Τουρισμός: Τα μηνύματα και η δύσκολη εξίσωση του 2023

«Θα πάει πολύ καλά ο τουρισμός το 2023. Ο μεγάλος μας ανταγωνιστής είναι ο κακός μας εαυτός». Αυτό ανέφερε στις 16 Φεβρουαρίου σε μια άτυπη δημοσιογραφική ενημέρωση κορυφαίος παράγων του οικονομικού επιτελείου αναφερόμενος στις προβλέψεις για τη φετινή χρονιά.

«Πριν αλέκτωρ λαλήσαι τρεις» έρχεται να επιβεβαιωθεί από τα τραγικά γεγονότα των Τεμπών.

Μπορεί να μην έχει άμεση επίδραση στη δυναμική των κρατήσεων το τραγικό συμβάν ωστόσο δημιουργεί κλίμα αρνητικής δημοσιότητας για τη χώρα. Χαρακτηριστική η αναφορά, που έκανε σε σχετική ερώτηση

Η εικόνα δε βοηθά

Συγκεκριμένα απαντώντας σε ερώτηση αν το δυστύχημα θα πλήξει φέτος τον τουρισμό, απάντησε ότι η προβολή του θέματος από τα διεθνή δίκτυα δεν βοηθά, ωστόσο έχει προηγηθεί σκληρή δουλειά και η Διεθνής Έκθεση, που διεξάγεται αυτές τις ημέρες στο Βερολίνο, έδειξε αύξηση των κρατήσεων κατά 10% συγκριτικά με το 2022.

Μιλώντας, επίσης, στο πλαίσιο της παρουσίασης της 18ης έρευνας «Περί Ικανοποίησης Επισκεπτών Αττικής», ο διευθύνων σύμβουλος του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ) «Ελευθέριος Βενιζέλος», Γιάννης Παράσχης την Πέμπτη, αναφέρθηκε στο τραγικό δυστύχημα των Τεμπών λέγοντας ότι «είναι πολύ λογικό να υπάρχει πένθος και οργή» ωστόσο εξέφρασε την εκτίμηση ότι «το γεγονός αυτό καθεαυτό δε θα επηρεάσει την πορεία του τουρισμού, αλλά αν το γεγονός αυτό οδηγήσει σε παρατεταμένες εικόνες από το κέντρο της Αθήνας δεν θα βοηθήσει. Εικόνες όπως αυτές της τελευταίας εβδομάδας είχαν να αναπαραχθούν προ του 2015, και ίσως προ του 2013. Το γεγονός καθεαυτό δεν είναι πολύ ψηλά σε διεθνή εικόνα και ατζέντα», σημείωσε.

Παράλληλα, από την πλευρά του ο κ. Κικίλιας, υπογράμμισε την ανάγκη προώθησης ελέγχων και θωράκισης των υποδομών της χώρας που αφορούν την τουριστική οικονομία, λιμάνια αεροδρόμια κτλ. Βέβαια, θωράκιση του τουρισμού σημαίνει και έργα υποδομής, σε βιολογικούς, αντιπλημμυρικά σε περιοχές με υποδομές τουρισμού, οδικά έργα, μαρίνες, χωροταξία κτλ, κάτι που όπως είχε αναφέρει στο παρελθόν κ. Κικίλιας θα προωθούνταν από μια ειδική διυπουργική επιτροπή. Μένει να φανεί το τι θα γίνει στο πεδίο με αιχμή και τις χρηματοδοτήσεις του Ταμείου Ανάκαμψης.

Ο ΣΕΤΕ

Ήδη, πάντως από τον Ιούνιο του 2021 κατά την τότε Γενική Συνέλευση του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων ο πρόεδρός του Γιάννης Ρέτσος, ενώπιον του Πρωθυπουργού, είχε με προφητικό τρόπο επισημάνει τα καυτά ζητήματα με τις υποδομές. Είχε μάλιστα, σε σχέση μετά θέματα αυτά οριοθετήσει μια σειρά από προκλήσεις που πρέπει άμεσα και ένεκα του Ταμείου Ανάκαμψης να απαντηθούν επαρκώς. Συγκεκριμένα, από το “επτάπτυχο” των προκλήσεων, που περιέγραψε, οι τρεις αφορούσαν την “τεχνική θωράκιση” και την αειφορία των προορισμών. Είχε πει χαρακτηριστικά ο κ. Ρέτσος:

«Η τρίτη πρόκληση αφορά το Ταμείο Ανάκαμψης. Τα κονδύλια που πρόκειται να διοχετευθούν στην ελληνική οικονομία από το Ταμείο Ανάκαμψης, θα στηρίξουν σημαντικά την προσπάθεια της χώρας να εξέλθει από την πρωτοφανή κρίση που προκάλεσε η πανδημία. Θα δημιουργήσουν πολλαπλασιαστικά θετικό αποτέλεσμα στην αναπτυξιακή διαδικασία. Θα δώσουν νέα ώθηση στον ελληνικό τουρισμό, στην ελληνική οικονομία σε ολόκληρη της Ελλάδα. Μπορούν μέσα σε λίγα χρόνια να αλλάξουν την εικόνα της χώρας και να την καταστήσουν σύγχρονη, ανταγωνιστική, με ένα νέο εμπλουτισμένο τουριστικό προϊόν που θα ανταποκρίνεται στις νέες απαιτήσεις. Η Ελλάδα αναβαθμίζεται και εμείς δηλώνουμε παρόντες σε αυτήν τη μεγάλη πρόκληση.

Η τέταρτη αφορά τις υποδομές. Το Ινστιτούτο του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων, τον Σεπτέμβριο 2020, κατέθεσε αναλυτική μελέτη, που περιλαμβάνει συγκεκριμένες προτάσεις για επενδύσεις σε έργα δημοσίων υποδομών σε ολόκληρη την Ελλάδα. Κάτι, που μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για την Πολιτεία, σε μία συντονισμένη προσπάθεια ενίσχυσης της ανταγωνιστικότητας του τουριστικού τομέα. Οι δημόσιες επενδύσεις σε υποδομές στοχεύουν στην ενίσχυση της συνδεσιμότητας, στην προσέλκυση νέων επισκεπτών, στη βελτίωση της τουριστικής εμπειρίας στον προορισμό, στη δημιουργία νέων εμπειριών, στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης, σε έργα με μεγάλη και πολλαπλασιαστική επίδραση.

Έβδομη πρόκληση αποτελεί όλο το πλέγμα που αφορά το περιβάλλον, την πράσινη ανάπτυξη, την κλιματική αλλαγή, την αειφορία. Ένα τεράστιο κεφάλαιο, μια κορυφαία πρόκληση. που ξεκινάει από τους επιμέρους προορισμούς με την ορθή διαχείριση απορριμμάτων και υγρών αποβλήτων, επεκτείνεται στην ενεργειακή και υδατική επάρκεια, και καταλήγει στην προστασία του περιβάλλοντος ως μείζονα προϋπόθεση τουριστικής ανάπτυξης. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προσθέσουμε την άμεση ανάγκη να βάλουμε στην εξίσωση των αλλαγών μας και την κλιματική αλλαγή. Είναι εδώ, παρούσα, ήδη επηρεάζει τον παγκόσμιο τουρισμό και θα τον επηρεάσει καθολικά το επόμενο διάστημα».

Καμπανάκι από τον Γιάννη Παράσχη

Πάντως ο διευθύνων σύμβουλος του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ) «Ελευθέριος Βενιζέλος», Γιάννης Παράσχης, που αναμένεται να αποτελέσει το επόμενο διάστημα ένα από τα βασικά πρόσωπα στη διαδικασία των θεσμικών οργάνων του τουριστικού κλάδου. χαρακτήρισε, μιλώντας στην προαναφερόμενη εκδήλωση, «δύσκολο» το 2023 λόγω του μακροοικονομικού περιβάλλοντος και των γεωπολιτικών συνθηκών που επικρατούν.

«Προφανώς το 2023 είναι δύσκολη χρονιά, με πάρα πολύ δύσκολα δεδομένα όσον αφορά τη μακρο-οικονομική και τη γεωπολιτική κατάσταση και δυστυχώς αυτό που συνέβη στη χώρα μας, στον χώρο των μεταφορών με την ευρύτερη έννοια, είναι κάτι το οποίο σίγουρα δεν βοηθά. Αυτό μεταφράζεται και πολιτικά και έχει και άλλες επιπτώσεις που ελπίζουμε τουλάχιστον ότι θα έχουν περιορισμένη διάρκεια και περιορισμένες επιπτώσεις για τον τουρισμό της πόλης», τόνισε χαρακτηριστικά.

«Η κατάσταση είναι πολύ καλύτερη σε σχέση με το 2022, ειδικά αυτή την περίοδο. Και είμαστε προς το παρόν και λίγο πάνω από το 2019, άρα τα μηνύματα αυτά είναι εξαιρετικά θετικά. Προφανώς είναι και πολύ δυνατό το εσωτερικό φέτος, το οποίο βοηθά στο να είναι το συνολικό αποτέλεσμα στο 2% καλύτερο από το 2019», προσέθεσε.

Το «κάτι παραπάνω»

Βέβαια, όπως αναφέρουν παράγοντες του τουρισμού το “κάτι παραπάνω” για φέτος είναι δύσκολο να επιτευχθεί καθώς οι ανταγωνιστές της χώρας έχουν δυναμική παρουσία και σημαντικά “χαρτιά” στα χέρια τους.

Ουσιαστικά, όπως σημειώνεται από παράγοντες του κλάδου, με “νωπή” την εμπειρία κι από την ΙΤΒ του Βερολίνου που κλείνει αυτές τις ημέρες τις πύλες της, δίνοντας επαρκή σημάδια, ο ανταγωνισμός από τις λοιπές αγορές της Μεσογείου εντείνεται διεκδικώντας μερίδιο από την παγκόσμια τουριστική πίτα του 2023. Ιδιαίτερη δυναμική για παράδειγμα καταγράφει το τελευταίο διάστημα ο προορισμός της γειτονικής Τουρκίας, με την αύξηση των προκρατήσεων από την γερμανική αγορά να φτάνει σύμφωνα με γερμανικούς tour operators και το 50%, σε σχέση με πέρυσι με κύριο όχημα τις τιμές και την αδύναμη τουρκική λίρα, η οποία προσελκύει τουρίστες, που στη Γερμανία μεν πλξηττόνται από τον πληθωρισμό, κι από τα Βαλκάνια π.χ. αναζητούν φτηνούς προορισμούς. Σημειώνεται ότι τουρίστες χαμηλότερης οικονομικής επιφάνειας, από το Βαλκάνια, παραδοσιακά, επισκέπτονται τη Βόρεια Ελλάδα. Πέρα από την Τουρκία βέβαια, η Ισπανία, μια μεγάλη τουριστική δύναμη “τρέχει με χίλια” όντας την κορυφή των προτιμήσεων των ταξιδιωτών μεταξύ των χωρών της Νότιας Ευρώπης. Επίσης και οι προορισμοί μακρινών αποστάσεων, μετά από τρία χρόνια στασιμότητας, είναι έτοιμοι και πάλι να φιλοξενήσουν ξένους επισκέπτες.

Σε ό,τι αφορά, πάντως, τις δύο μεγαλύτερες πηγές εισερχόμενου τουρισμού για την Ελλάδα και τη δυναμική που επιδεικνύουν για το 2023, ο CEO του ΔΑΑ επεσήμανε ότι δεν θα υπάρξουν «εντυπωσιακές μετακινήσεις σε σχέση με το 2022. Θα αναπτυχθούν οι κλασικές αγορές. Υπήρχε μια αγωνία σε σχέση με τη Γερμανία που είναι μια πολύ σημαντική αγορά και η οποία γενικότερα αντιμετωπίζει ευρύτερα θέματα στην οικονομία και την ψυχολογία και έχει και ένα ειδικότερο θέμα σε σχέση με τα αεροπορικά. Είναι πολύ σημαντική αγορά της Ευρώπης που Βρίσκεται αρκετά πίσω σε σχέση με την ανάκαμψη των υπόλοιπων αγορών. Αυτό είναι ένα ερωτηματικό, πώς θα επηρεάσει την εικόνα για το 2023. Βελτιώνεται κάπως η εικόνα αλλά είναι ένα ερωτηματικό ακόμη για μια τόσο σημαντική αγορά. Αντίθετα, εκεί που υπήρχαν ενδείξεις ότι μπορεί τα πράγματα να ήταν πιο δύσκολα λόγω της γενικότερης οικονομικής κατάστασης, δηλαδή στη βρετανική αγορά, δεν μοιάζει να επηρεάζεται από αυτό που βλέπουμε από τις πτήσεις και τις προκρατήσεις».

