Το διακύβευμα της ευρωπαϊκής άμυνας

Η ανάπτυξη της ευρωπαϊκής άμυνας είναι η σοβαρότερη πρόκληση της Ευρωπαϊκής Ενωσης μετά την ΟΝΕ. Γίνεται σε συνθήκες δυσμενείς για την Ευρώπη που διεξάγει έναν πόλεμο δι’ αντιπροσώπου, την Ουκρανία.

Στην περίπτωση της ΟΝΕ, είχαμε μια δυναμική Ευρώπη που έπαιζε χωρίς αντίπαλο στο οικονομικό πεδίο. Στο αμυντικό πεδίο ξεκινά από μειονεκτική θέση καθώς χρειάζεται να στηριχθεί στις δικές της δυνάμεις.

Καλό είναι αυτά να γίνουν αντιληπτά στην εσωτερική πολιτική συζήτηση που εύκολα «ντεραπάρει» σε κατεύθυνση εντελώς άσχετη με τα ευρωπαϊκά δρώμενα.

Υπάρχει αυτός ο κίνδυνος αν κρίνουμε

Η ελληνική πολιτική σκηνή ταλαιπωρείται διαχρονικά από το φαινόμενο να θυσιάζεται ένα στρατηγικό συμφέρον στον βωμό του πολιτικού κόστους. Θα πρέπει λοιπόν να αποφευχθεί πάση θυσία η «σκοπιανοποίηση» της υπόθεσης «ευρωπαϊκή άμυνα».

Ας πάμε τώρα στην ουσία: όλες οι εκτιμήσεις και πληροφορίες που μεταφέρονται από την Ουάσιγκτον και τις Βρυξέλες συγκλίνουν στην πρόβλεψη ότι η διοίκηση Τραμπ δεν θα τα «σπάσει» με τους Ευρωπαίους το επόμενο διάστημα.

Δεν είναι τυχαίο ασφαλώς ότι ο συνήθως λαλίστατος αμερικανός πρόεδρος έχει αφήσει ήσυχο το ΝΑΤΟ μετά την επανεκλογή του.

Η Συμμαχία έχει Σύνοδο Κορυφής στη Χάγη, 24-26 Ιουνίου, με τη συμμετοχή όλων των ηγετών, δηλαδή και του Τραμπ.

Είναι αναμενόμενο να ληφθούν αποφάσεις που θα αφορούν τον νέο καταμερισμό εργασίας.

Ηδη κάποιες πρώτες υποθέσεις γίνονται. Ας συγκρατήσουμε τα εξής:

Το ΝΑΤΟ είναι σήμερα ο βασικός οργανισμός ευρωπαϊκής άμυνας, λειτουργεί αποτελεσματικά και κυρίως προσφέρει στα μέλη του δύο θεμελιώδεις λειτουργίες, αποτροπή και άμυνα.

Αποτροπή σημαίνει ότι όποιος σκέπτεται να επιτεθεί σε χώρα-μέλος θα το σκεφθεί δύο φορές αφού θα έχει να αντιμετωπίσει και τα 32 κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ συν την πυρηνική δύναμη που αυτό διαθέτει. Αμυνα σημαίνει ότι ακόμη και αν κάποιος πολύ τολμηρός επιτεθεί σε χώρα-μέλος θα βρει απέναντι όλες τις υπόλοιπες.

Η Ευρωπαϊκή Ενωση, να το πούμε πολύ απλά, δεν μπορεί να εξυπηρετήσει αυτές τις λειτουργίες ακόμη και όλοι οι ειδικοί συμφωνούν ότι χρειάζεται τουλάχιστον μια δεκαετία για να το καταφέρει.

Στο μεταβατικό αυτό διάστημα, φαίνεται πως οι ΗΠΑ και οι ευρωπαίοι σύμμαχοί τους τείνουν να καταλήξουν στη φόρμουλα σταδιακής μείωσης της αμερικανικής παρουσίας στην Ευρώπη με ταυτόχρονη ανάληψη μεγαλύτερων ευθυνών από τους Ευρωπαίους.

Αν αυτή η φόρμουλα συμφωνηθεί στη Χάγη, θα είναι καλό νέο για την Ευρώπη.

Ωστόσο, και αυτό πρέπει να γίνει σαφές στην ελληνική πολιτική συζήτηση, η ευρωπαϊκή άμυνα δεν θα είναι ανεξάρτητη από το ΝΑΤΟ. Το πιθανότερο είναι να γίνει το ΝΑΤΟ πιο ευρωπαϊκό και η ΕΕ να αναπτύξει συμπληρωματικά την αμυντική της διάσταση.

Τι σημαίνει πρακτικά αυτό; Σημαίνει ότι τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ που δεν είναι μέλη της ΕΕ θα έχουν λόγο και ρόλο στην ανάπτυξη της ευρωπαϊκής άμυνας.

Οι ΗΠΑ, ο Καναδάς, η Βρετανία, η Νορβηγία, η Ισλανδία, η Τουρκία, η Αλβανία, η Β. Μακεδονία, το Μαυροβούνιο.

Και μπορεί οι τρεις τελευταίες χώρες να μην έχουν καθοριστική επιρροή – αν και μπορούν να μπλοκάρουν αποφάσεις – αλλά οι υπόλοιπες έχουν. Συνεπώς, αν δεν αντιληφθούμε αυτή την ισορροπία δυνάμεων στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ θα κινδυνεύσουμε με διπλωματική απομόνωση. Μας συμφέρει;

Η Ινώ Αφεντούλη είναι εκτελεστική διευθύντρια του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων