Οι πυρκαγιές στις μικτές οικιστικές και δασικές περιοχές

Εκατοντάδες άρθρα, σκέψεις, απόψεις και σχόλια δημοσιεύθηκαν για την καταστροφική και φονική πυρκαγιά στο Μάτι. Αποδόθηκαν και αναλήφθηκαν(;) ευθύνες, άλλες ευθύνες έμειναν ορφανές, έφταιξαν τα αυθαίρετα, έφταιξε η πυρκαγιά στα Γεράνια όρη και η διάσπαση της δύναμης της Πυροσβεστικής, η τροχαία που δεν έκανε τη σωστή εκτροπή, ασφαλώς ο υπερβολικός άνεμος και οι παράνομες περιφράξεις, ακόμη και η αδυναμία για υποβρύχιο κολύμπι. Όλες οι εκθέσεις και όλα τα άρθρα προσφέρουν σημαντικά στο δημόσιο διάλογο, ξεχωρίζει

όμως μια παράγραφος από τα 15 Συμπεράσματα του ΕΚΠΑ (κ. Ευθ. Λέκκας): «Το φαινόμενο είναι μια χαρακτηριστική περίπτωση πυρκαγιάς σε ζώνη μίξης δασών- οικισμών, η οποία έδρασε ως ενεργή πυρκαγιά κόμης. Οι ζώνες αυτές είναι από τις περιοχές με την υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών παγκοσμίως, καθώς και στον ελληνικό χώρο.

Υπάρχουν δε πολυάριθμες περιπτώσεις τέτοιων ζωνών στην Ελλάδα» . «Σαν το Μάτι υπάρχουν 100 τουλάχιστον περιοχές».

Ο ίδιος καθηγητής, σε άλλο άρθρο του (5.8.2018) υποστηρίζει: «Δεν υφίσταται λεπτομερής ανάλυση και χαρτογράφηση του κινδύνου πυρκαγιάς και προληπτικές ενέργειες στη δασική έκταση».

Με βάση όλα τα άρθρα, αλλά κυρίως με τα συμπεράσματα του ΕΚΠΑ, διατυπώνεται και τίθεται το μεγάλο και σημαντικό ερώτημα: Εφόσον υπάρχουν τουλάχιστον άλλες 100 περιοχές επικίνδυνες, όπως το Μάτι, τι πρέπει να γίνει για να μη ξαναθρηνήσουμε θύματα; Διότι δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι στο Μάτι δεν μπόρεσε να επέμβει κανένας! Ούτε Πυροσβεστική ούτε Τοπική Αυτοδιοίκηση.

Προς την κατεύθυνση αυτή, δείτε κάποιες σκέψεις και προτάσεις για τις περιοχές αυτές:

- Δίκτυο πυροσβεστικών κρουνών: Στις 100 αυτές περιοχές υπάρχει επαρκές δίκτυο πυροσβεστικών κρουνών και αν όχι μπορεί να επεκταθεί; Λειτουργεί; Δηλαδή υπάρχει νερό στους κρουνούς που βλέπουμε; Ελέγχεται η λειτουργικότητα κάθε χρόνο και από ποιόν; Ποια αρχή είναι υπεύθυνη; Ο Δήμος, η Πυροσβεστική, η Πολιτική Προστασία ή κανένας; Μια απλή επίσκεψη θα σας πείσει ότι το δίκτυο είναι ανεπαρκέστατο και δεν λειτουργεί. Είναι βέβαιον ότι δεν υπάρχει υπεύθυνος για τη συντήρηση και τον έλεγχό του.

- Καθαρισμός ρείθρων οδών: Κάποιοι Δήμοι φροντίζουν για τον καθαρισμό των ρείθρων, κάποιοι άλλοι το έκαναν φέτος μετά τη φονική πυρκαγιά! Πρέπει να γίνει κανόνας, να καθαρίζονται μία ή και δύο φορές τα ρείθρα, αρχής γινομένης από τον Μάϊο και να απομακρύνονται. Γιατί σε κάποιους Δήμους οι βελόνες από τα πεύκα συγκεντρώνονται σε μικρές πλατείες για να αποτελέσουν μεγαλύτερη δύναμη πυρός!!!

- Καθαρισμός οικοπέδων: Οι Δήμοι πρέπει να βρούν τους ιδιοκτήτες, για να καθαρίζουν τα οικόπεδά τους υποχρεωτικά. Οι Δήμοι πρέπει επίσης να εντοπίσουν και να γκρεμίσουν παράνομες περιφράξεις που εμποδίζουν τη διέλευση ανθρώπων και μηχανημάτων (για την πυρόσβεση).

