Πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου

Ο καρκίνος του παχέος εντέρου είναι ένας κακοήθης όγκος που αναπτύσσεται στην εσωτερική επιφάνεια του εντέρου. Πρόκειται για μια συχνή πάθηση. Στις δυτικές κοινωνίες αποτελεί τον τρίτο σε συχνότητα καρκίνο στους άνδρες και στις γυναίκες και τη δεύτερη αιτία θανάτου από καρκίνο.

Στην Ελλάδα υπολογίζεται πως κάθε χρόνο διαγιγνώσκονται 5000 νέες περιπτώσεις καρκίνου του παχέος εντέρου και περίπου 1500 άνθρωποι πεθαίνουν από την ασθένεια αυτή. Η πιθανότητα προσβολής ενός ατόμου κατά τη διάρκεια της ζωής του υπολογίζεται

σε 5-6% (ή 1 στους 18). Τα 9/10 αυτών που προσβάλλονται είναι πάνω από 50 ετών, όμως τα τελευταία χρόνια παρατηρείται μια ανησυχητική αύξηση της συχνότητας προσβολής νεαρότερων ενηλίκων.

Δεδομένου, επομένως, ότι πρόκειται για μια συχνή πάθηση με υψηλό ποσοστό θνητότητας (το 1/3 περίπου των προσβληθέντων πεθαίνει από τη νόσο), καθώς και το ότι αποδεδειγμένα υπάρχουν τρόποι πρόληψής της, είναι αναγκαίο να υπάρξει ευαισθητοποίηση και ενημέρωση του πληθυσμού στο θέμα της πρόληψης. Ειδικότερα πρέπει να εξαλειφθούν προκαταλήψεις (κυρίως σε σχέση με την κολονοσκόπηση, που αποτελεί τον καλύτερο τρόπο πρόληψης της νόσου) και να τροποποιηθεί θετικά η συμπεριφορά και ο τρόπος ζωής μας.

Πώς διενεργείται, όμως, η πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου;

Aρχικά θα πρέπει να διακρίνουμε δύο κατηγορίες πρόληψης, την πρωτογενή και την δευτερογενή. Η πρωτογενής πρόληψη αφορά στη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση και τροποποίηση των παραγόντων κινδύνου προκειμένου να αποτραπεί ο καρκίνος (ακόμη δεν υπάρχει, δηλαδή, η νόσος). Η δευτερογενής πρόληψη αφορά στην λήψη μέτρων για την έγκαιρη διάγνωση της νόσου με στόχο την έγκαιρη θεραπευτική παρέμβαση και ίαση (η νόσος υποβόσκει, δηλαδή δεν έχει γίνει κλινικά εμφανής μέσω εκδήλωσης συμπτωμάτων).

Πρωτογενής πρόληψη για τον καρκίνο του παχέος εντέρου

Στην πρωτογενή πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου κυρίαρχο ρόλο παίζει η διατροφή, η αντιμετώπιση της παχυσαρκίας, η σωματική άσκηση και η διακοπή του καπνίσματος. Η διατροφή πρέπει να είναι πλούσια σε φρούτα και λαχανικά. Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος πρέπει να περιορίζεται (π.χ. μόνο μία φορά την εβδομάδα), όπως επίσης πρέπει να αποφεύγονται τα ζωικά λίπη και γενικά η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας θερμίδων που οδηγεί σε παχυσαρκία.

Επίσης, συνιστάται υγιεινός τρόπος μαγειρέματος (αποφυγή π.χ. μαγειρέματος στα κάρβουνα ή στο γκριλ και σε υψηλές θερμοκρασίες). Το ελαιόλαδο, τα ιχθυέλαια, το σελήνιο, το ασβέστιο και η βιταμίνη D (γαλακτοκομικά), το φυλλικό οξύ και μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες προστατεύουν από τον καρκίνο του παχέος εντέρου. Σε γενικές γραμμές συνιστάται η λεγόμενη μεσογειακή διατροφή, η οποία έχει και το επιπλέον όφελος ότι συμβάλλει στην πρόληψη της στεφανιαίας νόσου.

Δευτερογενής πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου

Στόχος της δευτερογενούς πρόληψης του καρκίνου του παχέος εντέρου είναι η διάγνωση προκαρκινωματών αλλοιώσεων (πολυπόδων) που μπορούν να αφαιρεθούν μέσω της κολονοσκόπησης αλλά και η διάγνωση του καρκίνου σε πρώιμο, ασυμπτωματικό στάδιο που είναι θεραπεύσιμο (πενταετής επιβίωση πάνω από 90%). Θα πρέπει να τονιστεί ότι δεν είναι όλοι οι πολύποδες προκαρκινωματώδεις, αυτοί που μπορεί να εξελιχθούν σε καρκίνο ονομάζονται αδενώματα. Η συντριπτική πλειονότητα των καρκίνων του παχέος εντέρου ξεκινά από αδενώματα και η εξέλιξη του αδενώματος σε καρκίνο μπορεί να διαρκέσει 7 – 10 χρόνια.

Πώς μπορούμε να ανιχνεύσουμε τους πολύποδες;

H καλύτερη εξέταση για την διάγνωση των πολυπόδων, που επιτρέπει και την ταυτόχρονη αφαίρεσή τους, είναι η κολονοσκόπηση. Οι ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες, καθώς και οι οδηγίες της ελληνικής γαστρεντερολογικής εταιρείας, συνιστούν τη διενέργεια κολονοσκόπησης από την ηλικία των 50 ετών σε όσους ανήκουν στην ομάδα μέσου κινδύνου.

Η ομάδα μέσου κινδύνου αφορά το 90% περίπου του πληθυσμού και είναι τα άτομα αυτά που δεν εμφανίζουν συμπτώματα και δεν έχουν επιβαρυντικό κληρονομικό ιστορικό, δεν έχουν ,δηλαδή, κάποιο πρώτου βαθμού συγγενή (πατέρα, μητέρα, αδέλφια) με καρκίνο στο παχύ έντερο ή “προχωρημένο” πολύποδα. Αντιθέτως, τα άτομα με θετικό οικογενειακό ιστορικό (με 1ου βαθμού συγγενή με καρκίνο στο παχύ έντερο ή «προχωρημένο» πολύποδα) ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου και θα πρέπει να ξεκινούν την κολονοσκόπηση από την ηλικία των 40 ετών («προχωρημένος» πολύποδας θεωρείται αυτός που είναι πάνω από ένα εκατοστό και έχει συγκεκριμένα ιστολογικά χαρακτηριστικά στη βιοψία).

Η συχνότητα επανάληψης της εξέτασης μετά τον πρώτο προληπτικό έλεγχο καθορίζεται από τον γαστρεντερολόγο, αναλόγως των ευρημάτων της πρώτης εξέτασης (αριθμού, μεγέθους και ιστολογικού τύπου πολυπόδων).

Η κολονοσκόπηση, όπως αναφέρθηκε, είναι η εξέταση εκλογής (gold standard) για τον εντοπισμό προκαρκινωματών πολυπόδων, την αφαίρεσή τους και την πρόληψη, με αυτόν τον τρόπο, του καρκίνου του παχέος εντέρου. Είναι η μόνη εξέταση που επιτρέπει τη λήψη βιοψιών και την αφαίρεση πολυπόδων, σε αντίθεση με ακτινολογικές εξετάσεις απεικόνισης του παχέος εντέρου, όπως ο βαριούχος υποκλυσμός ή η αξονική κολογραφία. Οι εναλλακτικές αυτές εξετάσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά έχουν μικρότερη διαγνωστική αξία και επιβαρύνουν τον ασθενή με ακτινοβολία.

Ορισμένοι ασθενείς φοβούνται την κολονοσκόπηση (φόβος του πόνου ή της λήψης καθαρτικών). Στις ημέρες μας, όμως, η κολονοσκόπηση είναι δυνατόν να διενεργηθεί με χορήγηση βαθιάς καταστολής, οπότε ο ασθενής δεν αισθάνεται καθόλου πόνο. Για τη διενέργεια της εξέτασης είναι απαραίτητη η προετοιμασία του εντέρου με λήψη καθαρτικού. Τα καθαρτικά που χρησιμοποιούνται σήμερα δεν είναι ερεθιστικά , αλλά έχουν ωσμωτική δράση και γίνονται καλύτερα ανεκτά από τους ασθενείς. Εξάλλου, εάν ο ασθενής δεν μπορεί να λάβει σε μία ημέρα την ποσότητα υγρών που απαιτούνται, είναι δυνατή η λήψη «σπαστού» σχήματος σε δύο ημέρες, το οποίο μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματικότερο ως προς τον καθαρισμό του παχέος εντέρου.

Τέλος, δεν θα πρέπει να παραγνωρίζονται από τους ασθενείς ενοχλήματα από το πεπτικό, όπως κοιλιακά άλγη, τυμπανισμός, εναλλαγές κενώσεων, απώλεια αίματος στα κόπρανα και να αποδίδονται, π.χ. σε σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου («σπαστική κολίτιδα»), σε άλλες λειτουργικές καταστάσεις, σε διατροφική δυσανεξία ή σε αιμορροϊδοπάθεια, χωρίς να έχει προηγηθεί διερεύνησή τους από τον ειδικό ιατρό, ο οποίος θα κρίνει ποιες εξετάσεις απαιτούνται, αναλόγως με την περίπτωση.

Η καθυστέρηση σε τέτοιες περίπτωσης της διάγνωσης του καρκίνου του παχέος εντέρου μπορεί να στοιχίσει τη ζωή του ασθενούς. Αλλά και οι ασυμπτωματικοί ενήλικες, όπως προαναφέρθηκε, αναλόγως του ατομικού και οικογενειακού τους ιστορικού, θα πρέπει να προγραμματίσουν έλεγχο του παχέος εντέρου με κολονοσκόπηση, με στόχο την πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου.

The post Πρόληψη του καρκίνου του παχέος εντέρου appeared first on Doctoranytime blog | Ενημερώση για όλα τα θέματα υγείας.