Μπορεί να επιβιώσει η “ιδιαίτερη” σχέση της Αμερικής με το Ισραήλ;

Άρθρο της Dahlia Scheindlin στο ForeignAffairsΠώς η Γάζα επιτάχυνε τις κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις που οδηγούν τις δύο χώρες σε διάστασηΣτις 8 Μαΐου, η κυβέρνηση Μπάιντεν επιβεβαίωσε ότι παρακρατούσε μια σημαντική αποστολή όπλων προς τις Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις. Ήταν το μεγαλύτερο βήμα που έκαναν οι Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και δεκαετίες για να περιορίσουν τις ενέργειες του Ισραήλ. Η απόφαση αφορούσε ένα φορτίο βομβών 2.000 λιβρών, το οποίο αξιωματούχοι του Λευκού Οίκου πίστευαν ότι το Ισραήλ θα χρησιμοποιούσε στην επιχείρησή του στη Ράφα στη Λωρίδα της Γάζας- και δεν επηρέασε άλλες μεταφορές όπλων. Παρ' όλα αυτά, η προθυμία της κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει μέτρα που θα μπορούσαν να περιορίσουν ουσιαστικά τη συμπεριφορά του Ισραήλ αντανακλούσε την αυξανόμενη απογοήτευσή της για τον σχεδόν οκτάμηνο πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα.Αλλά η ανακοίνωση υπογράμμισε και κάτι άλλο: το αυξανόμενο κομματικό χάσμα εντός των Ηνωμένων Πολιτειών σχετικά με το Ισραήλ. Επί μήνες, ορισμένοι Δημοκρατικοί ηγέτες στο Κογκρέσο και πολλοί Δημοκρατικοί ψηφοφόροι αισθάνονταν ότι η κυβέρνηση ήταν υπερβολικά επιεικής με τη συμπεριφορά του Ισραήλ στον πόλεμο. Από την άλλη πλευρά, η απόφαση του Μπάιντεν για τις βόμβες κατακεραυνώθηκε από δεκάδες Ρεπουμπλικάνους βουλευτές, οι οποίοι τον αποκάλεσαν «πιόνι της Χαμάς» και «τρομερό φίλο του Ισραήλ». Στις 19 Μαΐου, η Ρεπουμπλικανή αντιπρόσωπος Elise Stefanik, από τη Νέα Υόρκη, προχώρησε ακόμη παραπέρα, ταξιδεύοντας στην Ιερουσαλήμ και καταγγέλλοντας δημόσια την πολιτική του Μπάιντεν σε συνάντηση με μια κοινοβουλευτική ομάδα της ισραηλινής Κνεσέτ.Η Ουάσινγκτον υπερηφανεύεται για την παράδοση της διακομματικής υποστήριξης του Ισραήλ, αλλά στην πραγματικότητα το κομματικό χάσμα αυξάνεται εδώ και χρόνια. Οι ψηφοφόροι των Δημοκρατικών, και γενικά οι νεότεροι Αμερικανοί, έχουν γίνει επικριτικοί απέναντι στη μακροχρόνια άρνηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της εθνικής αυτοδιάθεσης των Παλαιστινίων από το Ισραήλ. Οι λαϊκίστικες, ανελεύθερες πολιτικές του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου και οι θεοκρατικοί σύμμαχοι του κυβερνητικού συνασπισμού τους έχουν αποξενώσει ακόμη περισσότερο. Από την άλλη πλευρά, οι Ρεπουμπλικάνοι και πολλοί θρησκευτικοί συντηρητικοί έχουν εκμεταλλευτεί την υποστήριξη προς το Ισραήλ -συμπεριλαμβανομένης της απεριόριστης υποστήριξης των δεξιών ισραηλινών κυβερνήσεων.