- Αντιπυρικές ζώνες: Οι αντιπυρικές ζώνες απομυθοποιήθηκαν. Η λεωφόρος Μαραθώνος, με πλάτος 20-25 μέτρα, αποδείχθηκε ανεπαρκής υπό ακραίες συνθήκες. Οι ζώνες είναι ακόμη πιο αναποτελεσματικές όταν καλύπτονται από ξερά χόρτα. Στις περιπτώσεις όπου το οδικό δίκτυο διασχίζει πευκόφυτες δασικές περιοχές, θα πρέπει να θεωρείται βέβαιο ότι το οδόστρωμα από μόνο του δεν είναι επαρκές, ακόμη κι αν πρόκειται για εθνική οδό. Καλύτερα να μην αναφέρουμε παραδείγματα και να προκαλέσουμε αναστάτωση στον κόσμο. Θα πρέπει εκατέρωθεν και σε ένα βάθος 50 μέτρων (Στ. Σεκλιζιώτης, 26.7.2018), τα πεύκα να αντικατασταθούν σταδιακά από άλλα, πλατύφυλλα, πιο ανθεκτικά στη φωτιά δέντρα, έστω κι αν τούτο δασοκομικά παρουσιάζει κάποιες δυσκολίες. Ή εάν τούτο δεν είναι εφικτό, να κόβονται τα πεύκα άνω των 3-4 μέτρων (υπάρχει φυσική αναγέννηση) στο ίδιο βάθος, από το δρόμο, για να μη μεταδίδεται η φωτιά, όπως έγινε στο Μάτι. Εξυπακούεται ότι στις διαχωριστικές νησίδες είτε αφορούν την κεντρική αρτηρία είτε αφορούν τις παράπλευρες οδούς δεν πρέπει να φυτεύονται πεύκα.

- Μίξη δασών και οικισμών: Εάν συμφωνούμε με τον κ. Ευθ. Λέκκα (εχέφρων άνθρωπος δεν μπορεί να διαφωνήσει) ότι οι ζώνες αυτές έχουν την υψηλότερη πιθανότητα ανθρώπινων απωλειών από πυρκαγιές, κάτι πρέπει να κάνουμε και ειδικά η Πολιτεία. Διότι αν «ό μη γένοιτο» γίνει ξανά τέτοιο κακό, θα γίνει εν γνώσει όλων και μάλιστα κατόπιν προειδοποιήσεως! Και ασφαλώς το πρόβλημα εντοπίζεται κυρίως στις πευκόφυτες περιοχές, αφού η πεύκη είναι το πιο εύφλεκτο δασικό δέντρο (είτε είναι χαλέπιος, είτε είναι τραχεία είτε είναι κουκουναριά) εξαιτίας της ρητίνης που περιέχει (το δαδί προέρχεται από το πεύκο και το νέφτι βγαίνει από το ρετσίνι του πεύκου). Και τίθεται το λογικό ερώτημα από τον κ. Δημήτρη Ρηγόπουλο (7.8.2018): Πευκοφοβία; Τα πεύκα είναι εχθρός του έθνους; Η απάντηση μπορεί να προέλθει από μια σκληρή ερώτηση: Αν δεν υπήρχαν πεύκα στο Μάτι θα είχαμε τόσους νεκρούς; Ας δούμε όμως τα πράγματα θετικά: Αγαπάμε τα δάση, αγαπάμε τα πεύκα, τα πεύκα δεν μας φταίνε σε τίποτα, αλλά προτιμούμε την ανθρώπινη ζωή από τα πεύκα. Αν είναι να ξαναχάσουμε όχι 100 ανθρώπους αλλά έστω και έναν συμπολίτη μας από φωτιά σε πεύκα, ναι είναι εχθρός του Έθνους, με τη διευκρίνιση βέβαια ότι εμείς τα κάναμε εχθρούς του Έθνους. Τα δάση με τα πεύκα προϋπήρχαν και εμείς πήγαμε και κτίσαμε μέσα στα πεύκα είτε νόμιμα είτε αυθαίρετα. Τώρα υπάρχει πρόβλημα και πρέπει να λυθεί. Μια λύση στο πρόβλημα των μικτών δασικών και οικιστικών ζωνών είναι να μην φυτεύονται πεύκα, αλλά πλατύφυλλα, μή εύφλεκτα είδη. Επίσης, εκεί που υπάρχουν ήδη πεύκα, να επιτρέπεται (χωρίς δαπάνες και αμοιβές) η κοπή των πεύκων στις περιοχές αυτές υπό στενή εποπτεία (του Δήμου ή του Δασαρχείου) και υπό την προϋπόθεση ότι θα φυτεύεται ένα αλλά δένδρο, μη εύφλεκτο για κάθε πεύκο που κόβεται. Και εκεί που τούτο είναι ανέφικτο, να κόβονται τα πολύ υψηλά δένδρα και να παραμένουν τα χαμηλά, για να μην ευνοείται η μετάδοση της πυρκαγιάς.

- Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας: Μετά τη φονική πυρκαγιά είχαμε και την τακτική εμφάνιση των μηνυμάτων της Γενικής Γραμματείας στις οθόνες μας. Προσέξτε τι λέει στο μήνυμα αλλά και στην ιστοσελίδα της.

