Ανδρική κλιμακτήριος: Μύθος ή πραγματικότητα;

Γράφει ο Γεωργάκης Σταμάτιος, Ουρολόγος – Ανδρολόγος συνεργάτης του doctoranytime.gr

Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει αντικείμενο τόσο έρευνας, όσο και επιστημονικής «αντιπαράθεσης» η ανδρική «εμμηνόπαυση», μια κατάσταση δηλαδή που λόγω του επερχόμενου γήρατος, επέρχεται και πτώση των ανδρικών ορμονών (ανδρογόνων). Αρχικά χρησιμοποιήθηκε ο όρος ανδρόπαυση, που όμως θεωρείται αδόκιμος, καθώς σε αντίθεση με τη γυναικεία κλιμακτήριο, όπου η γυναίκα μετά την εμμηνόπαυση

καθίσταται μη γόνιμη, ο άνδρας συνεχίζει να είναι γόνιμος, αλλά με σημαντικές εκπτώσεις σε πολλά χαρακτηριστικά που διακρίνουν το ανδρικό φύλο. Έτσι προτάθηκε ο όρος «ανδροπενία», αλλά τελικά ο επιστημονικά τεκμηριωμένος όρος είναι σύνδρομο μερικής ανδρογονικής έλλειψης στο γηράσκοντα άνδρα. Πιο σύντομος και εύχρηστος είναι και ο όρος όψιμος υπογοναδισμός (Late Onset Hypogonadism-LOH), δηλαδή η μείωση ανδρογόνων σε μεγαλύτερη ηλικία.

Αν πριν λίγα χρόνια κάποιος επιστήμονας αναζητούσε λύση σε τέτοιου είδους πρόβλημα για την τρίτη ηλικία θα θεωρούνταν υπερβολικός, καθώς ακόμα και κοινωνικά δομημένες απόψεις απαξίωναν την ερωτική πράξη σ ‘αυτήν την ηλικία. Κι αυτό γιατί ο φαύλος κύκλος της αποχής-επερχόμενης μειωμένης επιθυμίας ήταν αυτός που βάπτιζε την ερωτική ζωή υπερβολική ή μη φυσιολογική απαίτηση στην ηλικία αυτή. Εκτός όμως ότι η ερωτική επιθυμία παραμένει πάντα η ίδια, οι αλλαγές αυτές στον οργανισμό, δεν αφορούν μόνο την ερωτική ζωή του άνδρα, αλά και άλλα πολύ σημαντικά κομμάτια της συνολικής υγείας του.

Αντίθετα σήμερα όλο και περισσότεροι επιστήμονες ασχολούνται με το θέμα και πλήθος συνεδρίων διοργανώνονται ανά τον κόσμο. Το σίγουρο είναι πως η αύξηση του μέσου όρου ζωής και η συνεχής αναζήτηση για τη βελτίωση της ποιότητας της, θα οδηγήσουν και τους πιο δύσπιστους ν’ασχοληθούν σοβαρά με το θέμα.

Τι αλλαγές συμβαίνουν στον άνδρα;

Η κυριότερη αιτία είναι η μείωση έκκρισης τεστοστερόνης. Η τεστοστερόνη είναι η κυριότερη ανδρική ορμόνη και παράγεται σχεδόν στο σύνολό της από τους όρχεις. Είναι αυτή που ευθύνεται για την ανάπτυξη των γεννητικών οργάνων ως τα 20 έτη, για την ανδρική κατανομή τριχοφυΐας αλλά και την αλωπεκία, την ανδρική φωνή, τη μυική ανάπτυξη και τα ισχυρά οστά. Στα 50 αρχίζει η σταδιακή πτώση στην παραγωγή της από τα υπεύθυνα κύτταρα (κύτταρα Leydig), χωρίς όμως απώλεια της αναπαραγωγικής ικάνοτητας όπως συμβαίνει στη γυναικεία εμμηνόπαυση (αφού τα σπερματοζωάρια παράγονται από άλλη ομάδα κυττάρων στους όρχεις). Οι αλλαγές αυτές γίνονται με διαφορετικό ρυθμό στον καθένα. Στα 60 με τη μείωση και της αυξητικής ορμόνης, οι λλαγές είναι πιο έντονες και τα προβλήματα περισσότερα. Τέλος, όπως και για τα οιστρογόνα, έτσι και για την τεστοστερόνη, υποδοχείς στον εγκέφαλο είναι αυτοί που μεταφράζουν τη μείωση επιπέδων της σε αλλαγή συμπεριφοράς.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Ο ασθενής σταδιακά νιώθει αυξημένη κόπωση, καταθλιπτική διάθεση και διαταραχές ψυχισμού, μείωση της σωματικής δύναμης , της μυικής μάζας και της οστικής πυκνότητας, αύξηση του σωματικού λίπους, πτώση του αιματοκρίτη (αναιμία), πτώση της ανοσολογικής ετοιμότητας, εξάψεις, εφιδρώσεις, μείωση ερωτικής επιθυμίας, στυτική δυσλειτουργία, δυσκολία για επίτευξη και μείωση έντασης οργασμού.

