Από τον ιεροκήρυκα Thomas Cook στα golden boys της πτώχευσης – Τι γίνεται από εδώ και πέρα

«Έδυσε» μετά από 178 χρόνια ο πρωτοπόρος του ταξιδιού. Ο όμιλος Thomas Cook, που ιδρύθηκε το 1841, ανακοίνωσε την πτώχευσή του τις πρώτες πρωινές ώρες της Δευτέρας, ελλείψει συμφωνίας αναχρηματοδότησης, έπειτα από 178 χρόνια πλανητικής ακτινοβολίας.

Ο πρωτοπόρος του ταξιδιού

Η βρετανική εταιρεία πραγματοποίησε το 1841 το πρώτο οργανωμένο ταξίδι στο Ηνωμένο Βασίλειο, ένα aller-retour με τρένο από το Λέστερ στο Λουμπόροου της

Ο Thomas Cook γεννήθηκε το 1808 στη μικρή πόλη της Μελβούρνης στην Αγγλία. Στην ηλικία των 10 ετών θα αρχίσει να εργάζεται, συχνά μόνο για μια δεκάρα την ημέρα, για να βοηθήσει την οικογένειά του. Καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του, ο Thomas Cook εργαζόταν ως βαπτιστής ιεροκήρυκας, ξυλουργός, κατασκευαστής επίπλων, εκτυπωτής, εκδότης, πολιτικός υπερασπιστής και διοργανωτής ταξιδιών. Ως βαπτιστής ιεροκήρυκας διέσχιζε χιλιάδες μίλια, δουλεύοντας στο σκοτάδι για να μην σπαταλάει τα ελάχιστα κεριά και το πετρέλαιο. Ο Cook θα γίνει διοργανωτής ταξιδιών εξαιτίας των πεποιθήσεών του περί εγκράτειας. Όλα ξεκίνησαν από μία εκδρομή, που διοργάνωσε το 1841 για 500 περίπου φιλόδοξους υποστηρικτές της αρχής του ότι η Βρετανία πρέπει να αποτινάξει μία για πάντα το αλκοόλ. Διαπίστωσε ότι μπορούσε να διαδώσει την πεποίθησή του, μέσω του επεκτεινόμενου σιδηροδρομικού δικτύου της Βρετανίας.

Τέσσερα χρόνια μετά ίδρυσε την τουριστική επιχείρησή του, οργανώνοντας ταξίδια με τρένα από το Λέστερ, το Νότινγκαμ και το Ντέρμπι στο Λίβερπουλ, αυτή τη φορά με εντυπωσιακό κέρδος. Το 1865 άνοιξε το πρώτο ταξιδιωτικό γραφείο του σ’ έναν από τους πιο πολυσύχναστους δρόμους του Λονδίνου. Η επόμενη χρονιά σηματοδοτεί το μεγαλύτερο άνοιγμα της εταιρείας Thomas Cook, καθώς πραγματοποιεί το πρώτο υπερατλαντικό ταξίδι στην Αμερική. Η επιχείρηση ήταν από τις πρώτες που χρησιμοποίησε ταξιδιωτικές επιταγές τις οποίες ονόμασε «κυκλικές σημειώσεις».

Η εταιρεία του κατατάσσεται το 1919 πρώτη στην λίστα με εκείνες που προσφέρει «αεροπορικά ταξίδια αναψυχής». Το 1928 η οικογένεια πουλάει την εταιρεία στους βέλγους ιδιοκτήτες της εταιρείας Orient Express. Μέχρι το 1950, περισσότερα από ένα εκατομμύριο Βρετανοί ταξιδεύουν στο εξωτερικό κάθε χρόνο, κυρίως στη Γαλλία, την Ιταλία, την Ισπανία και την Ελβετία.

Τα golden boys της πτώχευσης

Την ίδια ώρα αίσθηση προκαλούν οι αποκαλύψεις για μπόνους 20 εκατομμυρίων λιρών που μοιράστηκαν τα τελευταία πέντε χρόνια τα υψηλόβαθμα στελέχη της εταιρείας, σε μία περίοδο που τα «μαύρα σύννεφα» είχαν αρχίσει να συγκεντρώνονται πάνω από τον κολοσσό του παγκόσμιου τουρισμού που αντιμετώπιζε το φάσμα της χρεοκοπίας.