Αν το σπίτι σας βρίσκεται μέσα ή κοντά σε δάσος

- Δημιουργείστε μια αντιπυρική ζώνη γύρω από το σπίτι καθαρίζοντας σε ακτίνα τουλάχιστον 10 μέτρων τα ξερά χόρτα και φύλλα, τις πευκοβελόνες και τα κλαδιά.
Κλαδέψτε τα δένδρα μέχρι το ύψος των 3 μέτρων, ανάλογα με την ηλικία και την κατάστασή τους.

- Απομακρύνετε τα ξερά κλαδιά από τα δένδρα και τους θάμνους.

- Μην αφήνετε τα κλαδιά των δένδρων να ακουμπούν στους τοίχους, τη στέγη και τα μπαλκόνια του σπιτιού. Κλαδέψτε τα αφήνοντας απόσταση τουλάχιστον 5 μέτρων από το σπίτι.

- Αραιώστε τη δενδρώδη βλάστηση έτσι ώστε τα κλαδιά του ενός δένδρου να απέχουν τουλάχιστον 3 μέτρα από τα κλαδιά του άλλου. Για ακόμη μεγαλύτερη προστασία απομακρύνουμε τη δενδρώδη και θαμνώδη βλάστηση γύρω από το κτίσμα σε απόσταση τουλάχιστον 10 μέτρων εφόσον οι εργασίες καθαρισμού της φυσικής βλάστησης που επιβάλλονται για την προστασία των κτιρίων δεν προσκρούουν σε καμία περίπτωση στις διατάξεις της δασικής νομοθεσίας.

Ο ορισμός της αντίφασης. Για λόγους ασφαλείας θα πρέπει να απομακρύνουμε τη δενδρώδη βλάστηση (π.χ. το πεύκο) γύρω από το σπίτι, σε απόσταση τουλάχιστον 10 μέτρων, αλλά επειδή η δασική νομοθεσία δεν το επιτρέπει (ή η πολεοδομία), τότε δεν μπορούμε να το απομακρύνουμε!!! Δηλαδή η μια Υπηρεσία του κράτους λέει «είναι επικίνδυνο, απομακρύνετε το» και η άλλη Υπηρεσία του κράτους λέει «απαγορεύεται να το ακουμπήσετε». Ελπίζω ότι με την αναδιοργάνωση της Πολιτικής Προστασίας θα αντιμετωπιστούν τέτοιες αντιφάσεις, όπως επίσης και η εφαρμογή του μέτρου της απαγόρευσης της κυκλοφορίας μέσα στα δάση τις ημέρες υψηλού κινδύνου, ακόμη και με τη συνδρομή του στρατού, ιδιαίτερα στα ακραία φαινόμενα.

Κίνητρα για ασφάλιση της περιουσίας: Στη χώρα μας, δυστυχώς, έχουμε συχνά καταστροφές από σεισμούς, πυρκαγιές και πλημμύρες. Κάθε φορά η ίδια εικόνα, άνθρωποι να χάνουν όλα τα υπάρχοντά τους και η Πολιτεία να δίνει χρηματικά βοηθήματα, συσσίτια, ακόμη και επιδότηση βαθμολογίας για εισαγωγή στα Πανεπιστήμια. Οι δε υπόλοιποι να συγκεντρώνουν τρόφιμα για τους πληγέντες, ενίοτε και μέσω συναυλιών. Κι όμως η Πολιτεία δεν κάνει τίποτα για να προάγει την ασφάλιση των κατοικιών έναντι των τριών κινδύνων, σεισμού, φωτιάς, πλημμύρας.

Θα μπορούσε κάλλιστα τα ασφάλιστρα για τους τρείς κινδύνους (για ένα σπίτι 100 τ.μ. δεν θα ξεπερνούν τα € 200) να εκπίπτουν από τον καθαρό φόρο του ιδιοκτήτη. Οι απώλειες από τα έσοδα φόρων θα ήταν μικρότερες από τις αποζημιώσεις που καταβάλλει στους ζημιωθέντες. Μα υπάρχει ακόμη και κάτι πιο σημαντικό που θα κερδίζαμε. Την αξιοπρέπεια των συμπολιτών μας που δεν τους φτάνει το πρόβλημά τους, περιφέρονται από γραφείο σε γραφείο για να καταγραφούν! Και κάτι ακόμη πιο τραγικό: Μπορεί κάποιοι συνάνθρωποί μας να κάηκαν στο Μάτι επειδή παρέμειναν για να σώσουν το σπίτι τους. Ίσως, δεν θα έμεναν αν ήταν ασφαλισμένο.
Και κάτι τελευταίο. Ανακοινώθηκε από επίσημα χείλη ότι πρόθεση είναι το Μάτι να πρασινίσει μέχρι την άνοιξη. Ευκαιρία να πρασινίσει χωρίς πεύκα. Είναι εφικτό.

*O κ. Ν. Κέζος είναι Δασολόγος, με σπουδές στα Οικονομικά και πρώην Διευθυντής Στρατηγικής της ΑΤΕ