Ποιους αφορά αυτό και πως γίνεται διάγνωση;

Μελέτες παρουσιάζουν όψιμο υπογοναδισμό σε ποσοστά 30% στις ηλικίες 50-59, 45% σε 60-69 και 70% σε 70-79. Μια πανευρωπαική μελέτη με δείγμα πάνω από 3000 άνδρες διαφόρων ηλικιών, έδειξε πως «ανδροπενία» έχει ο άνδρας με τρία τουλάχιστον σεξουαλικά συμπτώματα (πτωχή πρωινή στύση, μειωμένη ερωτική επιθυμία και στυτική δυσλειτουργία) σε συνδυασμό με πτώση των τιμών τεστοστερόνης στο αίμα. Γενικά τα συμπτώματα που αναφέρθηκαν παραπάνω δεν είναι ειδικά και ποικίλουν από άνδρα σε άνδρα, ενώ και οι εργαστηριακές εξετάσεις μπορεί να μην είναι ξεκάθαρες. Γίνεται ορμονολογικός έλεγχος (μέτρηση κυρίως της τεστοστερόνης), αλλά αν τα αποτελέσματα είναι οριακά, η διάγνωση μπορεί να τεθεί βάσει της εμπειρίας του ιατρού. Είναι δηλαδή δύσκολη η διάγνωση στον άνδρα, σε αντίθεση με τη γυναίκα που η κατάσταση διαγιγνώσκεται ακόμα και από το περιβάλλον της.

Μια μελέτη αναφέρει πως 1 στους 5 άνδρες με στυτική δυσλειτουργία παρουσιάζει μείωση της τεστοστερόνης, ενώ η αναλογία αυτή αυξάνεται στο σακχαρώδη διαβήτη. Επίσης η παχυσαρκία αποτελεί προδιαθεσικό παράγοντα, αλλά και η πτώση της τεστοστερόνης προκαλεί συσσώρευση ενδοκοιλιακού λίπους. Άρα στους παχύσαρκους μιλάμε για φαύλο κύκλο που επιδεινώνει την κατάστασή τους. Αυξημένη προδιάθεση έχουν και όσοι εργάζονται σε εργοστάσια πλαστικών, ζιζανιοκτόνων, χημικών, κλπ, λόγω έκθεσης σε οιστρογόνα. Τέλος η λήψη κάποιων φαρμάκων (σε χρόνια μορφή), όπως κορτιζόλη, αντιυπερτασικά, οιστρογόνα, αντιμυκητιασικά, αντιβιοτικά, ηρεμιστικά, κ.ά. μπορεί να προδιαθέσει σε όψιμο υπογοναδισμό.