Η όλο και πιο κομματική ανάγνωση της διμερούς σχέσης δεν αφορά μόνο την αμερικανική πλευρά. Παρά τη σθεναρή υποστήριξη της κυβέρνησης Μπάιντεν προς το Ισραήλ μετά την 7η Οκτωβρίου και σε μεγάλο μέρος του πολέμου -και παρά το γεγονός ότι η μεγάλη πλειοψηφία των Αμερικανών Εβραίων παραδοσιακά ψηφίζει Δημοκρατικούς- οι Ισραηλινοί δείχνουν ότι προτιμούν με μεγάλη διαφορά τον Ντόναλντ Τραμπ από τον Τζο Μπάιντεν. Σε αντίθεση με τις προηγούμενες δεκαετίες, η πλειονότητα των Ισραηλινών εγκρίνει επίσης το γεγονός ότι οι ηγέτες τους αψηφούν τις πολιτικές προτιμήσεις των ΗΠΑ. Και δεν είναι σαφές ότι αυτές οι πλειοψηφίες ανησυχούν πολύ για μια ρήξη στις σχέσεις ΗΠΑ-Ισραήλ ή ότι η ισραηλινή προκλητικότητα θα μπορούσε μια μέρα να θέσει σε κίνδυνο την εκτεταμένη στρατιωτική βοήθεια στην οποία βασίζεται το Ισραήλ.Η αυξανόμενη τριβή μεταξύ Ισραηλινών και Αμερικανών δεν προέκυψε με τον τρέχοντα πόλεμο στη Γάζα. Οι μακροπρόθεσμες κοινωνικές και πολιτικές πορείες και στις δύο χώρες υποδηλώνουν ότι οι περίφημες «κοινές αξίες» που επί δεκαετίες στήριζαν τη σχέση τους βρίσκονταν ήδη υπό πίεση. Αλλά ο πόλεμος έφερε αυτή την ένταση, και την κομματική πολιτική που την οδηγεί, στο προσκήνιο. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι χώρες βρίσκονται σε πορεία σύγκρουσης, αλλά θέτει σημαντικά ερωτήματα σχετικά με τη φύση της συμμαχίας για τα επόμενα χρόνια.Αμερικανο-ισραηλινή φιλίαΓια να κατανοήσουμε τη σημασία του σημερινού ρήγματος, είναι σημαντικό να υπενθυμίσουμε ότι η αμερικανο-ισραηλινή συμμαχία έχει ξεπεράσει πολλές διαφωνίες κατά τη διάρκεια των δεκαετιών. Στο παρελθόν, κάθε πλευρά υπέθετε ότι η υποκείμενη σχέση ήταν αρκετά σταθερή για να απορροφήσει τις εντάσεις ή ακόμη και τις κρίσεις. Μια αμερικανική κυβέρνηση που πίεζε την ισραηλινή πλευρά ή απαιτούσε σημαντικές παραχωρήσεις θα μπορούσε να προκαλέσει αντιπαράθεση, αλλά οι έρευνες κοινής γνώμης έδειχναν ότι οι Ισραηλινοί γενικά υποχωρούσαν έναντι των Αμερικανών, ανεξάρτητα από το ποιος βρισκόταν στον Λευκό Οίκο (τα ιστορικά στοιχεία που αναφέρονται εδώ προέρχονται από την πηγή Data Israel και το Israel Democracy Institute).Πάρτε για παράδειγμα την κυβέρνηση Κάρτερ. Σε αντίθεση με την πολιτική δεκαετιών των ΗΠΑ, το 1977, ο πρόεδρος Τζίμι Κάρτερ έγινε ο πρώτος πρόεδρος των ΗΠΑ που μίλησε δημοσίως για την ανάγκη δημιουργίας παλαιστινιακής πατρίδας, σε μια απρογραμμάτιστη παρατήρηση σε μια συγκέντρωση στο δημαρχείο της Μασαχουσέτης. Η ιδέα ήταν ανάθεμα για τους Ισραηλινούς Εβραίους εκείνη την εποχή. Σε μια έρευνα που είχε γίνει δύο χρόνια νωρίτερα, το 70% από αυτούς υποστήριζε το μποϊκοτάζ της Παλαιστινιακής Οργάνωσης Απελευθέρωσης στα Ηνωμένα Έθνη. Ακόμα και ο Stuart Eizenstat, ο οποίος ήταν ο επικεφαλής σύμβουλος εσωτερικής πολιτικής του Κάρτερ και συμμετείχε σε μεγάλο βαθμό στην πολιτική της κυβέρνησης για τη Μέση Ανατολή, αιφνιδιάστηκε.Παρ' όλα αυτά, το 1978, ο Κάρτερ φιλοξένησε τις διαπραγματεύσεις του Καμπ Ντέιβιντ μεταξύ της Αιγύπτου και του Ισραήλ, πείθοντας το Ισραήλ να προβεί σε μια αντιδημοφιλή απόσυρση εδαφών από το Σινά, το οποίο είχε καταλάβει μετά τον αραβοϊσραηλινό πόλεμο του 1967, και θέτοντας το παλαιστινιακό ζήτημα ευθέως στην ατζέντα των διαπραγματεύσεων. Και όταν οι Ισραηλινοί Εβραίοι ρωτήθηκαν εκείνο τον Σεπτέμβριο πόσο εμπιστεύονταν τον Κάρτερ, σχεδόν τα δύο τρίτα είπαν ότι τον εμπιστεύονταν λίγο ή πολύ. Κατά τη διάρκεια των πρώτων μηνών της θητείας του προέδρου Ρόναλντ Ρέιγκαν, μια παρόμοια μεγάλη πλειοψηφία, μεταξύ 63% και 70% των Ισραηλινών Εβραίων, δήλωσε ότι τον εμπιστεύονταν όσον αφορά το Ισραήλ (δυστυχώς για τους ερευνητές, οι περιορισμένες έρευνες για τους Άραβες πολίτες του Ισραήλ εκείνη την εποχή ήταν ξεχωριστές από τις έρευνες για τους Εβραίους Ισραηλινούς και συνήθως έθεταν διαφορετικές ερωτήσεις).