Γιατί μας «άδειασαν» ξανά οι Γερμανοί

Του Κωστή Πλάντζου

Τη διγλωσσία της κυβέρνησης και το «άλλα λέμε στους μέσα και άλλα στους έξω» πλήρωσε για μία ακόμη φορά η χώρα στο τελευταίο Eurogroup πριν από την έξοδο από το μνημόνιο.

Μετά τα «όσο είμαι εγώ πρωθυπουργός» και «όσο διαρκεί η μεταναστευτική κρίση», ο Κλάους Ρέγκλινγκ του ESM ξεγύμνωσε τη στάση της Αθήνας. Χωρίς περιστροφές αποκάλυψε στη συνέντευξη Τύπου μετά το Eurogroup

της Πέμπτης ότι «πράγματι έχουμε τη δέσμευση από τις ελληνικές αρχές (σ.σ.: εννοεί τον Ελληνα υπουργό Οικονομικών) ότι ο συντελεστής ΦΠΑ θα αυξηθεί στο τέλος του έτους» στα πέντε νησιά του Αιγαίου. Αυτά στους έξω και από τους έξω επισήμως, χωρίς να διαψευστούν από την Αθήνα. Στο εσωτερικό, όσο κι αν πολλοί στην κυβέρνηση μιλάνε για «γερμανικό καψώνι», «προβοκάτσια», «δεξιούς Ευρωπαίους» κ.λπ., τις κυβερνητικές επιδιώξεις για αναστολή μέτρων για ΦΠΑ και μειώσεις συντάξεων δεν διέσωσαν τελικά ούτε η μυστική διπλωματία Τσίπρα - Μέρκελ να δεχτεί ξανά η Ελλάδα χιλιάδες μετανάστες (μόνη από όλες τις άλλες χώρες), ούτε οι συμφωνίες με Σκόπια και Αλβανία. Αντιθέτως, η «είδηση» ήταν το τέλος του μέτρου προτού καν αρχίσει.

Ταπείνωση αντί φιέστας

Με τους χειρισμούς της και την Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου (ΠΝΠ) για τον ΦΠΑ που ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας συμφώνησε και με τον πρόεδρο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, η Αθήνα έδειξε ότι στο εξής θα καμώνεται ότι αρκεί να συνομιλεί μόνο με την Κομισιόν και όχι με το Eurogroup, τις ξένες κυβερνήσεις και τις αγορές - σαν να ήταν μακρινό παρελθόν τα μνημόνια.

Αντί δηλαδή η κυβέρνηση να προτείνει από μόνη της κάποιες ανώδυνες περικοπές αμυντικών δαπανών -όπως τελικά αναγκάστηκε να κάνει εκ των υστέρων- για να επιβάλει την εξαίρεση των βασανισμένων κατοίκων των πέντε νησιών του Αιγαίου από την αύξηση ΦΠΑ, σύρθηκε σε «δήλωση μετανοίας» ότι δεν θα το ξανακάνει, υπονομεύοντας εκ των έσω ένα δίκαιο και άνευ κόστους αίτημα υπέρ της χώρας, το οποίο διατείνεται ότι υπηρετεί και επιδιώκει.

Με ΠΝΠ έως τις εκλογές;

Αλλά και η επιλογή να εμπλέξει τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας για να υπογράψει ΠΝΠ (αντί, π.χ., να καταθέσει ως κυβέρνηση μια τροπολογία φορολογικού περιεχομένου στη Βουλή που ισχύει από τη στιγμή της κατάθεσής της κιόλας) δένει με τη φράση «όσο θα είμαι εγώ πρωθυπουργός». Κυβερνητικά στελέχη έδειχναν υποψιασμένα ότι μπορεί να συμβεί ξανά κάτι τέτοιο και με τις συντάξεις τον Δεκέμβριο, σε μια κίνηση που θα οδηγήσει ίσως και σε εκλογές με παντιέρα τη μη εφαρμογή του μέτρου της κατάργησης της προσωπικής διαφοράς. Αν και θα εφαρμοζόταν όμως κανονικά στη συνέχεια (και αναδρομικά ενδεχομένως από 1/1/2019), όπως έδειξε και η ΠΝΠ για τη μη αύξηση του ΦΠΑ.

«Ανήλικοι» και «ενήλικες στο δωμάτιο»

Η κυβερνητική διγλωσσία όμως στοιχίζει πολλαπλά στην αξιοπιστία της χώρας. Τα αρνητικά δημοσιεύματα του Bloomberg και των ξένων μέσων ενημέρωσης, που κάνουν λόγο ήδη για το αν η Ελλάδα θα επιστρέψει στις «κακές συνήθειες» του παρελθόντος πριν καλά-καλά βγει από τα μνημόνια, επισκίασαν και το ταξίδι Τσακαλώτου στις ΗΠΑ, όπου επί τρεις ημέρες διαφήμιζε τα αποτελέσματα της συμφωνίας στο προηγούμενο Eurogroup.

Και μόνο οι σχετικές ερωτήσεις των δημοσιογράφων των «Financial Times» και άλλων Μέσων στις Βρυξέλλες χάλασαν τη γιορτινή ατμόσφαιρα που είχαν στήσει ο Πιερ Μοσκοβισί (Κομισιόν), ο Μάριο Σεντένο (Eurogroup) και ο Κλάους Ρέγκλινγκ (ESM), για να παρουσιάσουν ως «success story» της Ευρωζώνης την τελευταία δόση των μνημονίων προς την Ελλάδα.

Οι συγκρίσεις με την εποχή Βαρουφάκη είναι αναπόφευκτες, καθώς και τότε η Ελλάδα -αν και το ξεχνούν πολλοί- βρέθηκε επί τέσσερις μήνες (από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο του 2015) έξω από τα μνημόνια. Και όλοι κοιτάνε αν οι Ελληνες συμπεριφέρονται πλέον ως «Ενήλικες στο Δωμάτιο» (όπως ο τίτλος του σχετικού βιβλίου του Γιάνη Βαρουφάκη).
Ολοι οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στις δηλώσεις τους την Πέμπτη έλεγαν ότι η Ελλάδα επιστρέφει στην «κανονικότητα» και την «ελευθερία» επειδή έχει γίνει πιο υπεύθυνη μετά τα λάθη του παρελθόντος. Οι κύριοι Σεντένο και Ρέγκλινγκ δήλωναν μετ’ επιτάσεως ότι «η Αθήνα έχει πάρει την ιδιοκτησία» των μέτρων που συμφώνησε και δεσμεύτηκε να τα εφαρμόσει χωρίς μνημόνια και «κηδεμόνες».

Δίνουν έτσι περιθώριο στην κυβέρνηση -αλλά και σε όλο το ελληνικό πολιτικό σύστημα της χώρας- να δείξει μέχρι τον Οκτώβριο τον βαθμό ωριμότητας με τον οποίο μπορεί να διαχειριστεί την επόμενη μέρα, μετά την έξοδο της χώρας από τη θερμοκοιτίδα των μνημονίων.

Δύσκολος απογαλακτισμός

Πλέον η Ελλάδα αφήνεται στην κρίση των αγορών, πρωτίστως, καθώς θα πρέπει να πείσει ότι θα πληρώνει και θα κάνει όσα οφείλει. Στις Βρυξέλλες θέλουν έτσι να αποφύγουν δύο «κακά»:

■ Πρώτον, να μην κατηγορηθούν ξανά οι Ευρωπαίοι εταίροι (όπως κατά κόρον γίνεται) ότι επέβαλαν «με το ζόρι» σκληρές ή καταστροφικές μνημονιακές πολιτικές στην Ελλάδα.
■ Δεύτερον, να μη δεχτούν ξανά κριτική, όπως συνέβη το 2009-2010, ότι «γνώριζαν» τα προβλήματα «αλλά άφηναν την Ελλάδα» να οδεύει στην καταστροφή.

Η λύση που επιλέγουν είναι «ας προχωρήσει μόνη της η Ελλάδα», για να μη διαμαρτύρεται κανείς για τα μνημόνια, αλλά στην πρώτη στραβή θα επέμβουν αμέσως οι Βρυξέλλες, για να μην κινδυνεύσει η Ευρωζώνη και να μην πάνε χαμένες οι θυσίες των Ελλήνων.

Γραμμένες στην πέτρα οι περικοπές

Το σχέδιο αυτό της νέας εποπτείας εναποθέτει καταρχάς στην ελληνική πλευρά την ευθύνη να παρουσιάσει τα μέτρα που θα λάβει το 2019. Εχει ως βάση του όμως τη δέσμευσή της για εφαρμογή των μειώσεων σε συντάξεις και αφορολόγητο. Αν και δεν τις αναφέρει ονομαστικά, στη νέα συμφωνία της 21ης Ιουνίου (και στο πρόσφατα ψηφισμένο Μεσοπρόθεσμο) προβλέπεται να τηρηθούν τα ήδη ψηφισμένα μέτρα. Στην κυβέρνηση, βέβαια, λένε κάποιοι -όχι ακόμα ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών- ότι δεσμεύονται μόνο από το υπόλοιπο κείμενο που κατονομάζει άλλες δεσμεύσεις.

Αυτές όμως έχουν την έννοια και μόνο ότι δίνεται επιπλέον χρόνος για μέτρα που δεν πρόλαβαν (εδώ και 200 χρόνια) να ληφθούν στην Ελλάδα, όπως να φτιαχτεί Κτηματολόγιο, μια σύγχρονη Δημόσια Διοίκηση ή ένα αποτελεσματικό και ευέλικτο σύστημα Δικαιοσύνης. Καμία σχέση δεν έχουν όλα αυτά, πάντως, με το ξήλωμα μέτρων που έχουν ήδη ψηφιστεί, έστω κι αν θα εφαρμοστούν το 2019 ή το 2020. Για την περίπτωση... εκτροχιασμού, η εποπτεία προβλέπει επιβολή μέτρων «έξωθεν».