Η Ελλάδα στη Δίνη της Νέας Γεωπολιτικής Τάξης

Η Ελλάδα βρίσκεται ενώπιον μιας μεταβατικής περιόδου με χαρακτηριστικά βαθιάς αστάθειας: η ανάδυση ενός πολυπολικού κόσμου, η σύγκρουση σταθερών γεωστρατηγικών συμφερόντων σε Ανατολική Μεσόγειο, Μαύρη Θάλασσα και Μέση Ανατολή, καθώς και η αυξανόμενη απειλή από αναθεωρητικά καθεστώτα, επαναπροσδιορίζουν τον ρόλο της χώρας μας στον ευρωατλαντικό χώρο.

Σε αυτό το πλαίσιο, η εξωτερική πολιτική δεν μπορεί και ούτε επιτρέπεται να είναι αποσπασματική, συγκυριακή ή επικοινωνιακή. Αντίθετα, χρειάζεται συστηματικότητα,

προληπτική ικανότητα και διαλειτουργική ενεργοποίηση όλων των εργαλείων στρατηγικής ισχύος – στρατιωτικής, διπλωματικής, ενεργειακής, θεσμικής και πολιτισμικής.

Ι. Η αποτυχία της αποτροπής: Παράδειγμα Τουρκίας

Η Τουρκία έχει ήδη υλοποιήσει ένα συνεκτικό και μεθοδικό γεωστρατηγικό αφήγημα –από τη “Γαλάζια Πατρίδα” ως το δόγμα στρατιωτικής παρουσίας μέσω βάσεων (Λιβύη, Κατάρ, Σομαλία, Αζερμπαϊτζάν). Η ελληνική αντίδραση, ωστόσο, παραμένει αντιδραστική, ενδοστρεφής και περιορισμένη σε διπλωματικές «πυροσβεστικές» κινήσεις της τελευταίας στιγμής, χωρίς επαρκή θεσμική ή αμυντική συνοδεία.

Αποτέλεσμα: η χώρα μας εμφανίζεται προβλέψιμα αδρανής και ενίοτε εξαρτημένη από την πολιτική βούληση ισχυρότερων παικτών, αντί να διαμορφώνει η ίδια προϋποθέσεις στρατηγικής επιρροής.

ΙΙ. Πέντε Πυλώνες Στρατηγικής Επανατοποθέτησης

1. Επαναφορά του Ενιαίου Αμυντικού Δόγματος Ελλάδας–Κύπρου

Το Δόγμα αυτό δεν είναι ρητορικό κατάλοιπο του 1995· είναι εργαλείο περιφερειακής αποτροπής. Η στρατιωτική διαλειτουργικότητα μεταξύ Εθνικής Φρουράς και ΕΔΕ πρέπει να θεσμοποιηθεί και να επικαιροποιηθεί με βάση τα σημερινά δεδομένα ναυτικής ισχύος και συστημάτων άμεσης απόκρισης.

2. Θεσμική ενεργοποίηση της Ε.Ε.: άρθρο 42(7) και κυρώσεις

Η Ελλάδα οφείλει να διεκδικήσει τη λειτουργική ενεργοποίηση του άρθρου 42(7) της Συνθήκης της Λισαβόνας, που προβλέπει υποχρέωση αμοιβαίας αμυντικής συνδρομής εντός της Ε.Ε. Παράλληλα, πρέπει να απαιτήσει στοχευμένες κυρώσεις κατά της Τουρκίας όχι μόνο για τις προκλήσεις στο Αιγαίο, αλλά και για την παραβίαση κυριαρχικών δικαιωμάτων κράτους-μέλους (Κύπρος).

3. Αναβάθμιση γεωενεργειακής στρατηγικής – EastMed

Ο αγωγός EastMed αποτελεί όχι μόνο οικονομική ευκαιρία, αλλά στρατηγικό εργαλείο ευρωπαϊκής απεξάρτησης από ρωσικές ροές. Η τριμερής συνεργασία Κύπρου–Ισραήλ–Ελλάδας πρέπει να ενισχυθεί θεσμικά (π.χ. μέσω μόνιμης γραμματείας), και να αναζητηθεί συμμετοχή της Αιγύπτου ως τεχνικού και γεωγραφικού σταθεροποιητή.