Ο πρόεδρος Μπιλ Κλίντον διατήρησε επίσης ευρεία υποστήριξη στο Ισραήλ, ακόμη και όταν υποστήριζε αντιδημοφιλείς πολιτικές. Το 1994, ένα χρόνο μετά την υπογραφή των αμφιλεγόμενων συμφωνιών του Όσλο, το 65% των Ισραηλινών δήλωσε ότι ήταν λίγο ή πολύ ικανοποιημένο από τον Κλίντον. Τον επόμενο χρόνο, το Ισραήλ έζησε ένα κύμα βομβιστικών επιθέσεων αυτοκτονίας και τη δολοφονία του πρωθυπουργού του, και υπήρξε αρκετή ανησυχία για τις συμφωνίες ώστε οι Ισραηλινοί να εκλέξουν τον Νετανιάχου- παρ' όλα αυτά, η υποστήριξη για τον Κλίντον παρέμεινε. Το καλοκαίρι του 2000, λίγες ημέρες πριν ο Κλίντον φιλοξενήσει τη σύνοδο κορυφής του Καμπ Ντέιβιντ μεταξύ του Ισραηλινού πρωθυπουργού Εχούντ Μπαράκ και του προέδρου της Παλαιστινιακής Αρχής Γιασίρ Αραφάτ, έρευνες που διεξήχθησαν για τον Σταν Γκρίνμπεργκ, ο οποίος συμβούλευε τον Μπαράκ, έδειξαν ότι σχεδόν το ίδιο ποσοστό, τα δύο τρίτα των Ισραηλινών Εβραίων, αξιολογούσαν θετικά τον Κλίντον. Αυτό συνέβαινε παρά το γεγονός ότι οι Ισραηλινοί γνώριζαν ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα πίεζαν για σημαντικές και άκρως αμφιλεγόμενες παραχωρήσεις του Ισραήλ προς τους Παλαιστίνιους. Ακόμη και μετά την κατάρρευση των συνομιλιών και το ξέσπασμα της δεύτερης ιντιφάντα, ο Κλίντον παρέμεινε δημοφιλής.Επιπλέον, ένας ισραηλινός ηγέτης που αψήφησε έναν πρόεδρο των ΗΠΑ με πολύ θράσος θα μπορούσε να αντιμετωπίσει σοβαρές πολιτικές συνέπειες στο εσωτερικό. Στις αρχές του 1992, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζέιμς Μπέικερ απείλησε να παρακρατήσει τις αμερικανικές εγγυήσεις δανείων για να αποτρέψει τον δεξιό ισραηλινό ηγέτη Γιτζάκ Σαμίρ από το να χρησιμοποιήσει τα κεφάλαια για την οικοδόμηση οικισμών. Η κυβέρνηση του Σαμίρ απέρριψε τους αμερικανικούς όρους, και το ρήγμα αυτό, όπως αναφέρθηκε ευρέως, συνέβαλε στην ήττα του Σαμίρ στις ισραηλινές εκλογές του 1992. Ο διάδοχός του, ο Γιτζάκ Ράμπιν, εισήγαγε μια αριστερόστροφη κυβέρνηση που γρήγορα συμφώνησε να σταματήσει την επέκταση των οικισμών σε ορισμένες περιοχές και έβγαλε το αδιέξοδο με τις Ηνωμένες Πολιτείες (αν και η αύξηση των οικισμών τελικά συνεχίστηκε).Οι Ισραηλινοί προτιμούν με μεγάλη διαφορά τον Ντόναλντ Τραμπ από τον Τζο ΜπάιντενΑλλά δεν είναι καθόλου σαφές ότι αυτά τα πρότυπα ισχύουν σήμερα. Παρά τη σαρωτική υποστήριξη του Μπάιντεν προς το Ισραήλ μετά την επίθεση της 7ης Οκτωβρίου και καθ' όλη τη διάρκεια του πολέμου, οι Ισραηλινοί έδειξαν χλιαρή αποδοχή. Τον Νοέμβριο του 2023 και τον Ιανουάριο του 2024, έρευνες του Ινστιτούτου Δημοκρατίας του Ισραήλ υπενθύμισαν στους Ισραηλινούς ερωτηθέντες ότι ο Μπάιντεν είχε προσφέρει ανυποχώρητη υποστήριξη και στη συνέχεια τους ρώτησαν