Σύμφωνα με την Telegraph ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας, ο Ελβετός Peter Fankhauser, έγινε πλουσιότερος κατά 8,3 εκατομμύρια λίρες από τότε που ανέλαβε το τιμόνι της εταιρείας το 2014, συμπεριλαμβανομένου μπόνους 2,3 εκατομμυρίων λιρών που πήρε το 2015. Το δημοσίευμα αναφέρεται και στους οικονομικούς διευθυντές Michael Healy και Bill Scottέχουν πάρει συνολικά περίπου 7 εκατομμύρια λίρες απ’ το 2014. Πάνω από 4 εκατ. λίρες είχαν πάρει οι μη εκτελεστικοί διευθυντές.

Πάντως δεν φαίνεται να ήταν τα μπόνους που οδήγησαν την εταιρεία στο «γκρεμό» αλλά μια σειρά άλλων ζητημάτων όπως το παρατεταμένο κύμα ζέστης το καλοκαίρι του 2018, καθώς πολλοί Βρετανοί προτίμησαν να μείνουν στη χώρα αντί να ταξιδέψουν στο εξωτερικό. Αρνητικά επέδρασαν οι φόβοι για το Brexit αλλά και η πτώση της λίρας, ενώ αυξανόταν παράλληλα ο ανταγωνισμός απ’ τους online operators.

Τέλος, μια απ’ τις μεγαλύτερες προκλήσεις που είχε αντιμετωπίσει ο κ. Fankhauser ήταν ο τρόπος που χειρίστηκε η εταιρεία τον θάνατο δύο παιδιών που έκαναν διακοπές στην Κέρκυρα το 2006. Ο ίδιος παραδέχθηκε αργότερα πως απέτυχε να δείξει συμπόνοια, μετά τις εκκλήσεις για μποϊκοτάζ στην Thomas Cook.

Παγκόσμιο δίκτυο

Ο όμιλος, πρακτορείο ταξιδίων και αεροπορική εταιρεία ταυτόχρονα, είχε ετήσιο κύκλο εργασιών ύψους 10 δισεκατομμυρίων λιρών και 20 εκατομμύρια πελάτες που ταξίδευαν σε ολόκληρο τον κόσμο: Μαλδίβες, Ταϊλάνδη, Κίνα, αλλά και στην νότια Ευρώπη και την Μεσόγειο. Η Μαγιόρκα και η Αντάλια ήταν κομβικοί προορισμοί.

Ο όμιλος έχει στην κατοχή του 200 ξενοδοχεία που φέρουν το όνομά του, που απευθύνονται το κάθε ένα σε ειδικό κοινό (οικογένειες, χαμηλές τιμές, trendy νεολαία, πολυτελή). Περιλαμβάνει την εταιρεία Jet Tours, την Neckerman στην ηπειρωτική Ευρώπη, μαζί με εκατό αεροσκάφη στο όνομά της ή υπό το εμπορικό σήμα Condor.

Οικονομικά στοιχεία σε πτώση

Οι οικονομικές δυσχέρειες του ομίλου διαρκούν εδώ και χρόνια, αλλά επιδεινώθηκαν τους τελευταίους μήνες: την άνοιξη, ο επικεφαλής του ομίλου ανακοίνωσε ζημίες ύψους 1,5 δισεκατομμυρίου λιρών για το πρώτο εξάμηνο εξαιτίας του άγριου ανταγωνισμού, αλλά και των συνεπειών του Brexit, που ωθεί μεγάλο αριθμό εν δυνάμει ταξιδιωτών να αναβάλλουν τα σχέδιά τους για διακοπές περιμένοντας να δουν προς τα πού θα φυσήξει ο άνεμος. Η αδυναμία της στερλίνας, άλλη συνέπεια της μακρόσυρτης διαδικασίας του Brexit, επιδεινώνει επίσης την αγοραστική δύναμη των τουριστών στις μετακινήσεις τους στο εξωτερικό. Τα προβλήματα των τελευταίων μηνών οδήγησαν στην κατάρρευση της μετοχής του ομίλου στο χρηματιστήριο. Η μετοχή του Thomas Cook δεν αξίζει πλέον παρά λίγες πένες.

Αδιέξοδο στην εξαγορά  

Βασικός μέτοχος του Thomas Cook, με 17% του κεφαλαίου, ο κινεζικός όμιλος Fosun, ιδιοκτήτης του Club Med, είχε προγραμματίσει την εξαγορά του τομέα των οργανωμένων ταξιδιών του βρετανικού ομίλου στο πλαίσιο πακέτου αναχρηματοδότησης ύψους 900 εκατομμυρίων λιρών, από το οποίο είχε καταβάλει το ήμισυ. Όμως, τις τελευταίες ημέρες, ορισμένοι πιστωτές απαίτησαν επιπλέον 200 εκατομμύρια λίρες για να δεχθούν να αναχρηματοδοτήσουν τον Thomas Cook, με το επιχείρημα ότι, διαφορετικά, η εταιρεία δεν θα ήταν βιώσιμη. Από την Παρασκευή, οι συσκέψεις διαδέχονταν η μία την άλλη για την εξεύρεση πόρων ή για την διατύπωση αιτημάτων μείωσης των απαιτήσεων για επιπλέον πόρους, χωρίς αποτέλεσμα.  Υπό άμεση απειλή βρίσκονται 22.000 θέσεις εργασίας, οι 9.000 στο Ηνωμένο Βασίλειο, σε μία οικονομία που υφίσταται ήδη τις συνέπειες του Brexit.

Και τώρα τι γίνεται;

Ο επαναπατρισμός των Τουριστών

Η βρετανική κυβέρνηση ζήτησε από την Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας (CAA) να πραγματοποιήσει πρόγραμμα επαναπατρισμού τις επόμενες δύο εβδομάδες, από σήμερα μέχρι τις 6 Οκτωβρίου, για να φέρει πίσω στο Ηνωμένο Βασίλειο τους πελάτες του Thomas Cook. «Εξαιτίας των μεγάλων διαστάσεων του προβλήματος, ορισμένες δυσλειτουργίες είναι αναπόφευκτες, αλλά η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας θα καταβάλει κάθε προσπάθεια να επαναπατρίσει τους ανθρώπους κατά το δυνατόν πιο κοντά στις προγραμματισμένες ημερομηνίες», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Στόλος αεροσκαφών θα χρησιμοποιηθεί για τον επαναπατρισμό των βρετανών πολιτών ή όσων έχουν ως σημείο εκκίνησης το Ηνωμένο Βασίλειο. Περί τους 50.000 τουρίστες είναι εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα, κυρίως στα νησιά, σύμφωνα με αξιωματούχο του ελληνικού υπουργείου Τουρισμού. Η CAA έχει θέσει σε λειτουργία ειδική ιστοσελίδα, την thomascook.caa.co.uk, όπου οι τουρίστες θα μπορούν να βρουν λεπτομέρειες και πληροφορίες για τις πτήσεις επιστροφής τους. Για τους τουρίστες που δεν είχαν ως σημείο εκκίνησης το Ηνωμένο Βασίλειο, θα πρέπει να υπάρξουν εναλλακτικές διευθετήσεις. Στην Γερμανία, για παράδειγμα, ασφαλιστικές εταιρείες θα συντονίσουν την επιχείρηση.

Το κόστος των ξενοδοχείων

Η CAA ανακοίνωσε ότι βρίσκεται σε επαφή με ξενοδοχεία και άλλες εταιρείες που πλήττονται από την κατάρρευση του Thomas Cook για να τους δοθεί η διαβεβαίωση ότι θα πληρωθούν. Η Υπηρεσία τονίζει ότι οι τουρίστες που τους ζητείται να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους πρέπει να έρχονται σε επαφή με την CAA. Οι πελάτες του Thomas Cook που έχουν πακέτα διακοπών καλύπτονται από την ATOL –Air Travel Organiser‘s Licence– η οποία διασφαλίζει την διαμονή και τις πτήσεις επιστροφής. Ωστόσο, η CAA διευκρινίζει ότι είναι πιθανόν να ζητηθεί από ορισμένους πελάτες να μετακινηθούν σε άλλα καταλύματα.

Μελλοντικά πακέτα διακοπών

Η CAA διευκρινίζει ότι, εάν οι πελάτες δεν έχουν ακόμη ξεκινήσει το ταξίδι τους, τα περισσότερα πακέτα και οι αεροπορικές πτήσεις που έχει κλείσει ο Thomas Cook έχουν ακυρωθεί και, κατά συνέπεια, δεν πρέπει να μεταβούν στο αεροδρόμιο.