Υπάρχει πρόληψη και αντιμετώπιση;

Η αντιμετώπιση περιλαμβάνει κυρίως τη χορήγηση τεστοστερόνης στον ασθενή. Η τεστοστερόνη μπορεί να χορηγηθεί με ένεση ενδομυικά αλλά και απ το δέρμα με μορφή gel ή αυτοκόλλητου επιθέματος. Σε σίγουρη διάγνωση μπορεί να έχει καλά αποτελέσματα σε πολλούς άνδρες, ενώ και όταν δεν υπάρχει σαφής υπογοναδισμός, μπορεί ο ιατρός να τη χορηγήσει δοκιμαστικά σύμφωνα με την εμπειρία του. Βέβαια η χορήγηση αυτή χρήζει στενής παρακολούθησης του ασθενούς από τον ιατρό, καθώς και πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες έχει, αλλά και αντενδείξεις. Η σοβαρότερη έχει να κάνει με τον καρκίνο του προστάτη. Ως γνωστόν, ο καρκίνος του προστάτη «τρέφεται» από την τεστοστερόνη (για να φανταστεί κανείς το ρόλο της, πρέπει να μάθει πως ένας από τους τρόπους θεραπείας του είναι ο ευνουχισμός, η αφαίρεση δηλαδή των όρχεων προς διακοπή της έκκρισής της). Συνεπώς όταν υπάρχει προδιάθεση ή «λανθάνων» καρκίνος προστάτη, η χορήγηση τεστοστερόνης είναι ικανή να τον αναπτύξει πλήρως. Γι αυτό και η χορήγησή της χρήζει μέτρηση PSA και δακτυλική εξέταση ανά τρίμηνο και διακοπή σε κάθε αμφιβολία. Επίσης αντενδείκνυται σε ανδρικό καρκίνο μαστού, οικογενειακό αναμνηστικό καρκίνου προστάτη, καρδιακή ανεπάρκεια, δυσουρικά ενοχλήματα, άπνοιες ύπνου. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες μετά τη χορήγηση της είναι αύξηση του αιματοκρίτη πάνω απ το φυσιολογικό,ακμή, άπνοιες ύπνου, μείωση λιπιδαιμικού προφίλ. Είναι σημαντικό να χορηγείται λοιπόν μόνο από εξειδικευμένο ιατρό και κατόπιν από κοινού απόφασης με τον ασθενή.

Όσον αφορά την πρόληψη και το τι μπορεί να κάνει ο ασθενής για να βελτιώσει τη ζωή του τη δεκαετία της έναρξης της ανδροπενίας, αυτό δεν είναι άλλο από τη μείωση κατανάλωσης αλκοόλ, διακοπή του καπνίσματος, προσοχή στη διατροφή του, άφθονη λήψη νερού, σωματική άσκηση, κοινωνικοποίηση, καταπολέμηση stress.

Συμπέρασμα

Μπροστά λοιπόν στο ερώτημα του αν υπάρχει η ανδρική κλιμακτήριος, η ουρολογία απαντά πως όντως συμβαίνουν αλλαγές στην ορμονική δραστηριότητα του άνδρα, η οποία με τη σειρά της επιφέρει αλλαγές που έχουν να κάνουν κυρίως με την ερωτική του ζωή, αλλά και με άλλα συστήματα και λειτουργίες του οργανισμού. Ο όρος ανδρόπαυση είναι ευνουχιστικός και δεν πρέπει να χρησιμοποιείται, καθώς ο άνδρας και γόνιμος παραμένει, αλλά και η κατάσταση του μπορεί να βελτιωθεί με την κατάλληλη θεραπεία. Προτιμάται ο όρος ανδροπενία και ο επιστημονικός όρος «όψιμος υπογοναδισμός». Η θεραπεία δεν είναι άλλη από τη χορήγηση τεστοστερόνης, η οποία όμως πρέπει να γίνεται με μεγάλη προσοχή και μόνο από εξειδικευμένο ιατρό καθώς υποκρύπτονται πολλοί κίνδυνοι. Τα αποτελέσματα μπορεί να είναι πολύ ενθαρρυντικά. Η προσδοκία δεν είναι άλλη από τη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ηλικιωμένου και όχι μόνο η αύξηση του ορίου ζωής μέσα σε απαγορευτικά όρια προηγουμένων αντιλήψεων.

The post Ανδρική κλιμακτήριος: Μύθος ή πραγματικότητα; appeared first on Doctoranytime blog | Ενημερώση για όλα τα θέματα υγείας.