αν το Ισραήλ θα έπρεπε να ικανοποιήσει κάποιες απαιτήσεις των ΗΠΑ σε αντάλλαγμα- και στις δύο έρευνες, ένας μεγαλύτερος αριθμός (πλειονότητα) Ισραηλινών δήλωσε ότι το Ισραήλ θα έπρεπε να λαμβάνει τις δικές του αποφάσεις αντί να συντονίζεται με την Ουάσινγκτον. Και στα μέσα Μαρτίου, μια δημοσκόπηση για το ισραηλινό δίκτυο News 12 διαπίστωσε ότι οι Ισραηλινοί προτίμησαν τον Τραμπ έναντι του Μπάιντεν στις προεδρικές εκλογές του 2024 στις ΗΠΑ κατά 14 μονάδες: 44% για τον Τραμπ, έναντι μόλις 30% για τον Μπάιντεν. Αυτό συνέβη πολύ πριν η κυβέρνηση ανακοινώσει την απόφαση να μην παρακρατήσει την αποστολή όπλων και λίγο πριν η κυβέρνηση δηλώσει ότι θα επιβάλει κυρώσεις σε έναν μικρό αριθμό βίαιων εποίκων της Δυτικής Όχθης.Όπως και στην περίπτωση των θέσεων των ΗΠΑ για την ηγεσία του Ισραήλ, οι ισραηλινές απόψεις για τις αμερικανικές διοικήσεις ευθυγραμμίζονται επίσης σε σημαντικό βαθμό με την πολιτική ένταξη: στη δημοσκόπηση του News 12, σχεδόν τα τρία τέταρτα όσων υποστηρίζουν τον συνασπισμό του Νετανιάχου δήλωσαν ότι προτιμούν τον Τραμπ, ενώ το 55% όσων υποστηρίζουν κόμματα που αντιτίθενται στον Νετανιάχου προτιμούν τον Μπάιντεν. Στην πραγματικότητα, αυτό το κομματικό χάσμα αντανακλά την κορύφωση κοινωνικών και πολιτικών δυνάμεων που βρίσκονται σε εξέλιξη τόσο στο Ισραήλ όσο και στις Ηνωμένες Πολιτείες εδώ και χρόνια.Δημοκρατική ΔυσαρέσκειαΤους μήνες που προηγήθηκαν της ανακοίνωσης του Μπάιντεν για την καθυστέρηση της αποστολής όπλων, η δυσαρέσκεια των Δημοκρατικών για τον πόλεμο του Ισραήλ στη Γάζα ήταν μεγάλη. Τα προοδευτικά μέλη του Κογκρέσου πίεζαν την κυβέρνηση Μπάιντεν να πάρει μια πιο σκληρή στάση απέναντι στις πολιτικές του Νετανιάχου. Και τον περασμένο Μάρτιο, ο ηγέτης της πλειοψηφίας της Γερουσίας Τσακ Σούμερ -ένας κεντρώος Δημοκρατικός και γνωστός υποστηρικτής του Ισραήλ- δεν δίστασε να επικρίνει δημοσίως τον Νετανιάχου και να ζητήσει πρόωρες εκλογές στο Ισραήλ. Τμήματα του εκλογικού σώματος των Δημοκρατικών, ιδίως οι νεότεροι Αμερικανοί και οι αριστεροί, έχουν ασκήσει εξίσου έντονη κριτική στον πόλεμο με τους πολιτικούς. Συγκεκριμένα, εβδομάδες πριν ο Μπάιντεν κάνει την ανακοίνωσή του για την παρακράτηση των βομβών , μια δημοσκόπηση έδειξε ότι μια μεγάλη πλειοψηφία των Δημοκρατικών, και μια ελάχιστη πλειοψηφία όλων των Αμερικανών, υποστήριζε τη διακοπή αποστολών όπλων στο Ισραήλ.Αλλά οι εξελίξεις αυτές αντανακλούν επίσης τις μακροπρόθεσμες τάσεις της αμερικανικής κοινής γνώμης για το Ισραήλ. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, όπως και τις προηγούμενες δεκαετίες, μια σταθερή πλειοψηφία των Αμερικανών υποστηρίζει το Ισραήλ. Ο ίδιος ο Νετανιάχου επικαλέστηκε δημοσκόπηση των Harvard CAPS / Harris από τον Μάρτιο, σύμφωνα με την οποία το 82% των Αμερικανών ενηλίκων υποστηρίζει το Ισραήλ έναντι της Χαμάς στον τρέχοντα πόλεμο. Τον επόμενο μήνα, μια δημοσκόπηση του Harvard CAPS / Harris διαπίστωσε ότι το 52% των Αμερικανών έδωσαν στο Ισραήλ μια «ευνοϊκή» ή «πολύ ευνοϊκή» αξιολόγηση, σε σύγκριση με μόλις το 16% για την Παλαιστινιακή Αρχή -και το 14% για τη Χαμάς (ένα ποσοστό που είναι ίσως εκπληκτικά υψηλό, αν και η ομάδα κατατάσσεται τελευταία σε ευνοϊκότητα σε έναν κατάλογο 18 χωρών και ομάδων). Ακόμα και μεταξύ των φοιτητών και των πανεπιστημιακών, των οποίων οι φιλοπαλαιστινιακές διαμαρτυρίες έχουν καλυφθεί ευρέως, οι απόψεις για την ισραηλινο-παλαιστινιακή σύγκρουση είναι πολύ πιο μετρημένες από ό,τι παρουσιάζεται συχνά στα μέσα ενημέρωσης.Ωστόσο, οι Αμερικανοί έχουν γίνει όλο και πιο επικριτικοί απέναντι στις ισραηλινές πολιτικές έναντι των Παλαιστινίων. Σύμφωνα με δημοσκοπήσεις της Gallup, το συνολικό ποσοστό των Αμερικανών που τάσσονται με το μέρος του Ισραήλ έναντι των Παλαιστινίων έχει μειωθεί από 64% το 2018 σε μόλις 51% στις αρχές του 2024. Οι έρευνες της Pew έχουν επίσης αποκαλύψει ένα αυξανόμενο κομματικό χάσμα σε αυτό το ζήτημα. Το 2001, μόλις το 50% των Ρεπουμπλικάνων τάχθηκε με το μέρος του Ισραήλ- μέχρι το 2018, ο αριθμός αυτός είχε αυξηθεί στο 79%- αντίθετα, μεταξύ των Δημοκρατικών, εκείνοι που επέλεξαν το Ισραήλ συρρικνώθηκαν από 38% το 2001 σε μόλις 27% το 2018. Αυτή η απόκλιση φαίνεται να έχει μόνο παγιωθεί στα χρόνια που ακολούθησαν.Ταυτόχρονα, ένα μεγάλο χάσμα γενεών έχει επίσης αναδυθεί στις απόψεις των Αμερικανών για το Ισραήλ. Μια έρευνα του Φεβρουαρίου 2024 από την Pew διαπίστωσε ότι το 78% των Αμερικανών, άνω των 65 ετών, θεωρούν τους λόγους του Ισραήλ για τον πόλεμο ως βάσιμους, ενώ μόλις το 38% των 18 έως 29 ετών το κάνουν - χάσμα 40 μονάδων. Η δημοσκόπηση CAPS / Harris του Χάρβαρντ από τον Απρίλιο διαπίστωσε επίσης ότι οι ερωτηθέντες μεταξύ 18 και 24 ετών ήταν σχεδόν ισομερώς μοιρασμένοι μεταξύ εκείνων που πίστευαν ότι το Ισραήλ ήταν κυρίως υπεύθυνο για «την κρίση στη Γάζα»- 49%- και εκείνων που θεωρούσαν κυρίως υπεύθυνη τη Χαμάς-51%. Αντίθετα, μεταξύ των ατόμων άνω των 65 ετών, μόλις το 14% κατηγόρησε το Ισραήλ.Ανεξάρτητα από το πώς ερμηνεύει κανείς τη συμπεριφορά των νεαρών Αμερικανών κατά τη διάρκεια του τρέχοντος πολέμου, οι τάσεις αυτές δεν θα έπρεπε να προκαλούν έκπληξη: στο μεγαλύτερο μέρος του δυτικού κόσμου, οι νέοι τείνουν να είναι φιλελεύθεροι και προοδευτικοί. Και στις δυτικές χώρες, η φιλελεύθερη ή αριστερή πολιτική τείνει να περιλαμβάνει την υποστήριξη των καταπιεσμένων ανθρώπων, ένα μοτίβο που βοήθησε να τροφοδοτηθούν οι φιλοπαλαιστινιακές διαμαρτυρίες των νέων Αμερικανών. Οι πολιτικές προτιμήσεις των νέων είναι βέβαιο ότι θα εξελιχθούν με την πάροδο του χρόνου, αλλά οι τάσεις είναι επαρκώς εδραιωμένες ώστε να υποδηλώνουν τη μελλοντική κατεύθυνση των θέσεων των Δημοκρατικών για το Ισραήλ. Αξίζει να σημειωθεί ότι η προοδευτική κλίση των νέων στη Δύση φαίνεται να είναι το αντίθετο από το πού κινούνται οι νέοι Ισραηλινοί.