4. Διπλωματική επανεκκίνηση σε Μέση Ανατολή και Ασία

Ο πολυπολικός κόσμος δεν επιτρέπει διπλωματική μονομέρεια. Στρατηγικές σχέσεις με Ινδία, ΗΑΕ, Σαουδική Αραβία και ASEAN πρέπει να ενταθούν σε επίπεδο θεσμικής διακρατικής συνεργασίας –με έμφαση σε άμυνα, τεχνολογία και ενέργεια.

5. Ανασύσταση διεθνούς εικόνας της Ελλάδας

Η χώρα πρέπει να επανέλθει ως αξιόπιστος ρυθμιστής, όχι ως περιφερειακός «αντιδραστικός παίκτης». Αυτό απαιτεί ενεργή συμμετοχή σε ειρηνευτικές πρωτοβουλίες (Ουκρανία, Παλαιστινιακό), αλλά και θεσμικές παρεμβάσεις εντός ΟΗΕ, ΕΕ και OSCE. 

III. Θεσσαλονίκη – Κέντρο Νέας Στρατηγικής

Η Θεσσαλονίκη μπορεί να αποτελέσει υποδοχέα και πολλαπλασιαστή στρατηγικής επιρροής για όλη τη Βόρεια Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Αυτό μπορεί να γίνει με:

Ενεργειακή υποδομή LNG και αγωγών,

Διασυνδεσιμότητα μεταφορών (λιμάνι–ΟΣΕ–Εγνατία),

Ακαδημαϊκή και τεχνολογική παραγωγή (ΑΠΘ, ΔΠΘ, Κέντρο Καινοτομίας Pfizer),

Δυνατότητα φιλοξενίας περιφερειακών θεσμών διπλωματίας και ασφάλειας.

Ο συνδυασμός αυτός ενισχύει την πρόταση για τη Θεσσαλονίκη ως έδρα μόνιμου περιφερειακού forum σταθερότητας σε Βαλκάνια και Ανατολική Ευρώπη. 

IV. Πολιτική Κριτική: Η απουσία σχεδίου

Η εξωτερική πολιτική της κυβέρνησης Μητσοτάκη, σε κρίσιμες περιπτώσεις (Ουκρανία, Ισραήλ–Γάζα, Βαλκάνια), αποδείχθηκε συμβατική, ανεπαρκής για τα εθνικά συμφέροντα και πολλές φορές εξαρτημένη. Η λογική «δεν διαταράσσουμε ισορροπίες» αποτελεί στρατηγικό μοιραίο λάθος, όταν οι ισορροπίες μεταβάλλονται χωρίς εμάς. 

Αντί της ανάληψης πρωτοβουλιών, καταλήξαμε ως χώρα να επιλέγουμε μια πολιτική διεκπεραιωτικής ρουτίνας. Αυτό αφήνει το πεδίο ελεύθερο σε χώρες με σαφώς επιθετικότερα δόγματα -κυρίως η Τουρκία- να λειτουργούν εις βάρος μας.

Συμπέρασμα

Η Ελλάδα οφείλει να επανατοποθετηθεί στον παγκόσμιο χάρτη όχι με βάση μια άκριτη «συμμαχική πειθαρχία», αλλά με βάση τη στρατηγική της ωριμότητα και τις εθνικές της δυνατότητες.

Το Κίνημα Δημοκρατίας προτείνει μια νέα σχολή εξωτερικής πολιτικής:

Προληπτική, αμυντικά συντονισμένη, γεωοικονομικά τεκμηριωμένη και διπλωματικά τολμηρή.

Μόνο έτσι μπορούμε να διαμορφώσουμε συνθήκες εθνικής ασφάλειας, διεθνούς κύρους και αναπτυξιακής δυναμικής.

Με στρατηγική σκέψη, διαφάνεια και θεσμικό ρεαλισμό, μπορούμε να μετατρέψουμε τα σημερινά ρίσκα σε ιστορικές ευκαιρίες. Όχι μόνο για το κράτος των Αθηνών, αλλά για ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα.