Νεοφιλελεύθερη η ατζέντα του ΣτΕ για τις Κυριακές

Νεοφιλελεύθερη η ατζέντα του ΣτΕ για τις Κυριακές20.01.2019Πρόσωπα

Η απόφαση για λειτουργία των καταστημάτων χωρίς να λαμβάνονται υπόψη οι ανάγκες της κοινωνίας, των εργαζομένων και των οικογενειών τους έχει απογοητεύσει τους πολίτες

Από τη
Μαρία Παναγιώτου

Tον Ιούνιο του 2015 ο απερχόμενος πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας Σωτήρης Ρίζος, στη διάρκεια της πανηγυρικής συνεδρίασης της Ολομέλειας του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου για την αποχώρησή του, είπε μεταξύ άλλων στην ομιλία του: «Η πολιτική, ηττημένη και ολοένα και περισσότερο ετεροκαθοριζόμενη,

με ολοένα και λιγότερη εξουσία, μεταφέρει στο ΣτΕ τα προβλήματά της, τα οποία όμως φαίνεται να μην μπορούν να επιλυθούν».

Η φράση του περιγράφει με ακρίβεια την πραγματικότητα που βιώνει η χώρα μας, ιδίως από την έναρξη της εποχής των Μνημονίων. Από το 2010 και μετά το ΣτΕ κλήθηκε να αποφασίσει για τη συνταγματικότητα ή μη μιας σειράς νόμων που αποτέλεσαν απαίτηση των δανειστών. Αρθρωσε μέσω των αποφάσεών του κυρίως πολιτικό λόγο. Και δυστυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, απογοήτευσε τον ελληνικό λαό, καθώς επέτρεψε να νομιμοποιηθεί μια σειρά άδικων και αντικοινωνικών μέτρων.

Μία από τις τελευταίες κινήσεις, όμως, του Ανώτατου Διοικητικού Δικαστηρίου ξεπερνά ακόμη κι αυτό το στάδιο της απογοήτευσης και προκαλεί θυμό στους πολίτες και θυμηδία σε νομικούς και δικαστικούς κύκλους, κυρίως με την προκλητικότητά της. Ο λόγος για την απόφαση του επταμελούς Δ΄ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με την οποία κρίθηκε συνταγματική η λειτουργία των καταστημάτων τις Κυριακές. Και δεν είναι μόνο η ουσία της απόφασης που προκαλεί, αλλά και το γεγονός ότι η υπόθεση δεν θα παραπεμφθεί στην Ολομέλεια του Ανωτάτου Δικαστηρίου. Εν ολίγοις, μία δομική αλλαγή στη ζωή χιλιάδων εργαζομένων και των οικογενειών τους αλλά και η αλλοίωση της μορφής της ελληνικής κοινωνίας και της λειτουργίας της θα καθοριστούν μόνο από ένα τμήμα του ΣτΕ και μάλιστα με πλειοψηφία μίας ψήφου. Τουλάχιστον σκανδαλώδες!

Δεν είναι η πρώτη φορά που το ΣτΕ καλείται να αποφασίσει σχετικά με το θέμα. Η ιστορία αρχίζει το 2014, όταν συγκαλείται η Ολομέλεια του Συμβουλίου, υπό την προεδρία του κ. Ρίζου, για να κρίνει απόφαση του τότε υφυπουργού Ανάπτυξης και Ανταγωνιστικότητας Γεράσιμου Γιακουμάτου, σύμφωνα με την οποία σε τρεις τουριστικές περιοχές της Ελλάδος θα επιτρεπόταν πιλοτικά για ένα έτος η προαιρετική λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων και τις υπόλοιπες Κυριακές, πέραν αυτών που ήδη λειτουργούν στη διάρκεια ενός έτους.

Κατά της απόφασης του κ. Γιακουμάτου, η οποία, όπως είναι γνωστό, αποτελούσε απαίτηση των δανειστών με το πρόσχημα βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας, προσέφυγαν, μεταξύ άλλων, η Εθνική Συνομοσπονδία Ελληνικού Εμπορίου (ΕΣΕΕ), η Γενική Συνομοσπονδία Επαγγελματιών Βιοτεχνών Ελλάδος (ΓΣΕΒΕΕ), η Ομοσπονδία Ιδιωτικών Υπαλλήλων Ελλάδος και ο Εμπορικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης. Προσέφυγαν, δηλαδή, εκπρόσωποι μικρομεσαίων επιχειρήσεων και υπάλληλοι οι οποίοι θίγονταν άμεσα.

Οι μεν γιατί το μέτρο ευνοούσε τις μεγάλες αλυσίδες καταστημάτων που μπορούν να σηκώσουν το κόστος επιπλέον ημερών λειτουργίας, οι δε γιατί καταστρατηγούσε βασικά εργασιακά τους δικαιώματα. Οι έμποροι, μάλιστα, προσκόμισαν μελέτη της Εθνικής Συνομοσπονδίας Ελληνικού Εμπορίου, που καταδείκνυε ότι με τη λειτουργία των καταστημάτων δεν υπήρχε ούτε ιδιαίτερη κίνηση στα καταστήματα ούτε κερδοφορία.

Κατά τη συνεδρίαση ο κ. Ρίζος εξέφρασε καταρχάς τη θέση πως «ο ανταγωνισμός δεν είναι υπεράνω των δικαιωμάτων των εργαζομένων, δεν είναι υπεράνω από δόγμα και θρησκεία», ενώ υπήρξε -και ορθώς- εξαιρετικά σκληρός εξαιτίας της απουσίας των αναγκαίων μελετών από τη μεριά του υπουργείου Ανάπτυξης.