Εδώ και τουλάχιστον 15 χρόνια, εμπεριστατωμένες μελέτες δείχνουν σταθερές δεξιές τάσεις μεταξύ των νέων Ισραηλινών Εβραίων. Υπάρχουν δύο άμεσες εξηγήσεις για αυτό το φαινόμενο. Η μία είναι δημογραφική: περισσότεροι νέοι Ισραηλινοί Εβραίοι είναι θρησκευόμενοι από ό,τι συνέβαινε σε προηγούμενες δεκαετίες, επειδή οι θρησκευόμενες οικογένειες τείνουν να κάνουν πολλά παιδιά, και οι θρησκευόμενοι Εβραίοι είναι αξιόπιστα πιο δεξιοί από τους λιγότερο θρησκευόμενους Εβραίους στο Ισραήλ. Ο δεύτερος είναι το πολιτικό περιβάλλον που επικρατεί στο Ισραήλ τις τελευταίες δύο δεκαετίες: οι νέοι Ισραηλινοί σήμερα έχουν μεγαλώσει στην έντονα εθνικιστική δεξιά εποχή του Νετανιάχου. Δεν έχουν καμία ανάμνηση από τα χρόνια του Όσλο ή την ειρηνευτική διαδικασία και έχουν μεγάλη εμπειρία πολέμου, αφού μεγάλωσαν μέσα σε πολυάριθμους γύρους μαχών με τη Χαμάς, συχνές επιθέσεις με ρουκέτες και κύματα βίας που σχετίζονται με τις συγκρούσεις.Στην πραγματικότητα, η δεξιά κλίση των νεότερων ισραηλινών ψηφοφόρων συνέπεσε στενά με τις προσπάθειες του ίδιου του Νετανιάχου να καταστήσει τις αμερικανο-ισραηλινές σχέσεις πιο κομματικές. Λίγο μετά την επιστροφή του Νετανιάχου στην εξουσία το 2009, μια πλειονότητα των Ισραηλινών είχε θετικές απόψεις για τον πρόεδρο Μπαράκ Ομπάμα, περισσότερες από εκείνες που είχαν αρνητικές απόψεις. Αλλά ο Νετανιάχου και οι πληρεξούσιοί του άρχισαν να επιτίθενται συστηματικά στον Ομπάμα - ενδεικτικά, για θέσεις που ήταν κοντά στην πολιτική συναίνεση εκείνη την εποχή, όπως η υποστήριξη του προέδρου το 2011 για μια λύση δύο κρατών με χρήση των συνόρων του 1967, των γραμμών ανακωχής του 1949, με προσαρμογές. Οι κατηγορίες του Νετανιάχου αναπήδησαν πίσω στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ο Μιτ Ρόμνεϊ, ο υποψήφιος των Ρεπουμπλικανών για την προεδρία το 2012, κατηγόρησε τον Ομπάμα ότι «πέταξε το Ισραήλ κάτω από το λεωφορείο». Το 2015, ο Νετανιάχου πήρε ένα ακόμη μεγαλύτερο ρίσκο: σπάζοντας ένα μακροχρόνιο ταμπού, εκφώνησε μια ομιλία στο Κογκρέσο μετά από μονομερή πρόσκληση Ρεπουμπλικανών βουλευτών, στην οποία επιτέθηκε ευθέως στις προσπάθειες της κυβέρνησης Ομπάμα να εξασφαλίσει μια συμφωνία με το Ιράν για τον περιορισμό του πυρηνικού του προγράμματος. Γιατί ο Νετανιάχου έπαιξε ρουλέτα με τον πιο βασικό σύμμαχο του Ισραήλ; Εκείνη την εποχή αντιμετώπιζε μια σκληρή προσπάθεια επανεκλογής και στοιχημάτισε ότι ο παγκόσμιος πολιτικός του χαρακτήρας, ακόμη και αν αυτό σήμαινε την άμεση αμφισβήτηση ενός Αμερικανού προέδρου, θα βοηθούσε πραγματικά την εκστρατεία του. Ο Νετανιάχου είχε ως επί το πλείστον δίκιο. Με την ισραηλινή κοινωνία να τείνει σταθερά προς τα δεξιά από τα μέσα της δεκαετίας του 2010, κέρδισε τις ισραηλινές εκλογές με άνεση, και η προσβολή του Ομπάμα δεν απέτρεψε τον πρόεδρο από το να υπογράψει ένα από τα μεγαλύτερα πακέτα βοήθειας των ΗΠΑ στην ιστορία - 38 δισεκατομμύρια δολάρια για το Ισραήλ, για δέκα χρόνια.Όταν ο Τραμπ εξελέγη πρόεδρος, το 2016, ο Νετανιάχου τον παρουσίασε ως τον καλύτερο φίλο του Ισραήλ. Το  «φιλοϊσραηλινό» σύντομα κατέληξε να σημαίνει ότι αγκάλιαζε τις πολιτικές του Τραμπ: ταπείνωση των Παλαιστινίων, πρόταση σχεδίων για την προσάρτηση τμημάτων της Δυτικής Όχθης από το Ισραήλ, αναγνώριση της ισραηλινής κυριαρχίας στα Υψίπεδα του Γκολάν και μεταφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Ιερουσαλήμ. Εκ των υστέρων, με δεδομένο το ιστορικό της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι στο Ισραήλ, δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Ισραηλινοί τον αντιμετώπιζαν ευνοϊκά.