Τα βαθιά προβλήματα της Ευρώπης και η ελληνική κομματική εσωστρέφεια

Η γεωπολιτική σημασία των επερχόμενων ευρωεκλογών, ο ρόλος της Ε.Ε. στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, η πρωτοπορία στον εκδημοκρατισμό της τεχνητής νοημοσύνης, οι σκληρές αποφάσεις της που θα απαιτηθούν για τον έλεγχο των μεταναστευτικών ροών, έχουν καταγραφεί, αναδειχθεί, αναλυθεί με επάρκεια – αν και δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν ότι οι συγκεκριμένοι κίνδυνοι στο σύνολο τους αποτελούν ένα εκρηκτικό μίγμα που θα είναι, ίσως, μην είναι διαχειρίσιμο.

Τα προβλήματα της Ε.Ε., όμως, δεν εξαντλούνται με τον ανωτέρω κατάλογο. Ένα παγκόσμιο και ένα δικό της, γηγενές πρόβλημα, συνθέτουν

ένα υφέρποντα κίνδυνο που ουσιαστικά αποσιωπάται, διότι η ανάδειξη του δεν θα είναι ευχάριστη για τους πολιτικούς που θεωρητικά ηγούνται της Ευρώπης και τους τεχνοκράτες που ουσιαστικά την εγκλωβίζουν σε αδιέξοδα με βάση ξεπερασμένες θεωρίες, στις οποίες έχουν οι ίδιοι αιχμαλωτιστεί.

Το παγκόσμιο πρόβλημα αφορά το τραπεζικό σύστημα και ειδικά το γεγονός ότι είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξέλεγκτο, ανθίσταται στην οιανδήποτε αυστηροποίηση του εποπτικού πλαισίου (π.χ. όπως στο λεγόμενο Basel 3 Endgame) και απτόητο συνεχίζει να λειτουργεί με την λογική ότι είναι πολύ μεγάλο για να αφεθεί να αποτύχει – too big to allow to fail.

Στην Ελλάδα το ζήσαμε με την υποχρεωτική ανακεφαλαίωση των τραπεζών και εξακολουθούμε να το βλέπουμε με το θέμα της αναβαλλόμενης  φορολογίας. Σε διεθνές πλαίσιο, με την συνεχιζόμενη πρακτική των τραπεζών να μην αυξάνουν το μετοχικό τους κεφαλαίο αλλά να βασίζονται διαρκώς και ολοένα και περισσότερο σε δανεικά. Το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα λειτουργεί έτσι με το 1/3 των κεφαλαίων του εκτός του επίσημου εποπτικού πλαισίου και έχοντας μεταφέρει το ρίσκο από το ίδιο στην πλάτη των πολιτών.

Πρόκειται για μία νάρκη στα θεμέλια της παγκόσμιας οικονομίας, που οι περισσότεροι κάνουν πως δεν την βλέπουν. Πρόσφατα ορισμένοι οικονομολόγοι (όπως ο A.R. Admati) έχουν ξεσπαθώσει και πιέζουν να τεθεί υπό έλεγχο το ολιγοπώλιο των JPMorgan Chase, Citicank, Bank of America, Wells Fargo, HSBC, Mitsubishi Financial Corp.ΒΝΡ – Paribas -–αφήνω εκτός τις τράπεζες της Κίνας. Η προοπτική δεν εμπεριέχει αισιοδοξία. Οι εξελίξεις, πάντως, δεν είναι στα χέρια της Ευρώπης αλλά των ΗΠΑ – γεγονός που λέει πολλά για την ανεξαρτησία της Γηραιάς Ηπείρου.

Το δεύτερο, γηγενές πρόβλημα, αφορά την πάγια πολύ χαμηλή αύξηση της παραγωγικότητας στην Ε.Ε. Συγκριτικά, στις ΗΠΑ η παραγωγικότητα αυξάνεται με διπλάσιο ρυθμό και, όπως παρατηρεί σε πρόσφατο άρθρο του ο Barry Eichengreen, αυτό δεν οφείλεται ούτε στην μεγάλη δημοσιονομική ώθηση που έδωσε η FED λόγω covid, ούτε στην ΤΝ, ούτε στο υψηλό επίπεδο απασχόλησης των ΗΠΑ—γεγονός που ενθαρρύνει την αντικατάσταση, της εργασίας με κεφάλαιο (capital).

Αντίθετα, φαίνεται ότι ένοχος είναι για άλλη μία φορά η έλλειψη ανταγωνισμού, καθώς τα πλοκάμια της μεγιστοποίησης του άμεσου κέρδους είναι παγκόσμια. Υπενθυμίζεται ότι ο σύγχρονος καπιταλισμός δίνει τα πάντα για την ανταγωνιστικότητα (κυρίως μέσω επενδύσεων για την μείωση του κόστους) αλλά είναι κατά του ανταγωνισμού.

Στο πλαίσιο που περιγράφουμε, η ποιότητα των Ελλήνων υποψήφιων ευρωβουλευτών (τουλάχιστον όσων έχουν ήδη ανακοινωθεί) δεν αφήνει πολλά περιθώρια αισιοδοξίας ως προς την ικανότητα τους συνειδητοποίησης των προβλημάτων και ικανότητας να συνεισφέρουν στην αντιμετώπισή τους.  Τα επόμενα χρόνια θα είναι σκληρά για όλους – οπότε η ικανότητα της ηγεσίας να ανταποκριθεί και να ελαχιστοποιήσει τις ζημιές θα παίξει κρίσιμο θεσμικό αλλά και ανθρώπινο ρόλο. Δεν ξέρω κατά πόσο οι σταρ και οι influencers είναι σε θέση να ανταποκριθούν. Αλλά στην Ελλάδα, το κόμμα είναι υπεράνω όλων. Τούτη τη φορά, πάντως, θα πληρώσουμε ακριβά την εσωστρέφεια μας.

Διαβάστε επίσης 

Ο διμέτωπος ΣΥΡΙΖΑ-ΠΑΣΟΚ και η επιδίωξη ακυβερνησίας