Η ετυμηγορία

Η απόφαση του Συμβουλίου εκδόθηκε τελικά τον Ιανουάριο του 2017, έκρινε αντισυνταγματικό το μέτρο και είναι πλέον ιστορική, κυρίως για το σκεπτικό της, στο οποίο γίνεται αναφορά σε συγκεκριμένα άρθρα του Συντάγματος και τα ερμηνεύει. Σύμφωνα με την ερμηνεία αυτή, «το Σύνταγμα αναγνωρίζει τον άνθρωπο ως υπέρτατη αξία. [...] Στο πλαίσιο του χαρακτήρα αυτού του Συντάγματος κατοχυρώνεται για τους πάσης φύσεως εργαζομένους το δικαίωμα του ελεύθερου χρόνου και της απολαύσεώς του, ατομικά και από κοινού με την οικογένειά τους, ως τακτικό διάλειμμα της εβδομαδιαίας εργασίας.

Το δικαίωμα αυτό υπηρετεί την υγεία και την ομαλή ανάπτυξη της προσωπικότητας, με τη φυσική και την ψυχική ανανέωση που προσφέρει η τακτική αργία στον εργαζόμενο άνθρωπο εντός της κάθε εβδομάδας εργασίας. Συναφώς δε προσφέρει και τη δυνατότητα οργανώσεως της κοινωνικής και της οικογενειακής ζωής του, θέματα για τα οποία μεριμνά επίσης το Σύνταγμα». Η απόφαση αναγνωρίζει ακόμη πως η κοινή αυτή αργία, παραδοσιακά τόσο στην Ελλάδα όσο και στην υπόλοιπη Ευρώπη, είναι η Κυριακή. Εν κατακλείδι, η απόφαση αναγνωρίζει τα συνταγματικά δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών.

H επιστροφή της Ιστορίας ως φάρσα και η χαριστική βολή στους μικρομεσαίους

Τον Μάιο του 2017, ύστερα από απαίτηση των δανειστών που επιμένουν, κατατίθεται στη Βουλή πολυνομοσχέδιο που επαναφέρει το θέμα και προβλέπει πως είναι δυνατή η λειτουργία των εμπορικών καταστημάτων όλες τις Κυριακές -πλην της δεύτερης του Αυγούστου- για τη χρονική περίοδο από τον Μάιο έως τον Οκτώβριο, σε τέσσερις περιοχές της χώρας.

Αμέσως μετά, σωματεία, ενώσεις και ιδιώτες προσφεύγουν πάλι στο ΣτΕ. Η απόφαση που εκδόθηκε πριν από λίγες μέρες έκρινε τελικά τον νόμο συνταγματικό, με οριακή πλειοψηφία (4 προς 3). Και κάπου εδώ επιχειρείται να κλείσει το θέμα, αφού, όπως αναφέραμε, δεν θα παραπεμφθεί καν στην Ολομέλεια.

Ενδιαφέρον έχει το γεγονός πως πρόεδρος στην υπόθεση ήταν ο αντιπρόεδρος του ΣτΕ Χρήστος Ράμμος, ο οποίος πλειοψήφησε, αλλά εισηγητής ήταν ο πάρεδρος Ιωάννης Μιχαλακόπουλος, ο οποίος μειοψήφησε.

Η εντελώς αντίθετη από την προηγούμενη απόφαση ρητορική αποτελεί πραγματικά ένα νεοφιλελεύθερο μανιφέστο, καθώς αναφέρει, μεταξύ άλλων, πως, εξαιτίας της παρατεταμένης κρίσης, ο νομοθέτης έχει τη διακριτική ευχέρεια να ρυθμίζει το ωράριο με τρόπο τέτοιον «ώστε να ενισχύεται ο ελεύθερος ανταγωνισμός». Επιπλέον, σημειώνει πως δεν προκύπτει από καμία διάταξη του Συντάγματος ότι πρέπει οι κάτοικοι της χώρας να μην εργάζονται μία συγκεκριμένη ημέρα και πως κάτι τέτοιο συνιστά «πατερναλισμό αντίθετο προς τον φιλελεύθερο χαρακτήρα του Συντάγματος».

Η απόφαση, εν τέλει, αγνοεί τελείως την ελληνική πραγματικότητα.

Ο κ. Ρίζος είχε δίκιο στην τοποθέτησή του το 2015. Η πολιτική έχει μεταφέρει τα προβλήματά της στο ΣτΕ, το οποίο προφανώς ασκεί πολιτική με νεοφιλελεύθερο πρόσημο. Τα ανοιχτά καταστήματα της Κυριακές δεν συμβάλλουν στην ανάπτυξη. Το πρόβλημα της κατανάλωσης παραμένει η χαμηλή αγοραστική δύναμη.

Το μέτρο το μόνο που θα καταφέρει είναι να γονατίσει τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, μετατρέποντας σταδιακά κάθε μικροεπιχειρηματία σε υπάλληλο ή σε άνεργο. Η κοινωνία που βράζει περιμένει περισσότερα από τους ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς, οι οποίοι θα πρέπει να αρχίσουν να αποκτούν μεγαλύτερη επαφή μαζί της για να ανταποκριθούν στο έργο τους.