Αντίθετα, ακόμη και πριν εισέλθει στο Οβάλ Γραφείο, το ιστορικό του Μπάιντεν ως αφοσιωμένου φιλοϊσραηλινού δημοκράτη άφησε πολλούς Ισραηλινούς παγερά αδιάφορους. Τον Οκτώβριο του 2020, πριν από τις αμερικανικές εκλογές εκείνης της χρονιάς, μια έρευνα που διεξήχθη από το Ινστιτούτο Δημοκρατίας του Ισραήλ (IDI) διαπίστωσε ότι το 63% των Ισραηλινών προτιμούσε να δει τον Τραμπ να επανεκλέγεται- μόλις το 17% προτιμούσε τον Μπάιντεν. Μετά τη νίκη του Μπάιντεν, ένα ακόμη μεγαλύτερο ποσοστό των Ισραηλινών -73%- δήλωσε ότι ο Μπάιντεν ήταν πιθανό να είναι κάπως ή πολύ χειρότερος από τον Τραμπ για το Ισραήλ, σύμφωνα με άλλη δημοσκόπηση του IDI.Τα στοιχεία αυτά καθιστούν σαφές ότι δεν είναι μόνο οι τρέχουσες εντάσεις για τον πόλεμο στη Γάζα που συμβάλλουν στα χαμηλά επίπεδα υποστήριξης του Μπάιντεν στο Ισραήλ, αλλά και βαθύτερες αλλαγές στο ισραηλινό εκλογικό σώμα. Επιπλέον, μετά τον πόλεμο, η δεξιά πλειοψηφία στο Ισραήλ θα μπορούσε να αυξηθεί περαιτέρω, ακόμη και όταν οι Αμερικανοί ψηφοφόροι γίνονται πιο δυσαρεστημένοι με την ισραηλινή συμπεριφορά.Χαμένη ισορροπίαΗ κοινή γνώμη αυξομειώνεται και οι δημοσκοπήσεις δεν πρέπει ποτέ να καθοδηγούν την πολιτική. Σε συνέντευξή του, ο πρώην πρέσβης του Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες Michael Oren παρατήρησε ότι η ισραηλινή γνώμη για τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν έχει μεγάλη σημασία για τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής των ΗΠΑ (αν και μπορεί να έχει έμμεσο αντίκτυπο, επειδή επηρεάζει την αμερικανοεβραϊκή γνώμη). Αλλά στο παρελθόν, η γενικά θετική στάση των Ισραηλινών απέναντι στον πρόεδρο των ΗΠΑ βοήθησε μερικές φορές να δοθεί στον πρόεδρο η εξουσία να προωθήσει πολιτικές στο Ισραήλ που αντανακλούν τα συμφέροντα των ΗΠΑ. Ο Eizenstat σημείωσε ότι η ομάδα του Κάρτερ διάβαζε προσεκτικά τις ισραηλινές δημοσκοπήσεις για να διακρίνει αν οι Ισραηλινοί υποστήριζαν τις προσπάθειες του προέδρου για την επίτευξη ισραηλινο-αιγυπτιακής ειρήνης. Οι Ισραηλινοί γενικά το έκαναν, θυμάται ο Eizenstat, και η ομάδα του έμαθε για τις συγκεκριμένες ανησυχίες του ισραηλινού κοινού για την ασφάλεια που θα έπρεπε να αντιμετωπιστούν καθώς επεξεργάζονταν τις λεπτομέρειες.Αντίθετα, τον Απρίλιο του 2024, αφού οι Ηνωμένες Πολιτείες συγκέντρωσαν έναν διεθνή συνασπισμό που περιελάμβανε ακόμη και αραβικά κράτη για να παράσχουν έκτακτη στρατιωτική υποστήριξη στο Ισραήλ, χρησιμοποιώντας τη συνδυασμένη αεράμυνά τους για να αποτρέψουν μια μαζική ιρανική πυραυλική επίθεση, οι Ισραηλινοί δεν φαίνονταν πιο ευνοϊκοί απέναντι στην κυβέρνηση Μπάιντεν από ό,τι πριν. Μετά την επίθεση, το IDI υπενθύμισε στους Ισραηλινούς αυτόν τον εξαιρετικά αποτελεσματικό συνασπισμό και τους ρώτησε αν θα συμφωνούσαν τώρα «στη μελλοντική ίδρυση ενός παλαιστινιακού κράτους, με αντάλλαγμα μια μόνιμη περιφερειακή αμυντική συμφωνία». Οι αριθμοί των Ισραηλινών δεν μετακινήθηκαν: μια πλειοψηφία 55% απέρριψε την ιδέα, ενώ μόλις 34% συμφώνησε. Το ποσοστό ήταν ακόμη χαμηλότερο μεταξύ των Ισραηλινών Εβραίων: μόνο το 26% συμφώνησε.Οι νέοι ψηφοφόροι και στις δύο χώρες απομακρύνονταιΩστόσο, οι Ισραηλινοί παρακολουθούν επίσης με ανησυχία την αυξανόμενη κομματική διαίρεση της αμερικανικής κοινής γνώμης απέναντι στο Ισραήλ. Γνωρίζουν καλά ότι ο Μπάιντεν παρακολουθεί τις δημοσκοπήσεις που δείχνουν πώς αντιμετωπίζονται οι θέσεις του για το Ισραήλ και τον πόλεμο μεταξύ κρίσιμων εκλογικών ομάδων του αμερικανικού κοινού κατά τη διάρκεια της δύσκολης εκστρατείας επανεκλογής του εναντίον του Τραμπ. Άτυπα, πολλοί Ισραηλινοί πιστεύουν ότι ο Μπάιντεν έχει υποκύψει στις πιέσεις της αριστεράς, ότι οι Αμερικανοί φοιτητές πανεπιστημίου που διαμαρτύρονται για τον πόλεμο στη Γάζα έχουν υποστεί πλύση εγκεφάλου και ότι ο αντισημιτισμός έχει εκτοξευθεί σε επικίνδυνα επίπεδα.Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η συνεχιζόμενη απόκλιση της αμερικανικής και της ισραηλινής κοινής γνώμης δεν είναι το μόνο πιθανό βραχυπρόθεσμο αποτέλεσμα της τρέχουσας κατάστασης. Εάν ο Τραμπ καταφέρει να νικήσει τον Μπάιντεν και συνεχίσει τις πολιτικές που ευνοούν την ισραηλινή δεξιά, το σημερινό ρήγμα μεταξύ των δύο χωρών, τουλάχιστον σε κυβερνητικό επίπεδο, μπορεί να μετατοπιστεί προς μια λαϊκιστική δεξιά ευθυγράμμιση. Αλλά φαίνεται πιθανό ότι τα επόμενα χρόνια, οι μετατοπίσεις που έχουν σημειωθεί μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων και στις δύο χώρες θα συνεχιστούν, αποτελώντας σημαντική πρόκληση για τους δύο συμμάχους, καθώς προσπαθούν να συμφωνήσουν σε μια κοινή πολιτική ατζέντα.Η βάση της αμερικανο-ισραηλινής σχέσης ήταν κάποτε θεμελιωμένη σε κοινά συμφέροντα, αλλά με μια πολύ αξιόλογη αίσθηση αξιών. Όσον αφορά τα συμφέροντα, η γεωπολιτική του Ψυχρού Πολέμου έχει παρέλθει προ πολλού. Αλλά οι δύο χώρες εξακολουθούν να έχουν επικαλυπτόμενες περιφερειακές ανησυχίες. Το ζήτημα των κοινών αξιών, ωστόσο, είναι πιο περίπλοκο: εξακολουθούν οι δύο χώρες να μοιράζονται τη δέσμευση για τη δημοκρατία, ιδίως τη φιλελεύθερη δημοκρατία; Το Ισραήλ απομακρύνεται από αυτή την ταυτότητα και οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αποφασίσουν τη δική τους πορεία τον Νοέμβριο. Πολλά είναι τα άγνωστα σχετικά με το πού θα πάνε οι δύο χώρες, ιδίως λόγω του συνεχιζόμενου πολέμου και της αναταραχής στο Ισραήλ. Αλλά αν οι βασικές αξίες των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ αποκλίνουν περαιτέρω, η επόμενη γενιά ηγετών και στους δύο τόπους μπορεί να μην βλέπει πλέον ο ένας τον άλλον ως “συγγενή πνεύματα”. Σε αυτή την περίπτωση, τα κοινά στρατηγικά συμφέροντα μπορεί να διασφαλίσουν ότι οι χώρες θα παραμείνουν σύμμαχοι, αλλά μπορεί να πάψουν να έχουν την «ειδική σχέση» στην οποία υπολόγιζαν στο παρελθόν.

The post Μπορεί να επιβιώσει η “ιδιαίτερη” σχέση της Αμερικής με το Ισραήλ; appeared first on Militaire.gr.