που ακύρωσαν την πρώτη του δημαρχιακή νίκη “ηλίθιους”. Η κυβέρνηση ζητά από το συνταγματικό δικαστήριο να κλείσει το “Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα” (HDP), το μεγαλύτερο κουρδικό κόμμα, πολλοί από τους ηγέτες του οποίου μαραζώνουν στη φυλακή, ενώ το δικαστήριο πάγωσε τους τραπεζικούς λογαριασμούς του HDP. Η αντιπολίτευση θα χρειαστεί την υποστήριξη των Κούρδων ψηφοφόρων εάν θέλει να εκδιώξει τον πρόεδρο.

Ο κ. Ερντογάν παρομοίασε κάποτε τη δημοκρατία με ένα ταξίδι με τραμ: όταν φτάνεις στον προορισμό σου, κατεβαίνεις. Υπό τον ίδιο, οι εκλογές ήταν σπάνια απολύτως δίκαιες, αλλά ήταν σε γενικές γραμμές ελεύθερες, με μεγάλο αριθμό ψηφοφόρων να συμμετάσχουν. Η ανησυχία αυτή τη φορά είναι ότι, με τον κ. Ερντογάν να φοβάται την ήττα, τίποτα δεν διασφαλίζει ότι οι εκλογές θα είναι δίκαιες και ελεύθερες.Οι δυτικοί ηγέτες πρέπει να μιλήσουν

“Οι δυτικοί ηγέτες πρέπει να μιλήσουν. Η Αμερική και η ΕΕ έχουν πολύ συχνά συγκρατηθεί από το να επικρίνουν τον κ. Ερντογάν από φόβο μήπως αποξενώσουν έναν κομβικό αν και ενοχλητικό σύμμαχο. Κανείς δεν θέλει μια χώρα τόσο σημαντική όσο η Τουρκία να μετατραπεί σε μια χώρα απατεώνα. Όλοι γνωρίζουν ότι ένας αγανακτισμένος, απομονωμένος Τούρκος πρόεδρος θα μπορούσε να προκαλέσει μεγάλη αταξία. Θα μπορούσε να υποδαυλίσει πιο σκληρές εδαφικές διαμάχες με την Ελλάδα και με την Κύπρο. Θα μπορούσε να δημιουργήσει περαιτέρω σύγχυση και διαμάχες στη Συρία. Θα μπορούσε να επιτρέψει στους 5 εκατομμύρια μετανάστες και πρόσφυγες στην Τουρκία να σαλπάρουν για τη νότια Ευρώπη, κάτι που πολλοί θα προσπαθούσαν αν μπορούσαν. Και θα μπορούσε να προχωρήσει πέρα από την τρέχουσα άρνησή του να πάρει θέση στην Ουκρανία, παρά το γεγονός ότι είναι μέλος του ΝΑΤΟ, συνεχίζοντας να εμποδίζει την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ.

President Erdogan sits in a vast palace snapping orders at courtiers too frightened to tell him when he is wrong. His increasingly eccentric beliefs swiftly become public policy. But voters, especially in cities, are pushing back https://t.co/3eQYThpgHw

— The Economist (@TheEconomist) January 19, 2023

Γιατί ο Ερντογάν χρειάζεται τη Δύση
Κι όμως η Τουρκία χρειάζεται επίσης τη Δύση, κυρίως για να αποκαταστήσει κάποια σταθερότητα στην ταλαιπωρημένη οικονομία της. Αν και οι συνομιλίες για την ένταξη στην ΕΕ μπορεί να έχουν παγώσει, εξακολουθεί να ελπίζει σε μια αναβαθμισμένη και διευρυμένη τελωνειακή ένωση με την ΕΕ που θα τονώσει την ανάπτυξη.

Πρέπει να βρει έναν τρόπο να αναζωογονήσει τις άμεσες ξένες επενδύσεις, οι οποίες έχουν υποχωρήσει, ως απάντηση στην πολιτική και οικονομική αβεβαιότητα. Η Τουρκία βασίζεται στη δυτική τεχνολογία για να βελτιώσει τη χαμηλή παραγωγικότητά της. Και θέλει δυτικά όπλα, κυρίως αμερικανικά μαχητικά αεροσκάφη. Δεν θα ήταν σε θέση να εξασφαλίσει τίποτα από αυτά τα πράγματα εάν ο κ. Ερντογάν γυρνούσε την πλάτη του στη δημοκρατία και γίνονταν μέλος της λέσχης των δικτατόρων. Όλα αυτά του δίνουν ένα ισχυρό κίνητρο να διατηρήσει τη σχέση με τη Δύση.

Ώρα για ωμές επιλογές από τον Μπάιντεν
Και αυτό θα πρέπει να δώσει στους δυτικούς ηγέτες διαπραγματευτική δύναμη.

Κλείνοντας τονίζεται: “Ο Ερντογάν είναι ένας νταής που επιβάλει τη σκληρότητά του για να ικανοποιήσει τα συμφέροντά του στο εσωτερικό και στο εξωτερικό της Τουρκίας. Δεν είναι πολύ αργά για να τραβήξουμε τον κ. Ερντογάν πίσω από το χείλος του γκρεμού. Αλλά η Δύση πρέπει να αρχίσει να τον προειδοποιεί τώρα”.

Πηγή: The Toc