Τρίτη Διάσκεψη ΟΗΕ στη Νίκαια: Οι Ωκεανοί και η απληστία

Κάθε λεπτό, περίπου 15 τόνοι πλαστικού καταλήγουν στους ωκεανούς. Ένα σοκαριστικό στοιχείο, όχι μόνο λόγω της ποσότητας, αλλά κυρίως επειδή αποτυπώνει τη συστηματική υποβάθμιση ενός κρίσιμου οικοσυστήματος του πλανήτη από την ίδια την ανθρωπότητα.

Κατά την 3η Διάσκεψη του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς, που πραγματοποιείται στη Νίκαια της Γαλλίας, όπου δυστυχώς απουσιάζουν οι ΗΠΑ,

Ο στόχος είναι σαφής: η παγκόσμια αυτή συνάντηση να αποτελέσει για τους ωκεανούς ό,τι υπήρξε η Συμφωνία του Παρισιού για το Κλίμα – ένα σημείο καμπής, μια αφύπνιση, μια παγκόσμια μαζική κινητοποίηση.

Η προστασία των ωκεανών δεν είναι θεωρητική υπόθεση. Η απουσία προστασίας ισοδυναμεί με την εγκατάλειψη του μέλλοντός μας. Οι συνέπειες είναι ήδη ορατές: άνοδος της στάθμης της θάλασσας, διάβρωση ακτών, πλημμύρες, κατάρρευση της θαλάσσιας βιοποικιλότητας. Η θάλασσα, ήταν και είναι πηγή ζωής, αλλά κινδυνεύει να μετατραπεί σε απειλή.

Ο στόχος της 3ης Διάσκεψης είναι η διαμόρφωση και εφαρμογή ενός κοινού σχεδίου δράσης για τη διάσωση των ωκεανών. Όχι απλώς μια πολιτική δήλωση, αλλά συγκεκριμένες, δεσμευτικές ενέργειες από κράτη, επιχειρήσεις, την κοινωνία των πολιτών. Συγκεκριμένα, απαιτούνται ισχυρές δεσμεύσεις και ενισχυμένη χρηματοδότηση ιδίως για τις φτωχότερες χώρες.

Καθοριστικής σημασίας είναι η καταπολέμηση της ρύπανσης και της υπερεκμετάλλευσης, σύμφωνα με τον Στόχο 14 των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης (SDG14) του ΟΗΕ, που προβλέπει τη διασφάλιση της βιώσιμης χρήσης των ωκεανών, των θαλασσών και των θαλάσσιων πόρων για τη βιώσιμη ανάπτυξη.

Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται επίσης στην ανάγκη για ενίσχυση της χρηματοδότησης προς δράσεις διατήρησης και βιώσιμης «γαλάζιας» ανάπτυξης, ώστε να στηριχθούν ειδικά οι αναπτυσσόμενες χώρες που πλήττονται περισσότερο από την κλιματική και περιβαλλοντική κρίση και δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στις προκλήσεις.

Κομβικό ρόλο διαδραματίζει η ενεργοποίηση της Συμφωνίας για την Ανοιχτή Θάλασσα (Συνθήκη για την Προστασία της Βιοποικιλότητας στην Περιοχή Εκτός Εθνικής Δικαιοδοσίας – BBNJ), δηλαδή περιοχές των ωκεανών που βρίσκονται εκτός των εθνικών χωρικών υδάτων (πέρα από τα 200 ναυτικά μίλια από τις ακτές μιας χώρας). Η Συμφωνία πρέπει να τεθεί άμεσα σε ισχύ και έχει ήδη συγκεντρώσει περίπου 50 υπογραφές αλλά χρειάζεται 60 επικυρώσεις για να τεθεί σε ισχύ. Θα αποτελέσει την πρώτη νομικά δεσμευτική διεθνή συμφωνία για την προστασία της ανοιχτής θάλασσας.

Κρίσιμο στοίχημα που συνδέεται άμεσα με τα παραπάνω είναι και η εφαρμογή —επιτέλους— της Συμφωνίας «30×30», η οποία προβλέπει την προστασία του 30% των χερσαίων και θαλάσσιων οικοσυστημάτων παγκοσμίως έως το 2030. Πρόκειται για έναν φιλόδοξο, αλλά απολύτως αναγκαίο στόχο για τη διατήρηση της ζωής στον πλανήτη και την εξισορρόπηση της σχέσης ανθρώπου και φύσης.

Σχετικά με την Ελλάδα, ο Πρωθυπουργός της χώρας μας ανακοίνωσε τη δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων ζωνών, μια σημαντική πρωτοβουλία τόσο για την προστασία της βιοποικιλότητας όσο και για την εθνική και περιφερειακή ανάπτυξη. Στην ολομέλεια της 3ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς και ανακοίνωσε ότι η Ελλάδα πριν το τέλος του μήνα θα δημιουργήσει δυο νέα εθνικά θαλάσσια πάρκα στο Ιόνιο και τις νότιες Κυκλάδες. Υπενθυμίζεται ότι αναμένεται και ένα ακόμη σημαντικό βήμα για την προστασία του θαλάσσιου πλούτου της χώρας δηλαδή ο σχεδιασμός του Εθνικού Δικτύου Θαλάσσιων Πάρκων, που προωθείται ήδη αλλά χρειάζεται επίσπευση.

Τέλος για όλα όσα συζητάμε στη Νίκαια, δεν θα μπορούσε να υπάρξει πιο εύστοχος επίλογος για τη σημασία της προστασίας των ωκεανών και τη συγκυρία της 3ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς, από τα λόγια του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, Αντόνιο Γκουτέρες:

«Πλησιάζει ένα σημείο καμπής πέρα από το οποίο η ανάκαμψη μπορεί να καταστεί αδύνατη. Και ας είμαστε σαφείς: ισχυρά συμφέροντα μας ωθούν προς τον γκρεμό. Αντιμετωπίζουμε μια σκληρή μάχη ενάντια σε έναν σαφή εχθρό. Το όνομά του είναι απληστία. Απληστία που σπέρνει αμφιβολίες, αρνείται την επιστήμη, παραποιεί την αλήθεια, επιβραβεύει τη διαφθορά και καταστρέφει τη ζωή για το κέρδος».