Οι αγορές «σημαία» για την Ελλάδα

Με βάση πάντως την έρευνα που παρουσιάστηκε χθες ολική επιστροφή στα επίπεδα του 2019 έκαναν, την ίδια στιγμή, το 2022 στο μεγαλύτερο αεροδρόμιο της χώρας Αμερικανοί, Γερμανοί και Βρετανοί ταξιδιώτες, με 6 ακόμη αγορές να επιδεικνύουν ισχυρή δυναμική, υπερβαίνοντας τα προ πανδημικά νούμερα. Η αμερικανική αγορά διατήρησε τα πρωτεία, ανακάμπτοντας στο 99% των μεγεθών του 2019, με τη γερμανική αγορά να ακολουθεί, καλύπτοντας το 98% των προ πανδημικών επιπέδων και τη βρετανική να έπεται στο 97%. Σημαντική ήταν και η ανάκαμψη της ιταλικής αγοράς που έφτασε στο 91% των επιπέδων του 2019, με τη γαλλική αγορά να καλύπτει το 82% των προ πανδημίας επιδόσεων.

Τη διαφορά έκαναν, ωστόσο, οι ταξιδιώτες από 6 μη παραδοσιακές αγορές για την Ελλάδα, την Ελβετία, το Ισραήλ, την Ολλανδία, την Αυστρία, την Τουρκία και τη Σερβία. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με την έρευνα «Περί Ικανοποίησης Επισκεπτών Αττικής» που εκπόνησαν η Ένωση Ξενοδόχων Αθηνών-Αττικής και Αργοσαρωνικού (ΕΞΑΑΑ) και η GBR Consulting σε συνεργασία με τον Διεθνή Αερολιμένα Αθηνών (ΔΑΑ) «Ελευθέριος Βενιζέλος», ο αριθμός των Αυστριακών κατέγραψε άνοδο 141% σε σχέση με το 2019, με τους Ελβετούς να έπονται με αύξηση 133% συγκριτικά με τα προ πανδημικά επίπεδα. Σημαντική ήταν και η αύξηση των τουριστικών ροών από το Ισραήλ, απ’ όπου διαπιστώθηκε άνοδος κατά 119%, ενώ αξιοσημείωτη ενίσχυση σε ποσοστό 108% και 106% σημείωσαν οι ταξιδιώτες από Ολλανδία και Τουρκία αντίστοιχα.

Ως προς την κατανομή των ξενοδοχείων στην Αττική, σύμφωνα με την έρευνα «Περί Ικανοποίησης Επισκεπτών Αττικής», το 72% των μονάδων, μη συμπεριλαμβανομένων των νησιών του Αργοσαρωνικού, βρίσκεται συγκεντρωμένο στον Κεντρικό Τομέα Αθηνών.

Συγκεκριμένα, ο ξενοδοχειακός όγκος είναι συγκεντρωμένος στην περιοχή γύρω από το Κουκάκι, την πλατεία Συντάγματος, την Ομόνοια και το Μοναστηράκι. Βάσει των ευρημάτων, το 2022 παρατηρήθηκε αύξηση σε ποσοστό 19% σε σχέση με το 2015. Περισσότερα κατά 8% είναι τα ξενοδοχεία στον Βόρειο Τομέα Αθηνών, καθώς και εκείνα στην Ανατολική Αττική σε ποσοστό 2%.

Εκτός, πάντως, από τον αριθμό των ξενοδοχειακών δωματίων που αυξήθηκαν στο κέντρο της Αθήνας, σημαντική ήταν και η άνοδος που καταγράφηκε σε ό,τι αφορά τα καταλύματα βραχυχρόνιων μισθώσεων, καθώς ο αριθμός τους αυξήθηκε κατά 60% με όρους ετήσιας αύξησης (CAGR) την περίοδο 2015 - 2019. Μάλιστα, σημειώθηκε μείωση του αριθμού των εν λειτουργία καταλυμάτων κατά το 2020 και το 2021 και ανάκαμψη το 2022.

Σε σχέση με το 2019, όταν και καταγράφηκε ο μεγαλύτερος αριθμός καταλυμάτων τύπου Airbnb, το 2022 σημειώθηκε πτώση 13%. Αντίστοιχα, πάντως, την ίδια περίοδο και λόγω της αύξησης των καταλυμάτων βραχυχρόνιων μισθώσεων, η ετήσια πληρότητα των ξενοδοχείων στην Αθήνα αυξήθηκε κατά 0,9% σε ετήσια βάση και διαμορφώθηκε στο 69,1% το 2022 από 80,3% το 2018.

Γιώργος Αλεξάκης